Gemeente Breda

Breda vindt twee gebouwen bij speurtocht naar 15de-eeuwse Huis Valkenberg

Volgens archieven heeft in het park Valkenberg in de Bredase binnenstad het mysterieuze 15de-eeuwse Huis Valkenberg gestaan, maar bewijzen zijn er tot voor kort niet gevonden. Recent archeologisch onderzoek heeft echter tot ieders verrassing aangetoond dat er niet één maar zelfs twee gebouwen hebben gestaan!

Huis Valkenberg is in de 15e eeuw als hofhuis gebouwd door de Heer van Breda en is bij zijn dood nagelaten aan zijn vrouw Johanna van Polanen. Het huis heeft op een driehoekig perceel gestaan tussen de middeleeuwse stadswal, het Begijnhof en de achterzijde van de Catharinastraat.

Bij archeologisch onderzoek in 1994/95, tijdens de grote herinrichting van het park Valkenberg, zijn er in het te verwijderen en het nieuwe padenstelsel lange proefsleuven gegraven. Dit om te zoeken naar restanten uit vroeger eeuwen. Leidingaanleg en grondverbeteringen kunnen immers het bodemarchief grotendeels aantasten. Bij dat onderzoek zijn sporen uit de 15e eeuw aangetroffen zoals enkele bijgebouwen, grachten, waterputten en een visvijver en ook vele sporen uit andere perioden.
Een spoor van het hofhuis zelf is toen niet gevonden.

Gelukkig kon, door de archeologische gegevens uit deze opgraving te combineren met onderzoek van enkele historici, het zoekgebied van huis Valkenberg binnen het park verder worden verkleind. Tijdens die opgravingen is namelijk aangetoond dat het hof aan drie zijden een fysieke begrenzing had (een tweetal grachten en de aarden stadswal met stadsmuur). De begrenzing aan de oostzijde (ter hoogte van het huidige Begijnhof) kon afgeleid worden uit historische gegevens. Maar ook zijn de technische mogelijkheden om archeologisch onderzoek te doen zonder feitelijke opgravingen op zón hoog peil gekomen dat de Gemeente Breda het archeologisch adviesbureau RAAP opdracht heeft gegeven het Hof en Huis Valkenberg te lokaliseren.

Weerstandsmeting en grondradaronderzoek hebben nu een kaart opgeleverd waarop contouren van twee gebouwen te zien zijn. Daaropvolgende grondboringen hebben aangetoond dat zich hier funderingsresten bevinden De gevonden gebouwcontouren zijn vergeleken met reeds bekende bebouwingen uit de Renaissance en met de 16de-eeuwse parkaanleg. Dit om uit te kunnen sluiten dat de nieuwe vondsten uit die perioden dateren. Huis Valkenberg dateert immers uit de 15de eeuw.

De oriëntatie van de gebouwen sluit aan op de ligging van de nabijgelegen middeleeuwse grachten en panden. De aangetroffen gebouwen horen dus zeer waarschijnlijk beide bij het (Hofcomplex van) Huis Valkenberg. Huis Valkenberg is weliswaar gevonden maar verder onderzoek is nodig!

Daadwerkelijk opgraven van het huis Valkenberg is op dit moment niet mogelijk. Alleen als het erfgoed wordt bedreigd door bodemingrepen kan onderzoek plaatsvinden. Maar misschien kan een nadere bestudering van de oude opgravingsgegevens gecombineerd met historisch onderzoek de gemeente verder op het goede spoor zetten.

Breda, 13 september 2008