Ingezonden persbericht


vrijdag 22 augustus 2008

Ontdek de sporen van de oudste abdij in Utrecht

Zaterdag 13 september, Open Monumentendag

Op Open Monumentendag, zaterdag 13 september a.s. is in Het Utrechts Archief een van de best bewaarde geheimen van Utrecht ontdekken. Sinds eind juni is het archief gevestigd aan de Hamburgerstraat, in een pand dat de meeste Utrechters kennen als het voormalige Paleis van Justitie. Wat veel minder mensen weten is dat hier van de 11e tot en met de 17e eeuw een oude abdij heeft gestaan, inclusief kerk, klooster en omliggende gebouwen waaronder een bierbrouwerij. Het was de Paulusabdij, die in 1050 werd gewijd. Bij de recente verbouwingen zijn diverse delen van verborgen kloostermuren blootgelegd, waaronder - letterlijk - 2 zware veldkeien uit de fundering van de kerk. Ook de voorraadkelder is duidelijk herkenbaar. De contouren van het kloostercomplex zijn hiermee nog zichtbaarder en tastbaarder geworden. Op Open Monumentendag staan de deuren van Het Utrechts Archief open, en kan men hier de sporen van 900 jaar bouwgeschiedenis van deze unieke plek volgen. Er zijn rondleidingen en elk half uur een multimediale presentatie in de voormalige eetzaal van de Benedictijner monniken. Op deze dag verschijnt bovendien een handzame gids met achtergrondinformatie over de Paulusabdij.

Sprekende muren: van abdij tot rechtbank

Het Utrechts Archief is een huis vol geschiedenis. Niet alleen vanwege het archief dat hier is gevestigd, maar ook omdat het gebouw zelf op oude fundamenten staat. Hier zijn nog sporen te zien van de Paulusabdij, die in 1050 door bisschop Bernold werd gewijd. Het oude klooster lag in het gebied tussen de Nieuwe Gracht, Korte Nieuwstraat, Trans en Hamburgerstraat. Resten van de zuidmuur van de Pauluskerk, die in 1707 werd afgebroken, zijn nu nog te zien in de Hofpoort. Een gedeelte van de noordmuur van het zijschip ligt verborgen in tuinmuur van Huize Molenaar. In Het Utrechts Archief liggen nog twee zware veldkeien uit de fundering van de kerk. De bogen en kruisgewelven die in de muren nog zichtbaar zijn, vertellen iets over de indeling van het klooster. Topper is de gotische spitsboog waardoor de Benedictijner monniken naar de kapittelzaal liepen. Het huidige auditorium was vroeger de refter (de eetzaal) van de monniken. In de monumentale muur is nog te zien waar monniken hun handen wasten voordat ze vanuit de slaapzaal via een trap naar de kerk gingen. Zo zijn er nog meer plaatsen in het gebouw waar de muren bijna voor zichzelf spreken, zoals in de voorraadkelder (de huidige wijnkeldergang voor kinderen) en de librije, waar nu heel toepasselijk de studiezaal is gevestigd. Het klooster werd in 1580 opgeheven, waarna het provinciale gerechtshof, het Hof van Utrecht zijn intrek nam. De kapittelkamer werd de raadskamer en de 'pynichkamer voor de misdadiger'. De refter werd gebruikt als raadzaal voor het Hof van Utrecht en is tot 2001 de rechtszaal van het Paleis van Justitie gebleven. Uit deze tijd stammen ook nog de cellen, waarin je ook nu nog kunt 'zitten'.

2000 jaar Utrecht
In deze bouwhistorische context is bovendien de geheel nieuwe opstelling van Het Utrechts Archief te zien. Een multimediale presentatie belicht 2000 jaar Utrechtse geschiedenis, waarin bezoekers niet alleen veel kunnen bekijken en beluisteren, maar ook kunnen verzamelen en meenemen. Met een persoonlijke inlogcode kan men een electronisch dossier opbouwen en met de verzamelde informatie een eigen historische krant maken.

Toegang gratis

Datum: zaterdag 13 september
Tijd: 10.00 uur - 17.00 uur

Adres Het Utrechts Archief / Hamburgerstraat 28 / 3512 NS Utrecht

Informatie T 030 286 66 11
W www.hetutrechtsarchief.nl

Publicatie

Voormalige benedictinerabdij St. Paulus, Utrecht
Door Kaj van Vliet
Serie: Kleine gidsen voor kunstmonumenten 2708
24 pag., voorzien van kleurenillustraties
ISBN: 978-3-7954-6783-8
Verkoopprijs: E 3,95. Verkrijgbaar bij Het Utrechts Archief en bij RonDom

Eveneens verschenen in Duitse en Engelse vertaling.