Snuivende studenten onderschatten gevolgen cocaïnegebruik
XTC is uit, coke is in. Een zorgelijke trend, vindt psychologe
en Veni-winnares Lorenza Colzato. `Veel jongeren denken dat het
geen kwaad kan om af en toe een lijntje cocaïne te snuiven,
maar mijn onderzoek wijst het tegendeel uit.'
Afbeelding
Lorenza Colzato: `Een lijntje coke op zijn tijd is niet zo
onschuldig als het lijkt.'
Populair
Colzato kwam er per toeval achter hoe populair cocaïne is onder
recreatieve druggebruikers. `Ik was twee jaar geleden samen met
een groep studenten op zoek naar proefpersonen voor een
onderzoek naar de cognitieve effecten van XTC', vertelt ze.
`Die XTC-gebruikers bleken echter moeilijk vindbaar. Veel van
de studenten en andere jongeren met wie we in contact kwamen,
bleken niet te slikken maar te snuiven.'
Feestdrug
Europese cijfers bevestigen dat cocaïne tegenwoordig - na
cannabis - de meest gebruikte recreatieve drug is. Colzato
kijkt er niet raar meer van op. `Cocaïne is de laatste jaren
veel toegankelijker geworden door een hoger aanbod en een
lagere prijs. Omdat idolen als Lindsay Lohan en Kate Moss er
niet van af kunnen blijven, vinden jongeren het cool om het ook
te gebruiken. Niet op hun kamer zoals een verslaafde dat doet,
maar op feesten. Ook op sommige studentenverenigingen wordt
coke gesnoven, zo weet ik van studenten die aan mijn onderzoek
deelnamen.'
Afbeelding: Cocaïne is na cannabis de meest gebruikte
recreatieve drug.
Ongeluk
Onschuldig? Veel jongeren denken zelf van wel. `Ze
onderschatten de langetermijneffecten van recreatief
cocaïnegebruik', waarschuwt Colzato. De psycholoog toonde aan
dat het snuiven van 1 tot 4 gram cocaïne per maand over een
periode van minimaal twee jaar schade toebrengt aan het
reactievermogen van de hersenen. Ook op momenten dat de
gebruiker nuchter is. `Recreatieve gebruikers trappen 25
milliseconde later op de rem wanneer ze moeten stoppen. Dat
lijkt een klein verschil, maar op de snelweg kan het een
ongeluk tot gevolg hebben.'
Neurologisch model
Dankzij een Veni-subsidie kan Colzato nu gaan onderzoeken of
recreatief cocaïnegebruik nog meer schadelijke effecten heeft.
De psychologe heeft daartoe een neurologisch model ontwikkeld
dat ze wil gaan toetsen. `Het is bekend dat cocaïne inwerkt op
hersengebieden die de controle over onze cognitieve functies
regelen', vertelt ze. `Dat verklaart waarom recreatieve
gebruikers minder snel op de rem trappen. Dezelfde
hersengebieden regelen echter ook andere mentale functies,
zoals cognitieve flexibiliteit. Ik verwacht dat die functies
ook lijden onder cocaïnegebruik.'
Computerexperimenten
Colzato toetst die verwachting door gebruik te maken van
computerexperimenten in het laboratorium van de Faculteit der
Sociale Wetenschappen. Ze meet bijvoorbeeld hoeveel tijd
proefpersonen nodig hebben om tussen de ene en de andere
computertaak te schakelen; een eenvoudige maat voor cognitieve
flexibiliteit. Door recreatieve cocaïnegebruikers te
vergelijken met niet-gebruikers, kan Colzato vaststellen of
gebruikers inderdaad een verminderde cognitieve flexibiliteit
hebben.
Afbeelding: Recreatieve cocaïnegebruikers reageren trager in
het verkeer, met alle risico's van dien.
Specifieke voorspellingen
Het model van Colzato doet meer van zulke voorspellingen. Het
is daarin een stuk specifieker dan eerdere, vergelijkbare
modellen. `Ik ga ervan uit dat cocaïne selectief inwerkt op
bepaalde gebieden in het voorste deel van de hersenen en dat
het andere, nabijgelegen gebieden onaangetast laat. Ik verwacht
dat die nabije gebieden juist weer door andere stoffen, zoals
psychofarmaca, ontregeld kunnen worden.'
Onder de schedelpan
Die verwachtingen gaat Colzato niet alleen met
reactietijdexperimenten toetsen. Met behulp van de nieuwste
hersenscantechnieken kan ze ook een kijkje onder de schedelpan
nemen bij recreatieve cocaïnegebruikers. Daarvoor werkt ze nauw
samen met het Leiden Institute for Brain and Cognition. `Ik ben
benieuwd of ik verschillen in hersenactiviteit kan ontdekken
tussen gebruikers en niet-gebruikers', aldus Colzato. `Op basis
van mijn model verwacht ik verschillen te zien in specifieke
gebieden in het voorste deel van de hersenen.'
Zorgen
Net als in haar eerdere onderzoek boort Colzato ook nu weer de
modernste communicatiekanalen aan om proefpersonen te werven:
van een advertentie op het digitale vriendennetwerk Hyves tot
een banner op de website van het BNN-programma Spuiten &
Slikken. Het baart de psychologe zorgen dat veel van haar
proefpersonen de nadelen van hun druggebruik niet inzien. `Ze
denken: ach, ik ben maar 25 milliseconde langzamer, wat maakt
het uit. Terwijl ze daarmee een ongeluk op de snelweg kunnen
veroorzaken. Het meest verontrustende is nog wel dat het in de
overige opzichten om heel normale jongeren gaat. Ze hebben over
het algemeen geen afwijkende persoonlijkheid of psychische
stoornis.'
Stoppen met snuiven
Colzato hoopt dat van haar onderzoek een waarschuwende werking
uitgaat. Eerder werkte de van oorsprong Italiaanse
Veni-winnares met verslaafde HIV-patiënten. Ze zag van dichtbij
de destructieve werking van drugs. Toen werkte ze als
psychotherapeut, nu als onderzoeker. De behoefte om iets voor
anderen te betekenen, is gebleven. `Als iemand door mijn
onderzoek stopt met snuiven, heb ik mijn doel bereikt.'
(9 september 2008/Tristan Lavender)
16/9/2008
Universiteit Leiden