NOS, Met het oog op morgen, Radio 1
Radio / TV-interview | 27-09-2008
Vice-premier Bos, na afloop van de wekelijkse ministerraad, over de
kredietcrisis, de dienstplicht, het optreden van minister Cramer en
het partijleiderschap van de PvdA
SLOTBOOM:
Op welke manier weet u wat er gebeurt in de economische wereld?
BOS:
Wij hebben een medewerker met zijn afdeling van het ministerie van
Financiën eigenlijk op de beurs zitten. Die handelt daar zelf, omdat
wij als overheid ook geld nodig hebben en geld uitzetten in
staatsobligaties. Dus die is eigenlijk bezig met het beheer van de
schatkist. Die heeft van minuut tot minuut zicht wat er op de markt
gebeurt en stuurt mij minstens 1 keer per dag een emailtje met wat er
op de markt, de koersen, de olieprijs en de rente gebeurt. En op dagen
zoals die van de afgelopen week is dat natuurlijk meerdere keren per
dag. Dus dat geeft mij het meest actueel zicht.
SLOTBOOM:
Informatie uit de eerste hand dus.
BOS:
Ja. Daarnaast krijg ik van DNB heel regelmatig bericht over hoe
bijvoorbeeld bepaalde banken of bepaalde verzekeraars of bepaalde
pensioenfondsen ervoor staan, zodat we ook zicht hebben op hoe het bij
individuele financiële instellingen eraan toe gaat.
SLOTBOOM:
Heeft u dan ook telefonisch contact met de heer Wellink van DNB en
meneer Hoogervorst van de AFM?
BOS:
Ja. Hoogervorst, daar ben ik deze week nog langs geweest. Wellink zie
ik vandaag nog. Dus dat zijn heel frequente contacten.
SLOTBOOM:
Mensen verdelen hun spaargeld blijkbaar over verschillende banken
omdat je dan meer terugkrijgt als er iets mis gaat. Is dat verstandig?
Is dat onnodig?
BOS:
Het is wat mij betreft onnodig, maar ik vind dat ik als politicus dus
eigenlijk heel ver weg moet blijven van het geven van spaar- of
beleggingsadvies aan mensen. Dat moeten ze echt zelf doen. Ik wil er
ook niet verantwoordelijk voor zijn als ze de verkeerde keuze maken.
Ik feliciteer ze als ze de goede keuze maken. Maar de situatie in
Nederland op dit moment op de financiële markt is echt een heel andere
dan in Amerika. We hebben veel beter toezicht. We zijn er sneller bij
als er iets mis dreigt te gaan.
SLOTBOOM:
Politici zeggen natuurlijk altijd dat het goed gaat. Ze gaan het zelf
niet aanwakkeren.
BOS:
Je moet ook geen paniek creëren. Je moet ook niet als het mis gaat dat
onnodig groot maken. Tegelijkertijd wel zo eerlijk mogelijk. Ik
bedoel: ik ga niet ontkennen dat we ook op de Nederlandse beurs grote
schommelingen zien, dat ook banken en verzekeraars in Nederland
klappen hebben gekregen. Maar als je probeert dat wat objectiever te
bekijken, moet je wel vaststellen dat die klappen wat kleiner zijn dat
wat zich bijvoorbeeld in Amerika heeft afgespeeld of wat er zich in
Engeland heeft afgespeeld.
SLOTBOOM:
Een praktische vraag: kan de overname van ABN Amro door Fortis nog
terug worden gefloten omdat er iets niet goed gaat met Fortis?
BOS:
Wat gebeurd is kan niet meer teruggedraaid worden. Maar we hebben een
afspraak gemaakt destijds bij het goedkeuren van die overname van
Fortis door die drie banken - Santander, RBS en Fortis - dat we elke
stap die zij steeds zouden nemen in het ontvlechtingsproces van ABN
Amro en de integratie in die drie banken steeds weer groen licht door
ons gegeven moest worden. Nou ja, dat is wel een proces waar we nog
steeds middenin zitten en waar we...
SLOTBOOM:
Dus het kan een keer rood licht worden?
BOS:
Je zou rood licht kunnen geven. Je kunt extra voorwaarden stellen. Dat
doe je natuurlijk allemaal mede in het licht van de buitengewoon
complexe situatie waar nu sprake van is.
SLOTBOOM:
In Amerika is een van de grote problemen geweest dat bij die banken
gigantische bonussen uitgekeerd werden aan mensen die hun werk al dan
niet goed deden. Die bonussen heeft u in Nederland toen u optrad tegen
excessieve inkomens ongemoeid gelaten. Is het niet verstandig om daar
nog een keertje naar te kijken?
BOS:
Dat gebeurt nu ook. Nout Wellink, president van DNB en toezichthouder
op het bancaire systeem, doet een studie naar de mate waarin bonussen,
in ieder geval in Nederland en wellicht ook wat breder in Europa, ook
in Nederland zouden aanzetten tot het nemen van onverantwoorde
risico's. Dat is natuurlijk feitelijk wat we op Wall Street gezien
hebben. Dat mensen, managers, handelaren, er met hele grote bonussen
vandoor gingen als ze grote deals afsloten. Als dan bij wijze van
spreke een half jaar later bleek dat er toch ook een heleboel risico
aan vast zat, dan was die bonus binnen. Dus het ergste wat ze kon
overkomen was dat ze ontslagen werden, maar in die wereld betekende
een ontslag gewoon dat je bij de buurman aan de slag ging en daar weer
miljoenen ging verdienen. Dus er stond geen straf op het nemen van
onverantwoord hoge risico's, terwijl er wel enorm hoge bonussen werden
uitgekeerd. Dat is pervers. Dat heeft zeker bijgedragen aan de
problemen die we nu zien. Nout Wellink kijkt dus wat daar in Nederland
ook aan de orde is op dat punt en ik ben er zeer voor dat de
toezichthouder, DNB, het gewoon standaard tot haar taak maakt om bij
het toezicht dat ze houden op banken ook te kijken of de bank
verantwoord omgaat met risicomanagement. Inclusief dus hoe het
management beloond wordt voor het nemen van risico's.
SLOTBOOM:
Niet die bonussen afschaffen, maar wel voorkomen dat die bonussen
worden uitgekeerd terwijl het slecht gaat met een bedrijf. Kan DNB dan
eigenlijk wel ingrijpen?
BOS:
Ja, dat kan. DNB moet altijd goedkeuring verlenen. Vergunningen geven
aan banken om actief te zijn. Goedkeuring geven aan bepaalde zaken.
Een van de aanbevelingen waar op dit moment met veel interesse naar
gekeken wordt is of je dus niet de termijn waarop bepaald wordt of een
bonus uitgekeerd wordt niet moet verlengen. Als je van een heleboel
financiële transactie pas na een paar jaar ziet of ze verstandig zijn
of niet, dan moet je niet na een week de bonus geven. Want dan lijkt
alles geweldig. En als dan na 2 of 3 jaar alles instort, dan is er
niemand meer de pineut. Dus geef die bonus dus ook pas na 2 of 3 jaar.
SLOTBOOM:
Tot zover de kredietcrisis. Ik heb nog drie vragen voor u. Heeft u
ooit in militaire dienst gezeten?
BOS:
Nee.
SLOTBOOM:
Waarom eigenlijk niet?
BOS:
Ik ben afgekeurd op mijn knieën.
SLOTBOOM:
U lijkt mij eigenlijk ook iemand, net zoals minister Van Middelkoop,
die niet zoveel heeft met gezag. Of zie ik dat verkeerd?
BOS:
Het ligt er heel erg aan wie het uitoefent.
SLOTBOOM:
Dat mag je in het leger niet zeggen. Vraag twee: heeft u ooit
geweigerd de Kamer antwoord te geven?
BOS:
Ik heb wel eens m'n mond moeten houden omdat het bijvoorbeeld over
vertrouwelijke informatie ging. Als we praten met de Kamer over banken
en er wordt me een vraag gesteld over een concrete bank dan mag ik
geen bedrijfsgegevens aan de openbaarheid prijsgeven. Dus dan moet ik
op een heel beleefde manier ook zeggen dat ik ze dat helaas niet kan
vertellen.
SLOTBOOM:
Maar wat minister Cramer heeft gedaan was niet zo handig?
BOS:
Dat was niet zo handig.
SLOTBOOM:
Laatste vraag: bent u na 2011 beschikbaar als vice-premier?
BOS:
Ik ben beschikbaar als partijleider. Ik ga nu resultaten boeken in dit
kabinet. Ik ga daar verantwoording over afleggen aan de partij en aan
de kiezers. Dan kijken we wel of we beloond worden, maar het is nu
vooral een kwestie van heel hard werken.
SLOTBOOM:
Wat dacht u? Laat ik het maar zeggen, dan ben ik van al die verveleden
vragen van journalisten af?
BOS:
Dat dacht ik ook wel een beetje, maar ik wilde ook gewoon duidelijk
maken dat ik niet wegloop voor mijn verantwoordelijkheid. Ik ben vol
overtuiging aan deze klus begonnen. Dit kabinet en deze coalitie had
eigenlijk niemands voorkeur, maar het was de enige mogelijkheid om het
land regeerbaar te houden. Het maakt uit dat de PvdA in dit kabinet
zit. Ik sta daarvoor met al mijn compromissen en elke keer dat ik ook
wat liever wat sneller resultaat zou boeken. Maar we staan er wel voor
en het liefst leg ik daar ook straks gewoon zelf verantwoording over
af.
SLOTBOOM:
Zei u nou dat het niemands voorkeur was?
BOS:
Ik denk dat toen de verkiezingen gehouden waren en in de
verkiezingscampagnes niemand deze coalitie als een voorkeur had. Maar
toen de uitslag er eenmaal lag, bleek het zo ongeveer de enige
coalitie te zijn die mogelijk was. Wij hadden graag de SP erbij gehad.
De SP wilde niet of durfde niet. Dat moeten ze zelf maar uitzoeken wat
het precies was. Maar dit bleef over en daar werken wij nu met 100
procent overtuiging aan en we zullen laten zien dat het wat uitmaakt
dat de PvdA meedoet. Daar leggen we straks verantwoording over af en
op basis van die resultaten geeft de kiezer dan weer een nieuwe
beloning.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, IW)
Ministerie van Algemene Zaken