25 sep 2008
Onderdeel: Wageningen Universiteit
Nummer: 065
Op jeugdige leeftijd wordt de kiem gelegd voor kanker op latere
leeftijd. Een op de drie Nederlanders krijgt op enig moment de
diagnose kanker. Behalve roken en gebrek aan lichaamsbeweging, spelen
overgewicht en overmatig alcoholgebruik daarbij een rol. Vooral
jongeren beseffen veel te weinig dat zij met een gezonde leefstijl de
kans op kanker aanmerkelijk kunnen verkleinen. Dat zegt prof.dr.ir.
Ellen Kampman, bij de aanvaarding op 2 oktober van het ambt van
persoonlijk hoogleraar Voeding en kanker aan Wageningen Universiteit.
Zij is bovendien bezorgd over het gebruik van voedingssupplementen
en vitaminepreparaten, speciaal onder kankerpatiënten.
Als alle Nederlanders gezond zouden leven en eten, zou dat zoân 30.000
nieuwe kankergevallen per jaar kunnen schelen. Nu krijgen circa 90.000
Nederlanders per jaar te horen dat zij kanker hebben.
Prof. Kampman wil toe naar duidelijker adviezen voor de consument, de
patiënt en de beleidsmaker, zegt ze in haar inaugurele rede. Ze vindt
o.a. dat onderzocht moet worden hoe adviezen zo te formuleren âdat de
boodschap overkomt, met name bij jongeren voor wie kanker nog heel ver
weg is.â
Kampman realiseert zich dat bij wetenschappers kanker heel anders
leeft dan onder de gemiddelde consument. Die lijkt de oorzaak vaak te
zoeken buiten zichzelf, bijvoorbeeld in toevoegingen aan producten.
Maar dat vindt zij een misvatting: de oorzaken voor kanker liggen vaak
in het eigen leefpatroon, zoals overgewicht of bovenmatig
alcoholgebruik.
Kanker ontstaat door fouten of beschadigingen in de genetische
informatie in cellen. Bij een op de tien kankerpatiënten is sprake
van aangeboren veranderingen in het DNA in hun cellen. Maar bij de
overige patiënten ontstaat de beschadiging tijdens hun leven. Het
lijkt erop dat voeding een rol kan spelen bij het aan- en uitschakelen
van genen, zegt prof. Kampman.
Wereldwijd zijn er tot dusver meer dan 7000 epidemiologische studies
uitgevoerd naar de relatie voeding en kanker. Een alomvattende
rapportage van deze studies is in december 2007 gepubliceerd door het
World Cancer Research Fund (WCRF), waaraan ook prof. Kampman heeft
meegewerkt. Ook haar leeropdracht wordt mede mogelijk gemaakt door het
WCRF.
Uit al deze onderzoeken is nu een goed beeld beschikbaar van wat de
risicofactoren voor kanker zijn, als het gaat om het verband met
voeding. En er zijn goede adviezen beschikbaar, zoals: voorkom
overgewicht, neem dagelijks minimaal een half uur lichaamsbeweging,
wees matig met alcohol (mannen maximaal twee glazen per dag, vrouwen
één) en kies voor veel groenten, fruit, volkoren en peulvruchten en
varieer zoveel mogelijk.
Foliumzuur
Prof. Kampman zegt dat er nog betrekkelijk weinig onderzoek is gedaan
naar wat goede voeding is voor de kankerpatiënt. Die wil âoverleven!
Met een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven. En dat het nooit meer
terugkomtâ, zegt ze. Bij mannen met darmkanker is uit een studie uit
de VS gebleken dat degenen die veel varkensvlees, rundvlees,
vet-rijke en vezel-arme produkten een drie maal zo kleine kans
hebben om na vijf jaar nog in leven te zijn dan mannen met andere
voedingsgewoonten
Bekend is dat ongeveer tien procent van de kankerpatiënten zijn heil
zoekt in voedingssupplementen of vitaminepreparaten. Hoewel patiënten
zich daarbij heel goed kunnen voelen, is de werking van geen van deze
therapieën wetenschappelijk bewezen, aldus Kampman. Integendeel, hoge
doseringen vitaminesupplementen, zoals bètacaroteen of foliumzuur,
kunnen een risico met zich brengen. Ze kunnen juist het kankerproces
bevorderen, omdat ook tumoren voor hun groei de extra voedingsstoffen
goed kunnen gebruiken.
Op dit moment wordt door de overheid gedacht aan het toevoegen van
foliumzuur aan brood, als middel om het risico op open ruggetjes bij
babyâs tegen te gaan. Kampman zou dat juist niet willen adviseren
omdat ook al door fabrikanten foliumzuur is toegevoegd aan margarine,
ontbijtgranen en sinaasappelsap en we daardoor, als we ook nog
supplementen zouden gebruiken, een hoge dosis binnen zouden krijgen.
Zij vindt dat zorgelijk: âHet deel van de bevolking dat er dan
mogelijk schade door ondervindt is groter dan het deel waarvoor het
goed zou zijn.â
Prof. Kampman spreekt haar inaugurele rede Voeding en Kanker; Wat
Leeft uit op donderdag 2 oktober, 16.00 uur in de Aula van Wageningen
Universiteit. De bijeenkomst is voor iedereen toegankelijk. De
inauguratie valt in de week van het Food4You festival in Wageningen.
Daar kunnen zowel het grote publiek als mensen uit het voedingsvak
alles over voeding, gezondheid en leefstijl beleven. Dat kan via
tientallen activiteiten zoals lezingen, proeverijen, een
kinderuniversiteit, en een grote publieksdag op zaterdag 4 oktober.