Stedelijk Museum Zutphen
PERSBERICHT
Datum 5 september 2008
Bijzondere globe 400 jaar in bezit van Zutphen
Op dinsdag 16 september 2008 om 13.30 uur komen burgemeester en wethouders van de gemeente Zutphen op verjaardagsvisite in het Stedelijk Museum Zutphen, Rozengracht 3. Bezoekers van het Stedelijk Museum Zutphen krijgen bovendien op die dag een stuk taart aangeboden. Het is dan precies 400 jaar geleden dat de globe gemaakt door Jacobus Florentius van Langren (voor 1525-1610) in het bezit van de gemeente Zutphen kwam. De Zutphense globe behoort tot de topstukken uit de collectie van het Stedelijk Museum Zutphen. Van dit type globe bestaan er slechts een tiental in Europa en elk exemplaar heeft zijn eigen karakteristieken. Wat de Zutphense globe verder nog zo bijzonder maakt, is dat de originele rekening bewaard is gebleven en dat de globe nooit meer van eigenaar is veranderd.
Befaamd globemaker
Jacob Florentius van Langren behoort tot een generatie van befaamde globemakers die verantwoordelijk was voor de bloeiende globeproductie in de Noordelijke Nederlanden tussen 1597 en 1605. Zijn zoon Arnoldus Florentius was eveneens bij de productie betrokken en wist precies hoe hij een opdrachtgever moet prijzen. In 1608 droeg hij de globe op aan de 'meest eerbare, meeste vermaarde, meest geleerde en meest oplettende raad en bevolking van Zutphen.'
Originele rekening
In de resolutieboeken van de gemeente Zutphen lezen we op 16 september 1608: 'Arnoldus Florentius a Langeren verehrt hebbende aen die Magistraet der Stadt Zutphen tott behouff der Stadt Zupthen einen Globum Terrestrem in magnae forma.' Voor de aardglobe ontving Arnoldus Florentius 60 carolusgulden, ongeveer 15.000 euro. Op 16 september kan iedereen deze originele rekening komen bewonderen bij het Regionaal Archief Zutphen, Spiegelstraat 13-17 van 9.00 tot 17.00 uur.
Statussymbool
Het is de vraag waarom de magistraten, de voorlopers van B & W, in 1608 behoefte hadden aan een globe. Het is niet aannemelijk dat de globe voor maritieme doeleinden werd aangekocht. Zutphen lag ten slotte niet aan zee, bovendien bleken in de praktijk zeeboeken en paskaarten handiger te zijn. Globes werden vaak ondergebracht in verzamelingen of bibliotheken en vertegenwoordigen dan 'de wereld in het klein'. De globe moet gezien het grote bedrag dat in 1608 werd betaald zeker een statussymbool zijn geweest.
Overwintering Nova Zembla
Het was overigens wel een statussymbool dat erg goed paste bij de handelscultuur van de Noordelijke Nederlanden. Handel en zeevaart hadden hun blik gericht op nieuwe gebieden in de wereld. Dat onze voorouders daar trots op waren, blijkt wel uit de Zutphense globe waarop de overwintering op Nova Zembla van Willem Barentsz (1596/1597) is voorgesteld. Aan de Zutphense globe is verder af te lezen dat Van Langren in 1592 voor tien jaar van de stad Amsterdam een octrooi ontving om globes te produceren. Met de globeproductie kwam de wereld letterlijk in Nederlandse handen en dergelijke globes behoorden tot de handelsproducten die in heel Europa werden afgezet.
Cultureel erfgoed
Achteraf hebben de voorlopers van B & W een goede aankoop gedaan in 1608 en beschikt Zutphen daardoor over kostbaar cultureel erfgoed. De Van Langrens wisten behalve Zutphen ook de VOC, de Staten-Generaal en de steden Den Haag, Arnhem en Antwerpen voor hun globe te interesseren. Alleen in Zutphen is men zo verstandig geweest om deze globe voor het nageslacht te bewaren.
---