antwoorden op
Kamervragen WHO-onderzoek naar verband tussen stimulering productie en ziekten
11 september 2008 - kamerstuk
rectie Internationale Zaken
Di
De Voorzitter van de Tweede kamer
der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA 's-GRAVENHAGE
uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum
8 augustus 2008 2070827170
IZ. 2008/1674 11 september 2008
onderwerp bijlagen
Kamervragen over het WHO-onderzoek
dat uitwijst dat stimulering van zuivel-
en vleesproductie hartziekten en
beroerten veroorzaakt
Geachte Voorzitter,
Hierbij stuur ik u, mede namens de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de
antwoorden op de vragen die op 8 augustus jl. zijn gesteld door het lid Ouwehand (PvdD)
over het WHO-onderzoek dat uitwijst dat stimulering van zuivel- en vleesproductie
hartziekten en beroerten veroorzaakt.
1
Bent u bekend met het onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), waarin
verschillende wetenschappers concluderen dat het EU-landbouwbeleid hart- en vaatziekten
veroorzaakt en leidt tot duizenden doden per jaar? 1)
Ja.
2 en 6
Hoe beoordeelt u de constatering van de wetenschappers, dat het Europese Gemeen-
schappelijk Landbouwbeleid (GLB) door de stimulering van zuivel- en vleesproductie een
gevaar voor de Europese volksgezondheid kan vormen, oorzaak kan zijn van 13.000 extra
doden per jaar en bovendien ongelijkheid tussen burgers kan veroorzaken op het gebied
van gezondheid?
Bent u bereid onafhankelijk vervolgonderzoek in te stellen, gezien het feit dat de
wetenschappers in deze eerste studie naar hart- en vaatziekten in relatie tot de EU-
promotie van vlees en zuivel nog maar zijn uitgegaan van conservatieve cijfers en dat zij
uiteenzetten dat de werkelijke omvang van het probleem nog veel groter zou kunnen zijn?
Zo ja, op welke wijze en op welke termijn? Zo neen, kunt u uitleggen waarom?
Het is bekend dat te hoge consumptie van verzadigde vetzuren het risico op hart- en
vaatziekten verhoogt. Anderzijds vervullen vlees en zuivel een essentiële rol in de voeding
van grote groepen mensen. Deze producten maken dan ook deel uit van de zogenoemde
Schijf van Vijf.
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
11 september 2008 IZ. 2008/1674 2
Daar waar sprake is van (over)consumptie van landbouwproducten betwijfel ik echter dat
dit een gevolg is van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB).
De schrijvers van het WHO-onderzoek concluderen dat hervormingen van het GLB
dringend nodig zijn. Zij doen dit aan de hand van de aanname dat het GLB directe invloed
heeft op de consumptie van verzadigde vetzuren en berekenen dan de mogelijke bijdrage
van het GLB aan het optreden van hart- en vaatziekten. In het betreffende artikel mis ik
echter de onderbouwing van de directe verbanden die worden gelegd waarop de
aannames worden gebaseerd.
Andere onderzoeken, zoals van het Landbouw Economisch Instituut (LEI) of de FAO,
onderbouwen de conclusies van het WHO-onderzoek niet.
In januari 2007 heeft het Landouw-Economisch Instituut (LEI) in mijn opdracht onderzoek
gedaan naar het verband tussen het GLB en obesitas ("Landbouwbeleid geen dikmaker.
Een verkenning naar de relatie tussen het GLB en de volksgezondheid"). Het LEI komt tot
de conclusie dat een oorzakelijk verband tussen het GLB en obesitas moeilijk is aan te
tonen. Het oude landbouwbeleid heeft weliswaar gezorgd voor een grotere productie van
voedsel maar, gezien de lage prijselasticiteit van landbouwproducten, is moeilijk te staven
dat dit heeft geleid tot meer consumptie.
De FAO heeft onderzoek gedaan naar de samenhang van de ontwikkeling van consumptie-
patronen en het GLB ("The EU Diet - Evolution, Evaluation and Impacts of the CAP"). De
conclusie van de FAO is eveneens dat een oorzakelijk verband tussen het GLB en hoge
consumptie vlees en zuivelproducten niet is aan te tonen. Belangrijker oorzaken voor een
veranderend eetpatroon zijn veeleer een hoger inkomen, de opkomst van supermarkten en
wijziging in de distributiesystemen, en de groei van buiten de deur eten, inclusief in fast
food restaurants.
Zoals hiervoor aangegeven, heeft het LEI in mijn opdracht begin 2007 onderzoek gedaan
naar een mogelijk verband tussen het GLB en gezondheid. Vervolgonderzoek acht ik dan
ook niet noodzakelijk.
3 en 4
Welke conclusies verbindt u aan het onderzoek in relatie tot het huidige kabinetsbeleid
waarin Nederland de productie van vlees en zuivel nog altijd stimuleert binnen en buiten
Europa? Bent u bereid het kabinetsbeleid op dit punt te herzien, en te stoppen met (steun
aan) Europese promotiecampagnes voor de consumptie van kip en kalfsvlees, de promotie
van de Nederlandse kalversector in China en de stimulering van de zuivelconsumptie in
Azië?
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
11 september 2008 IZ. 2008/1674 3
Bent u naar aanleiding van de wetenschappelijke inzichten over de gevaren van stimu-
lering van vlees- en zuivelconsumptie bereid de zoektocht naar nieuwe afzetmarkten voor
de Nederlandse veehouderij in Azië en Afrika te heroverwegen met het oog op de
gezondheid van de bevolking in de betreffende landen? Zo neen, waarom niet?
Het ministerie van LNV heeft geen activiteiten die erop gericht zijn de zuivelconsumptie in
Azië te stimuleren. De activiteiten die LNV op het gebied van de melkveehouderij in
bijvoorbeeld China ontplooit, zijn gericht op het duurzamer maken van de lokale
productie. Voor de kalfsvleesproductie zet het ministerie in op duurzame productie in
samenwerking met lokale bedrijven en op verbetering van markttoegang van de
Nederlandse bedrijven.
Voor uw vraag over Europese promotiecampagnes verwijs ik naar de antwoorden op
eerdere Kamervragen over dat onderwerp (Aanhangsel der Handelingen II, vergaderjaar
2007-2008, nrs. 2326 en 3244)
5
Hoe beoordeelt u de opmerkingen van de wetenschappers over schoolmelk, in relatie tot
het recente EU-besluit de subsidie op schoolmelk te verruimen en de EU-bijdrage aan de
introductie van schoolmelk in China?
De recente aanpassing van de schoolmelkregeling is juist een gevolg van de wens van de
EU-Raad van landbouwministers om meer voedingskundig verantwoorde schoolmelk-
producten te ondersteunen. Het verschil in steun tussen melk met diverse vetgehalten is
verdwenen, waardoor de steun voor halfvolle en magere melk kon worden verhoogd.
Daarnaast is het mogelijk geworden om in het kader van deze regeling yoghurt met
vruchten, drinkyoghurt en karnemelk te verstrekken.
Van een EU-bijdrage aan de introductie van schoolmelk in China is mij niets bekend. Wel is
mij bekend dat de Chinese overheid ook het drinken van melk stimuleert.
7 en 8
Kunt u uiteenzetten welke waarde door het Nederlandse kabinet in haar participatie in het
Europees landbouwbeleid wordt toegekend aan volksgezondheid ten opzichte van de
belangen van de veehouderij? Kunt u dit toelichten?
Kunt u uiteenzetten wat de Nederlandse inzet zal zijn bij de verdere besprekingen over het
Gemeenschappelijk Landbouwbeleid nu deze feiten over de dodelijke gevolgen van de
promotie van vlees- en zuivelproductie - en consumptie aan het licht zijn gekomen?
Het GLB heeft inmiddels grote veranderingen ondergaan, waarbij steun bijna geheel is
losgekoppeld van de productie. Momenteel vinden in het kader van de zogenoemde
health check discussies plaats over verdere ontkoppeling van de steun en afbouw van
interventiemechanismen en uitvoerrestituties.
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
11 september 2008 IZ. 2008/1674 4
Voor de Nederlandse inzet daarbij verwijs ik naar mijn brief aan de Kamer van 9 juni 2008
(Kamerstuk 28 625/21 501-32, 59).
DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN
VOEDSELKWALITEIT,
G. Verburg
1) Lloyd-Williams, F.M. O'Flanharty, M. Mwatsama, C. Birt, R. Ireland & S. Capewell, Estimating the
cardiovascular mortality burden attributable tot the European Agricultural Policy on dietary
saturated fat., World Health Organization
---- --
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit