* Idee VROM: platform voor eigen initiatieven
Speechpunten Cramer Landschapstop 27 september 2008 in Apeldoorn
30-09-2008
Collega Verburg, aanwezigen,
Dit beeld is mij zeer vertrouwd. Ik heb als kind veel rondgezworven in
de Kennemerduinen en langs het strand bij Zandvoort. Tijdens mijn
studie biologie en ook later ben ik veel op stap geweest in Nederland
en heb ik veel gekampeerd.
Ik spreek dus uit eigen ervaring als ik zeg dat onze landschappen
uniek zijn en bijzonder waardevol. Voor ons samen en voor ieder mens
op zijn eigen manier.
Uniek en waardevol. Denk maar aan de Nationale Landschappen of kijk
naar de Canon van het Nederlandse landschap. Het is een knappe
prestatie dat we in dit kleine en dichtbevolkte land met zijn allen in
staat zijn geweest om zon gevarieerd landschap te behouden. Het
landschap van Zuid-Limburg, de Drentse Aa en de Veluwe bijvoorbeeld
waarderen we met een hoog cijfer. Internationaal is ons landschap
vermaard om de wijdsheid en openheid van het karakteristieke
veenweidelandschap en staan onze werelderfgoederen hoog in aanzien.
De inzet voor het landschap blijft hard nodig. Tot aan 2025 komen er
nog ruim 800.000 huishoudens bij en groeit het aantal hectares
bedrijventerreinen mogelijk met ruim 14.000 tot aan 2020. Voor 50 %
van alle uitzichten langs snelwegen bestaan bouwplannen.
Tegelijkertijd vinden mensen het landschap steeds belangrijker en
neemt de zorg over de verrommeling toe. Dit blijkt uit de
Belevingswaardenmonitor (2007). De afgelopen twee jaar is de aandacht
voor de verrommeling van het landschap vervijfvoudigd in Nederlandse
dagbladen en ons parlement.
Het kabinet heeft zich als doel gesteld om de verrommeling van het
Nederlandse landschap aan te pakken. Het zorgvuldig omgaan met de
schaarse ruimte en het versterken van de kwaliteit van het landschap
staan daarbij voorop. Daarmee houden we ook in de toekomst een mooi,
duurzaam, gevarieerd en toegankelijk landschap.
Ontwikkelingen van bedrijventerreinen, woningbouw en
glastuinbouw/agrarische ontwikkelingen worden steeds vaker gelieerd
aan de kwaliteit van het landschap. De publieke aandacht en zorg
vragen om handelend optreden.
Het ondertekenen van het Akkoord van Apeldoorn zie ik als een keerpunt
in het denken over landschap. Overheden, bedrijfsleven en
maatschappelijke partijen onderschrijven nu dat landschap voorop
staat, als toetssteen van nieuwe ontwikkelingen voor inspiratie en
innovatie. Dat juich ik toe.
Aanpak van verrommeling
Als minister van VROM ben ik verantwoordelijk voor de duurzame
ruimtelijke inrichting van Nederland. Voor de aanpak van verrommeling
zie ik hierbij drie belangrijke lijnen:
1. Spelregels hanteren en vastleggen
2. Innovatie in het landschap
3. Groen voor de mensen
1. Spelregels hanteren en vastleggen
In de Nota Ruimte hebben we met elkaar een aantal spelregels
afgesproken. Die moeten we volgen en waar nodig vastleggen. De
belangrijkste spelregels leg ik vast via de nieuwe Wet Ruimtelijke
ordening in een AMvB. Provincies en gemeente spelen vervolgens een
cruciale rol om de spelregels in praktijk te brengen.
Dit betekent veel voor het landschap, want hiermee kunnen we
ruimtelijke ontwikkelingen blijven sturen voor een mooier Nederland.
Maar ook op regels die niet makkelijk zijn vast te leggen wil ik strak
blijven sturen. Verdichting is belangrijk om het open landschap te
behouden. Het Kabinet hanteert als vuistregel dat 40 % van de
ruimtebehoefte voor wonen en werken in bestaand stedelijk gebied moet
worden gebouwd. Alle betrokken partijen zouden zich naar deze
vuistregel moeten richten. Zo ben ik met iedere provincie afspraken
aan het maken om minder bedrijventerreinen in te plannen en meer
bedrijventerreinen te herstructureren
2. Innovatie voor het landschap
Wij ondersteunen de provincies in hun uitwerking van het kader voor
Nationale Landschappen - inclusief Snelwegpanoramas - en
Rijksbufferzones. Het gaat erom elkaar te inspireren, want de potentie
van deze gebieden is groot. Voor een goede bescherming van de
kernkwaliteiten is er nog een hele weg te gaan. Voor nieuwe
ontwikkelingen in het landschap moeten we streven naar een betere
kwaliteit. Dit kan via ontwerp van nieuwbouw of het verbeteren van de
landschappelijke kwaliteit van gebiedsontwikkelingen. In de
Duivenvoordecorridor tussen Den Haag en Leiden hebben we bijvoorbeeld
afgesproken dat met rood voor groen een forse hoeveelheid verspreid
liggende kassen verantwoord gesaneerd kunnen worden. Hierdoor neemt de
kwaliteit van het landschap sterk toe.
Om de innovatie aan te wakkeren werk ik momenteel aan een
Innovatieprogramma Mooi Nederland. Innovatieve projecten die bijdragen
aan een mooier Nederland kunnen in de periode 2009-2011 gebruik maken
van deze regeling.
Een van de themas uit de Innovatieregeling zal Groene gebieden nabij
de stad zijn. Groene gebieden nabij de stad dragen bij aan het welzijn
en het welbevinden van mensen. De uitdaging is om deze gebieden te
durven ontwikkelen. Vaak zijn de randen van een stad verrommeld en
belemmeren ze de toegang tot het groen. Infrastructuur, woningbouw,
bedrijventerreinen verhinderen dit. Innovatieve projecten moeten
ervoor zorgen dat mensen vanuit de stad weer gemakkelijk het landelijk
gebied in kunnen om het landschap te beleven. Dit is van groot belang
voor het draagvlak en de waardering van het landschap.
3. Groen voor de mensen
Bij de grote steden, ook buiten de Randstad, is er nog steeds een
groot tekort aan gemakkelijk bereikbare recreatiegebieden, of dreigen
steden aan elkaar te groeien. Het beleid voor Rijksbufferzones om te
voorkomen dat steden aan elkaar zouden groeien is de afgelopen vijftig
jaar een succes gebleken. Deze gebieden worden steeds belangrijker
voor dagrecreatie en groen dichtbij de stad.
Rijksbufferzones, Metropolitane Parken, gebieden voor recreatie om de
stad, regionaal groen, ROM Rijnmond en Project Mainport Rotterdam zijn
gebieden waar het Rijk samen met andere partijen investeert in groen.
Ook zal het kabinet dit jaar een besluit nemen over de uitbreiding van
Rijksbufferzones. Ondanks deze initiatieven neemt de groene open
ruimte die toegankelijk is voor mensen nog steeds af. Ook staat de
beleving van deze groene gebieden door de verrommeling onder druk.
Inspanningen vanuit Rijk en regio moeten we daarom bundelen om het
instrumentarium dat we voor dit soort gebieden hebben effectiever in
te kunnen zetten. Als voorbeeld wil ik graag Midden Delfland noemen.
Hier werkt het goed omdat er een duidelijke gebiedsvisie ligt. Er is
focus aangebracht, een wettelijk kader en geld voor aankoop en beheer.
We kunnen hier van leren voor andere gebieden.
Om de effectiviteit van het beleid te vergroten wil ik het
instrumentarium voor alle groene gebieden waar het Rijk aan meewerkt
of meebetaald integreren in één duidelijk kader en helder ruimtelijk
regime.
In de visie voor de Randstad 2040 staat aangekondigd dat we gaan
kijken naar een paar nieuwe rijkssleutelprojecten. Ik kan mij goed
voorstellen dat we hierbij ook kijken naar de opgave voor groen.
Groene sleutelprojecten, waarom niet? Welke zouden dat moeten zijn? De
opgave is om dat met elkaar te verkennen. We moeten een grote stap
zetten richting meer groen, minder verrommeling én vereenvoudiging van
de uitvoering.
Samenwerkingsagenda Mooi Nederland
Doe ik dit allemaal alleen? Nee natuurlijk, maar ik heb wel een
speciale verantwoordelijkheid als minister van VROM. Daarom heb ik
samen met mijn collegas van LNV en EZ, provincies en gemeenten de
Samenwerkingsagenda Mooi Nederland opgesteld.
De afspraken in de Samenwerkingsagenda zijn cruciaal voor de
uitvoering van het ruimtelijk beleid en de aanpak van verrommeling.
Gezamenlijk is geconstateerd dat deze aanpak goed werkt en gaan we
begin 2009 de samenwerkingsagenda actualiseren.
Afronding
Zoals mijn collega Gerda Verburg zojuist al aangaf zijn we samen aan
de slag met de Agenda Landschap die in november verschijnt. We willen
meer partijen betrekken bij de uitvoering van het landschapsbeleid.
Alleen door samenwerking kunnen we het landschap mooier maken.
Met heldere spelregels, innovatie in het landschap, groene
sleutelprojecten heb ik al een tipje van sluier opgelicht.
Het Akkoord van Apeldoorn, de samenwerkingsagenda Mooi Nederland en de
Agenda landschap maken het verhaal compleet voor een mooi Nederland.
Dank voor uw aandacht.
Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer