NOS, Met het oog op morgen, Radio 1
Radio / TV-interview | 19-09-2008
Minister-President Balkenende na afloop van de wekelijkse ministerraad
over de financiele crisis
SLOTBOOM:
Ik vroeg hem is hij gerustgesteld?
BALKENENDE:
Wat zich nu aftekent is wel een signaal dat de Amerikaanse regering
een heel duidelijk signaal wil geven dat het menens is om nu echt te
komen tot een oplossing. Want we zien dat banken omvallen, risico's
lopen, verzekeringsinstellingen. Dat mag niet te lang aanhouden omdat
het dan echt ten koste gaat van de vertrouwensfactor om het maar zo
even te noemen. Het kan de reële economie steeds verder infecteren dus
er moet een keer een eind aankomen. Het is tot nu toe steeds zo
geweest van wanneer komt het eind van de tunnel. Dat is moeilijk aan
te geven. Toen ik bij het World Economic Forum was in Davos in het
begin van het jaar toen werd ook gezegd we zullen nog een aantal
maanden de zaak laten uitzieken. Dan hebben we beter begrip van de
situatie maar niemand weet precies wanneer dat is.
SLOTBOOM:
Het werd steeds slechter?
BALKENENDE
We hebben natuurlijk erge dingen gezien dat klopt.
SLOTBOOM:
Ziet u ook een soort definitief einde van het kapitalistische systeem
zoals dat in Amerika is?
BALKENENDE
Daar moet je een beetje mee oppassen. Je weet natuurlijk nooit hoe de
structuur zich straks verder zal ontwikkelen. Het is wel zo dat hoe
banken bezig zijn geweest in de afgelopen jaren wel iets zegt over de
manier waarop je economisch bezig wilt zijn. Er zijn risico's gelopen
met dingen willen doen voor aandeelhouders, echt onverstandig beleid.
SLOTBOOM:
Graaicultuur?
BALKENENDE
Het is een houding, we hebben het in het verleden gehad, jonge jonge,
die banken en de financiële sector, en nu zien we iedereen, elke
instelling heeft enorme problemen. Wat dat betreft wordt men wel
stevig met de voeten op de grond gezet. En dat moet ook gevolgen
hebben voor de zaak op het gebied van toezicht. Het toezicht
natuurlijk van Nederland is van een andere orde dan in de Verenigde
Staten.
SLOTBOOM:
Wouter Bos zegt het toezicht is een zootje in Amerika.
BALKENENDE
Ja dat is de reden waarom wij in Nederland juist zo hechten aan scherp
toezicht. Want het gaat om banken die het geld van banken hebben te
beheren. Daar moet je zorgvuldig mee zijn. Het gaat niet om niks.
SLOTBOOM:
Als je naar Nederlandse banken kijkt, is dit een waarschuwing voor
Nederlandse instellingen om voorzichtig te zijn?
BALKENENDE
De eerste les is natuurlijk dit: Is in een land de toezichtstructuur
goed geregeld of niet.
SLOTBOOM:
Dat heeft u net gezegd maar het gaat mij om die instellingen want die
kunnen denken laten we iets voorzichtiger doen.
BALKENENDE
Er zit wel iets anders bij. Kijk banken hebben ook weer te maken met
dat zij hun geld moeten betrekken van grote wereldwijd opererende
financiële instellingen. Wat zien we nu dat door zo'n financiële
crisis wordt het lastiger voor die banken om aan kredieten te komen.
Als banken minder gemakkelijk aan kredieten kunnen komen dan ga zij
weer zeggen we gaan niet zo maar een hypotheek verstrekken. Dus in die
zin is datgene wat zich aftekent in de mondiale financiële sector ook
relevant voor het optreden van banken in Nederland. De banken zelf
zijn anders gestructureerd dan in de VS maar het betrekken van geld is
natuurlijk wel iets dat zich over grenzen heen afspeelt.
SLOTBOOM:
Bos zei er is een systeem in Amerika van hebzucht, allerlei bonussen
en onverantwoorde risico's. Ziet u het ook zo dat dat systeem in
Amerika daar opgebaseerd is?
BALKENENDE
Het is natuurlijk zo dat het Amerikaanse, het Angelsaksische systeem
is natuurlijk enorm gericht op het maken van winst op de korte
termijn. In het verleden hebben we de discussie gehad over wat is nu
het verschil tussen een Angelsaksische onderneming en een Rijnlandse
onderneming. De Rijnlandse onderneming was dan vaak de onderneming
zoals we die in Nederland kennen, toch meer op de lange termijn
georiënteerd, en het doen van investeringen niet alleen voor korte
termijn gewin maar juist voor langere termijn situatie. In die
traditie past ook het hebben van familiebedrijven. Maar die
Angelsaksische context ging het veel meer om hoe is het resultaat in
dit kwartaal. En als dan ook nog de aandeelhouders een grote macht
hebben en die willen gewoon revenuen zien, ja dan gaat dat
geld-denken, dat winst denken, dat krijgt exorbitante vormen.
SLOTBOOM:
En dan is de conclusie dat werkt niet.
BALKENENDE
Dat is compleet doorgeslagen met hele grote risico's. Het is
natuurlijk wrang om te zien dat de verantwoordelijkheid feitelijk
afwezig is geweest bij nogal wat instellingen.
SLOTBOOM:
Mensen denken in Nederland vaak aan hun spaargeld en hypotheek. Hoe
groot is dat risico nou?
BALKENENDE
Ik zie in Nederland geen banken omvallen. Verre van dat. En dat zit
hem in wat we met elkaar al een beetje bespraken van het toezicht is
heel anders hier dan in andere lande. Pensioenfondsen hebben te maken
met buffers. Maar goed je hebt natuurlijk ook te maken met
ontwikkelingen in de Verenigde Staten.
SLOTBOOM:
Ze gedragen zich beter?
BALKENENDE
Ja de instellingen hier gedragen zich beter. Vandaar ook dat de
situatie in Nederland anders is dan sommige banken in Groot-Brittannië
want daar hebben we het ook gezien. Er zijn nog een paar andere in
Europa. We hebben niet de situatie die we in de Verenigde Staten
kennen en daar komt nog iets anders bij dat het type werk van banken
in de Verenigde Staten is soms van een totaal andere op de dan hier in
Nederland. Dus de banksector daar is niet te vergelijken met die in
Nederland. Dat maakt het ook nog anders.
SLOTBOOM:
Hier geen grote risico's?
BALKENENDE
Nee dat is echt zo omdat de structuur in dit land anders is zowel wat
betreft het toezicht als wat betreft de activiteiten van banken zelf.
SLOTBOOM:
Dan laat ik m'n spaarcenten maar op de bank.
BALKENENDE
Dat zou ik zeker doen.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, jw)
Ministerie van Algemene Zaken