Dag van de Talen
Hoeveel talen spreken ze in Indonesië? Bestaat er een land
Swahilië? Op de Dag van de Talen, 26 september, gaan Leidse
docenten antwoord geven op deze en andere vragen aan leerlingen
uit groep 8 en de brugklas. Ze geven hun lessen op het
Rijnlands College.
Wereldtop
De school uit Oegstgeest doet voor de tweede keer mee aan de
dag die door het Europees Platform wordt georganiseerd. Ieder
jaar wisselt het thema. Dit jaar is het Vreemde taal, nieuw
verhaal! Het lag voor de hand om de Universiteit Leiden om hulp
te vragen bij de invulling van dit thema. De Faculteit der
Geesteswetenschappen biedt immers een ruime keuze aan exotische
talen. Het Leiden University Centre for Linguistics (LUCL)
herbergt een groot aantal specialisten die allen behoren tot de
wereldtop in hun vakgebied. Voor talen oostelijker dan Iran,
westelijker dan Ierland en zuidelijker dan de Sahara, kan je in
Nederland alleen in Leiden terecht, maar ook in de gebieden
binnen deze grenzen is het LUCL goed thuis.
Brugklasleerlingen
Het Rijnlands College organiseert de lessen voor de tweede keer
voor zijn eigen brugklasleerlingen. Dit jaar zijn ook
leerlingen van groep 8 van basisscholen uit Leiden, Leiderdorp,
Warmond, Noordwijk en Oegstgeest uitgenodigd. `Vorig jaar
konden wij putten uit een grote groep docenten', aldus Cora
Reitsma van het Rijnlands College. `Eigen docenten, afkomstig
uit een andere cultuur, eigen leerlingen van de internationale
afdeling van onze school, oud-leerlingen die een buitenlandse
stage hebben gevolgd of een vreemde taal studeren en een enkele
ouder.' Er waren vorig jaar ook een paar docenten van de
Universiteit.
Happening
Reitsma: `Het was vorig jaar een groot succes. We hebben de
eerste prijs gewonnen van het Europees Platform voor
origineelste Dag van de Talen. Uiteraard hebben we toen
besloten om het nogmaals te organiseren.' In totaal biedt de
school 26 lessen in 23 talen. Daarvan worden er tien verzorgd
door Leidse docenten, van Hongaars tot Japans en van Pools tot
Swahili (zie lijstje). De in totaal 250 brugklassers en
basisschoolleerlingen kunnen gedurende een programma dat de
hele ochtend duurt, drie verschillende taallessen kiezen van
steeds 40 minuten. `Op dit moment weten we nog niet of we deze
happening ook volgend jaar zullen organiseren', zegt Reitsma.
Speelse manier
Voor de docenten die eigenlijk alleen ervaring hebben met
lesgeven aan studenten, is het lastig om nu opeens voor een
klas kinderen van elf tot dertien jaar te staan. Wat kan ik ze
vertellen? En vooral hoe kan ik het ze vertellen, zodat ze het
leuk blijven vinden? Zijn de grootste punten van zorg. De
docenten hebben gekozen voor een speelse manier en zij die zelf
kinderen hebben in de leeftijdscategorie van de doelgroep,
hebben dankbaar gebruikgemaakt van hun ongezouten kritiek: `Wat
is daar nou aan? Dat is toch zooooo saai!'
Quiz
Marian Klamer laat aan de hand van een oude schoolkaart van
Nederlandsch Indië - met een inzet van Nederland op schaal -
zien hoe groot Indonesië eigenlijk is. `Daarna vraag ik ze
welke taal ze daar op school en tv spreken en ik laat ze raden
hoeveel andere talen er daar nog zijn. Er zal wel niemand met
het juiste antwoord: meer dan 700 komen.' Aan de hand van
voorwerpen en foto's met situaties leert Klamer de kinderen
vervolgens een aantal woorden en in een quiz test ze hoeveel ze
ervan onthouden hebben.
Begroetingsritueel
Rinus Verdonschot confronteert de kinderen met een filmpje van
een Japans begroetingsritueel. `Daar verstaan ze natuurlijk
niets van, maar ik wil ervoor zorgen dat ze het aan het eind
van de les wel kunnen verstaan.' Hij streeft er zelfs naar dat
de kinderen zich na de les zelf in het Japans kunnen
voorstellen. Verder wil Verdonschot laten zien dat veel Japanse
karakters gestileerde tekeningetjes zijn van de begrippen die
ze uitbeelden, zoals: ± `berg' en« `vuur'. Jenneke van der Wal
laat de kinderen puzzelen met werkwoorden in het Swahili, die
in een groot deel van Oost-Afrika de lingua franca is.
`Bijvoorbeeld ni-li-enda betekent `ik ging', tu-li-enda `wij
gingen' en ni-na-enda `ik ga'. Als je dat systeem door hebt,
kan je met knippen en plakken een heel eind komen.'
Geheimtaal
Ook Jos Schaeken gooit het schrift van `zijn' taal in de
strijd. `Ik wil het Russische alfabet als `geheimtaal' aan de
kinderen presenteren. Sommige letters kennen ze al (K O M E T
A), sommige zijn niet wat ze lijken (B, H, P, C) en sommige
zijn totaal vreemd (B, D, ZH, I). Op het eind van de les kunnen
ze dan hun naam schrijven en woorden als TAKSI, RESTORAN en
PASPORT herkennen.' Verder laat Schaeken een stukje zien van de
video die leerlingen van de middelbare school na zeven lessen
Russisch (video) in het LAPP-Top-programma hebben gemaakt.
Taalgrenzen
Taal is natuurlijk onlosmakelijk verbonden met cultuur. Als
taaldocent ontkom je er dan ook niet aan in een groot deel van
de les daaraan aandacht te besteden. Bijvoorbeeld het feit dat
Japanners voor elkaar buigen of dat ze met stokjes eten. Ook
het inzicht dat landsgrenzen en taalgrenzen vaker niet dan wel
samenvallen, komt aan de orde. De 700 talen van Indonesië
werden al genoemd en Van der Wal laat zien dat er niet zoiets
als een taal `Ghanees' bestaat of een land `Swahilië'.
(23 september 2008/SH)
De talen en docenten van het LUCL
Afrikaanse talen - drs. Jenneke van der Wal
Berber - dr. Maarten Kossmann
Hebreeuws - dr. Martin Baasten
Hongaars - dr. Anikó Lipták
Japans - drs. Rinus Verdonschot
Pools - drs. Pepijn Hendriks
Russisch - prof.dr. Jos Schaeken
Spaans - drs. Martine Bruil
Talen van Indonesië en Oceanië - dr. Marian Klamer
Talen van Indiaans Amerika - dr. Eithne Carlin
23/9/2008
Universiteit Leiden