Kunstwerk van Karel Appel na complexe restauratie weer zichtbaar

12/09/2008 16:38

Instituut Collectie Nederland

Dikke verflagen vastgezet

'Les Animaux' van Karel Appel naar Stedelijk Museum Schiedam

Ter gelegenheid van de tentoonstelling '60 Jaar CoBrA. De kleur van vrijheid' in het Stedelijk Museum Schiedam (13.09-30.11.2008), gaan 4 waardevolle werken van Appel, Corneille en Constant uit de collectie van het Instituut Collectie Nederland (ICN) naar het museum. Een zeer kwetsbaar, gerestaureerd olieverfschilderij van Karel Appel, Les Animaux uit 1961, kan langere tijd door het publiek bewonderd worden.

Voordat Les Animaux in bruikleen kon worden gegeven is het werk gerestaureerd. Vreemd genoeg bleek de olieverf watergevoelig te zijn, wat het schoonmaken van dit werk met gebruikelijke restauratietechnieken bemoeilijkt.

Het schilderij was erg vuil: in het verfoppervlak zaten vezels en stofdeeltjes, de verf schilferde af en de verflagen lieten los. Vele stukken dikke impasto waren niet meer gehecht aan de drager. Het oplosmiddel had zich op veel plaatsen van de verf afgescheiden en bevond zich ofwel op het oppervlak van het schilderij ofwel op de achterkant. De schilferende verf van dit schilderij moest hoognodig worden gefixeerd. Er zijn tests uitgevoerd om het juiste middel voor de verschillende probleemgebieden te vinden. Zoals bij elke behandeling was het belangrijk dat nieuwe materialen weer gemakkelijk van het schilderij kunnen worden verwijderd. Veel fixeermiddelen blijven oplosbaar in water of polaire oplosmiddelen. Helaas geldt dat ook voor de verf in dit schilderij.

Het is nog onduidelijk waarom de verf die Karel Appel gebruikte, watergevoelig is. Dit probleem is al eerder geconstateerd in schilderijen van Appel en andere moderne schilders zoals Jasper Johns.

Op basis van de GC-MS-analyse die op monsters van Les Animaux is uitgevoerd, kon niet worden vastgesteld dat er iets ongewoons aan de verf is toegevoegd. Wel is er voorverwarmde lijnzaadolie gevonden, met daarin een kleine hoeveelheid dierlijk vet en weekmakers, die door de fabrikant is aangebracht. Appel voegde vaak iets aan de verf toe, bijvoorbeeld standolie, eieren of een natuurlijke harslak, maar in dit geval heeft hij dat niet gedaan.

Het ICN doet in samenwerking met het Courtauld Institute in Londen verder onderzoek in de hoop een oorzaak voor de watergevoeligheid én een geschikte droge reinigingsmethode te vinden. Les Animaux is na restauratie een jaar lang goed in de gaten gehouden en geschikt bevonden om gedurende langere tijd aan het publiek te tonen in het Stedelijk Museum Schiedam.





http://www.stedelijkmuseumschiedam.nl/