Ingezonden persbericht
UITGELICHT OKTOBER 2008
Burgerhartlezing met Peter Reill: Rethinking the Enlightenment
Woensdag 1 oktober 2008
Aanvang: 20.00 uur
Voertaal: Engels
Toegang: ¤ 5,-
Reserveren
De eerste Burgerhartlezing over de actualiteit van de Verlichting zal worden gehouden door prof. Peter Reill, directeur van het Center for 17th and 18th Century Studies van de University of California in Los Angeles (UCLA). Volgens Reill moet de Verlichting niet gezien worden als één beweging met een samenbindend programma of als het begin van de moderniteit, maar ziet hij soorten van Verlichting naast elkaar bestaan. Zo liet een belangrijke groep vitalisten zich niet leiden door een strikt rationele benadering van de werkelijkheid. Reill laat zien dat hun denkwijze ons ook vandaag nog verder kan helpen bij het zoeken naar oplossingen van problemen zonder die te verabsoluteren.
Peter Reill bekritiseert de plaats van de Verlichting in het actuele debat. Een belangrijke groep denkers ziet de Verlichting als de basis voor individuele vrijheid, maar gebruikt het ook als 'firewall' van het Westen tegen niet-Westerse invloeden. Radicale christelijke groepen zien de Verlichting als het begin van het morele verval en veel progressieve denkers zien deze stroming als de oorsprong van alle problemen van de moderne samenleving.
In zijn lezing voert Reill zijn publiek terug naar de 18e-eeuwse debatten over de natuur. De natuur bood voor tijdgenoten het bepalende interpretatiekader voor ieder onderzoek, ook naar dat van de mens. Wie de Verlichting wil begrijpen zal moeten onderzoeken hoe geschreven en gesproken werd over de natuur. Reill bespreekt een belangrijke groep vitalisten, die zich afzet tegen de mechanistische filosofie. Zij onderzochten de levende materie en gingen daartoe op zoek naar relaties, verbindingen, sympathieën en harmonieën in de natuur. In plaats van oorzaken en gevolgen onderzochten zij variaties en veranderingen. Deze stroming had een veel bredere invloed op de maatschappij dan tot nu toe is verondersteld. Het vitalisme had een zekere bescheidenheid in het denken tot gevolg, met aandacht voor variëteit en voor geschiedenis. Niet alleen de natuur, ook teksten werden kritisch geanalyseerd en geherformuleerd. In hun zoektocht naar kennis probeerden vitalisten ! te ontkomen aan verabsoluteringen zonder echter te vervallen in scepticisme. De vragen die zij stelden zijn ook nu nog relevant, hun antwoorden niet meer.
Na afloop van de lezing vindt er een vraaggesprek plaats tussen Peter Reill en Arnold Heumakers, redacteur van NRC Handelsblad.
Peter Reill is auteur van de toonaangevende studie Vitalizing Nature in the Enlightenment (University of California Press, 2005).
Eén keer per jaar nodigt de Werkgroep 18e Eeuw een eminent geleerde uit om te reflecteren op de actualiteit van de verlichting in Felix Meritis. Deze lezing wordt mede mogelijk gemaakt door SNS REAAL Fonds en Felix Meritis.
Ingezonden persbericht