Contact: |Ingrid Wallisch | | |
|Tel.nr: |06 20112058 / 0184 661630 | | |Email: |ingrid@SyrinXpr.nl | | |Referenc|PB 42 230908 | |e: | |Nederlandse institutionele beleggers en vastgoedfondsen blijven investeren in vastgoed
E 2,9 miljard beschikbaar voor nieuwe aankopen
Amsterdam, 23 September 2008 - Vandaag presenteert Jones Lang LaSalle de resultaten van het jaarlijks terugkerende onderzoek naar het vastgoedbeleggingsbeleid van de grote Nederlandse institutionele beleggers en vastgoedfondsen. Het onderzoek, wederom uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam, vond voor het zeventiende achtereenvolgende jaar plaats. Uit het onderzoek blijkt dat het totaal belegde vermogen in vastgoed per ultimo 2007 ruim E156 miljard bedroeg, een afname van bijna 3% ten opzichte van 2006. De direct-vastgoedportefeuille is met circa 3% toegenomen ten opzichte van 2006 naar E 120,3 miljard in 2007. De indirect-vastgoedportefeuille is afgenomen met zo'n 17% naar E 36,3 miljard in 2007, mede door de onrust op de aandelenbeurzen.
De belangrijkste conclusies en trends uit het onderzoek zijn:
. Beleggers behaalden opnieuw hoog totaalrendement van gemiddeld 10,6% op direct vastgoed in 2007;
. Sporen kredietcrisis zichtbaar op beleggers- en gebruikersmarkten, herstel verwacht vanaf 2010;
. Nederlandse institutionele beleggers en vastgoedfondsen zijn voornemens E 2,9 miljard te investeren in direct vastgoed in 2008/2009; het merendeel in de retail- en woningsector;
. Geplande totale desinvestering bedraagt circa E 2 miljard, waarvan ruim 50% in de kantorensector;
. Zorgvastgoed en infrastructuur kansrijke alternatieve beleggingssectoren;
. Merendeel verwacht stijging in omvang van indirect-vastgoedportefeuille;
. Duurzaamheid belangrijke ontwikkeling voor de komende jaren.
Rendementen
De beleggers behaalden over 2007 een gemiddeld totaalrendement op direct vastgoed van 10,6%. Uit de onderzoeksreeks blijkt dat de vastgoedportefeuille van de beleggers goed rendeerde, ook in de jaren dat de gebruikersmarkt in Nederland verslechterde. Voor 2008 zal het totaalrendement lager zijn dan het niveau van 2007, dit wordt voornamelijk veroorzaakt door negatieve waardegroei. Gelet op de situatie op de financiële markten zijn de aanvangsrendementen die worden gehanteerd bij nieuwe aankopen gestegen. Beleggers die werken met veel vreemd vermogen hebben te maken met hogere risicopremies die banken doorvoeren. Dit biedt aankoopkansen voor de equity kopers, zoals de Nederlandse institutionele beleggers.
Kantorenmarkt
Ondanks de onzekerheid op de financiële markten is een deel van de beleggers nog steeds positief over de Nederlandse kantorenmarkt: 39% wil meer investeren in kantoren (44% wil minder investeren). De vraag naar kantoorruimte zal in 2008 lager zijn dan de afgelopen 2 jaar maar het opnamevolume zal naar verwachting wel boven het vijfjaarlijkse gemiddelde uitkomen. Vanaf 2010 zal de economie volgens de beleggers weer aantrekken met als gevolg een positief effect op het opnamevolume op de kantorenmarkt.
Retailmarkt
De retailmarkt is al jaren het populairste segment onder Nederlandse beleggers: 56% van de respondenten wil meer in retail investeren. De huurprijzen op toplocaties in de retailmarkt blijven onder opwaartse druk staan. Dit heeft te maken met de aanhoudende vraag van internationale retailers die zoeken naar winkelruimte in de grote steden. De huurprijzen op A1-locaties in kleine tot middelgrote steden zullen naar verwachting stabiliseren of zelfs licht dalen. Schaarste aan A1-winkelruimte is en blijft kenmerkend voor de grote steden in Nederland waardoor leegstand niet of nauwelijks voorkomt. Dit wordt bevestigd door de onderzoeken van de afgelopen 17 jaar. De A1-locaties en stadsdeelcentra blijken de meest aantrekkelijke locaties voor winkelvastgoedbeleggingen. In deze gebieden blijft de gebruikersmarkt stabiel en is er nog steeds ruimte voor een huurprijsstijging. Op B- en C-locaties zal de markt het moeilijker krijgen ook door het gedaalde consumentenvertrouwen.
Woningmarkt
Schaarste blijft op de woningmarkt ook de komende jaren een rol van betekenis spelen. Met name in de Randstad blijft dit druk geven op de woningprijzen, een positieve ontwikkelingen volgens de respondenten. De leegstand in de woningportefeuille van de beleggers is ten opzichte van vorig jaar verder gedaald naar 2,3%. Een deel van de beleggers wil de komende 2 jaar extra (meer dan E1 miljard) in dit segment investeren. 40% van de beleggers wil minder in dit segment investeren omdat men de woningmarkt teveel gereguleerd vindt
Zorg en infrastructuur
Zorgvastgoed en infrastructuur worden door de respondenten gezien als kansrijke alternatieve beleggingssectoren. Zorgvastgoed speelt een belangrijke rol en dit zal de komende jaren zo blijven als gevolg van ontwikkelingen zoals privatisering van de zorg, vergrijzing van de bevolking en diversificatie in de totale beleggingsportefeuilles van de beleggers. Op het gebied van infrastructuur blijken beleggers te overwegen hierin te investeren, met name vanwege de continue uitbreiding van het wegennetwerk.
Indirect vastgoed
De situatie op de aandelenbeurzen en de populariteit van niet-beursgenoteerd vastgoed heeft er toe geleid dat de omvang van de aandelenportefeuille is afgenomen. De komende periode willen de beleggers echter meer in indirect vastgoed investeren. Dit laatste mogelijk in verband met de lage beurskoersen van de vastgoedfondsen ten opzichte van de intrinsieke waarde.
Duurzaamheid
Beleggers verwachten hun investeringen in duurzaamheid bij kantoren en bedrijfsruimten in een termijn van ongeveer 5 jaar terug te verdienen. Dit is gebaseerd op de overtuiging dat gebruikers zich meer en meer bewust zullen worden van de voordelen van duurzaam ontwikkelde gebouwen. Op dit moment is dit slechts beperkt het geval. Naar verwachting zal de vraag naar duurzaam vastgoed vanaf 2010 toenemen. Dit is in lijn met de verwachte aantrekkende economie vanaf dat moment.
- einde bericht -