Gemeente Breda

Publiek zoekt naar sporen Bredaas verleden op interactieve monumentendag

De Open Monumentendag Breda van zaterdag 13 september wordt een grootser evenement dan ooit tevoren en bovendien interactief. Tijdens deze dag helpt het publiek zoeken naar sporen van het 15de-eeuwse hofhuis Valkenberg, dat ergens in het gelijknamige binnenstadspark moet hebben gestaan. Archeologen hebben eerder al sporen van bijgebouwen en visvijver van het complex gevonden, maar letterlijk nog geen spoor van het huis zelf.

De gemeente Breda wil het publiek actief bij het cultureel erfgoed betrekken en heeft daarom het landelijke thema Sporen vertaald naar een actief Bredaas Spoorzoeken!. Het publiek kan bijvoorbeeld spoorzoeken met archeologen. Eveneens interactief zijn verschillende optredens met middeleeuwse muziek waaraan het publiek mee mag doen. Ook kunnen bezoekers zelf een spoor van hun tijd achterlaten in de vorm van een kleitablet dat als informatiedrager veel langer houdbaar is dan papier en microchip. In het Valkenberg demonstreert een valkenier de valkenjacht en ook hier kan het publiek actief aan meedoen.

Wethouder Henk Snier licht de originele aanpak graag toe: Het openstellen van monumenten en het informeren daarover blijft de kern van Open Monumentendag, maar wij willen meer doen. Wie uit zichzelf geïnteresseerd is in erfgoed verzamelt vaak zelf wel informatie. Het gaat ons erom dat een breed publiek merkt hoeveel er te beleven is aan erfgoed. Wie eenmaal ervaart met hoeveel plezier je kunt zoeken naar sporen van het verleden zal openstaan voor meer kennis over het verleden; en die kennis zal ook beter blijven hangen.

Het centrale zoeken naar het verleden in het Valkenberg staat de hele dag in het teken van de Nassaus, en vooral van Johanna van Polanen (1392-1445) die het hofhuis Valkenberg heeft bewoond. De hele zaterdagmiddag speuren archeologen en publiek, met oude en moderne technieken, samen naar sporen van het huis. Deze sporen worden in kaart gebracht zodat stukje bij beetje een beeld ontstaat van waar het huis gestaan heeft en hoe de bewoners leefden. Dit wordt zichtbaar gemaakt met behulp van strobalen. Elk uur geven de onderzoekers in de centrale tent een toelichting in de vorm van een korte lezing met daarbij de stand van zaken op dat moment. In de tent bevindt zich ook een expositie van metalen voorwerpen die in de loop der tijden bij archeologisch onderzoek zijn gevonden, zoals een middeleeuwse sleutel, loden bikkels, een crucifix uit Lourdes en een belletje dat mogelijk door een jachtvalk is gedragen.

Snier heeft de hoop dat er delen van de muren van het huis gevonden zullen worden. Huis Valkenberg vormt een essentieel onderdeel van de geschiedenis van de Nassaus in Breda. Het was een voorbeeld voor de vele hofhuizen die daarna gebouwd werden. Desondanks bleef het tot nog toe de grote onbekende onder de hofhuizen. We zijn we razend nieuwsgierig naar wat we gaan vinden. Die nieuwsgierigheid willen we graag delen met het publiek.

Naast alle activiteiten zijn er vanzelfsprekend de opengestelde monumenten: hofhuizen, kloosters, musea, kerken, hofjes, bedrijfsgebouwen, enzovoort. Van een vaste route is geen sprake. Elke bezoeker kan naar eigen voorkeur een selectie maken uit de verschillende locaties. Op een aantal plaatsen staan gidsen klaar om een toelichting te geven op de sporen van het verleden die er te zien zijn. Op andere locaties wordt het verleden belicht met optredens, een speurtocht of een lezing. Wie een fiets meebrengt kan buiten het centrum en zelfs in de omliggende dorpen zijn hart ophalen. En zoals inmiddels de gewoonte is, wordt de dag afgesloten met een spannende Duik in het duister, een avondspeurtocht voor jong en oud door Bredas monumenten.

Het programmaboekje is vanaf 11 uur op te halen bij de informatiestand in het park Valkenberg (zijde Kasteelplein). De monumenten zijn open van 12 tot 17 uur. Met de avondspeurtocht Duik in het duister kan worden gestart van 19.00 tot 20.30 uur (duur tot uiterlijk 22.00 uur). Meer informatie op
Open Monumentendag 2008 Breda

Achtergrond
Huis Valkenberg was een 15de-eeuws wooncomplex van de vrouwe van Breda in het huidige stadspark Valkenberg. Een deel van het complex vormde het vrouwengoed, exclusief voor Johanna van Polanen, echtgenote van Engelbrecht I van Nassau. Er waren verscheidene bijgebouwen, zoals een huis voor het (vrouwelijke) personeel, een manege, een bakkerij en een badhuis. Op het terrein bevond zich ook een visvijver. Van de meeste onderdelen zijn sporen gevonden, maar niet van het huis zelf. De volgende bewoonster na Johanna van Polanen was Maria van Loon, echtgenote van Jan IV van Nassau. Na de dood van Maria in 1502 werd het huis bewoond door de bastaarddochter Catharina (Trijntje) van Nassau, tot haar dood in 1524. Rond 1531 werd het pand gesloopt om plaats te maken voor een renaissancetuin bij het nieuwe paleis van Hendrik III.

Breda, 4 september 2008