Universiteit van Tilburg

11 september 2008

Kwaliteit financiële verantwoording overheid kan beter

Afscheidsrede hoogleraar Accountancy Aad Bac

We zijn er nog niet met de verantwoording in de publieke sector, zegt hoogleraar Accountancy Aad Bac van de Universiteit van Tilburg. In een terugblik op twintig jaar overheidsverslaggeving legt hij op donderdag 18 september de vinger op enkele zere plekken. Zo zijn de jaarrekeningen van de rijksoverheid nog niet zo inzichtelijk als die van provincies en gemeenten. Bac gaat na een academische loopbaan van 35 jaar met emeritaat.

Een 'rekenschapsdans' noemt hoogleraar Aad Bac de ontwikkelingen van de afgelopen twee decennia in de externe verslaggeving en accountantscontrole binnen de publieke sector. Er zijn stappen vooruit gedaan, maar ook stappen achteruit en opzij en passen op de plaats.

Een stap vooruit die de rijksoverheid nog zou moeten doen, is wat Bac betreft het overnemen van de werkwijze van provincies en gemeenten. Hun verslaggeving is inzichtelijker en gebruikersvriendelijker. Er zijn nog te veel onnodige verschillen tussen de verslaggeving van de verschillende overheidslagen.

Daarnaast is er volgens Bac te weinig aandacht voor de kwaliteit van de overheidsverslaggeving. Zo bestaan er geen criteria voor het opstellen van de jaarrekening met betrekking tot het kwaliteitsniveau daarvan. Er zijn wel toetsingscriteria opgesteld door de Algemene Rekenkamer, die vervolgens ook door de opsteller van de jaarrekening worden gehanteerd, maar eigenlijk zou de overheid als opsteller eigen kwaliteitscriteria moeten ontwikkelen.

Een ander voorbeeld: de zogenaamde in control statements die steeds meer in zwang komen, zouden door het management moeten worden gedaan. Maar Bac heeft de indruk dat de interne accountant soms eerst gevraagd wordt of de in control statement kan worden afgegeven, terwijl de accountant die slechts zou moeten verifiëren. "Als men het oordeel van een accountant nodig heeft om een in control statement te doen, toont men juist aan niet in controle te zijn", aldus de hoogleraar. In een in control statement verklaart de verantwoordingsplichtige (bijvoorbeeld een ministerie) dat hij de bedrijfsvoering onder controle heeft en eventuele problemen dus kan afvangen en corrigeren.

Aan de hand van veertig stellingen verschaft Bac bovendien inzicht in de noodzakelijke verschillen in verslaggeving tussen de private en de publieke sector. Aangezien de overheid geen winst tot doel heeft, maar een optimale besteding van belastinggeld, zijn die er te over.

Prof. drs. A.D. (Aad) Bac RA (1943, Utrecht) begon zijn loopbaan in 1964 in de accountantspraktijk, overwegend bij Deloitte en zijn rechtsvoorgangers. Vanaf 1974 was hij werkzaam als universitair (hoofd)docent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en vanaf 1988 als hoogleraar Overheidsaccountancy aan de Universiteit van Tilburg. Sinds 1993 is hij tevens gasthoogleraar aan de Universiteit van de Nederlandse Antillen. Bac bekleedde en bekleedt talrijke nevenfuncties in de academische, beroepsmatige en maatschappelijke sfeer en is Lid van Verdienste van het Koninklijk NIVRA. Hij publiceerde boeken, bijdragen aan boeken en artikelen over financieel management, externe verslaggeving en accountantscontrole in de publieke sector, in binnen- en buitenland. Ook gaf hij gastcolleges over deze onderwerpen aan vele binnen- en buitenlandse universiteiten.