Archeologisch onderzoek naar blekerij Pannekoekendijk
Datum uitgave persbericht: 07/31/2008
Het team archeologie van de gemeente Zwolle voert momenteel een
onderzoek uit aan de Pannekoekendijk in de wijk Kamperpoort. Inmiddels
zijn onder het trapveldje op de hoek Pannekoekendijk/Katerdijk de
fundamenten blootgelegd van een oude blekerij en latere stoomwasserij
van de familie Wentholt. Deze stoomwasserij is in de Tweede
Wereldoorlog onteigend en gesloopt. Muurresten en fundamenten zijn
bewaard gebleven.
Archeologen hebben op dit moment de sporen blootgelegd van een
rechthoekig gebouw dat heeft behoord tot de laatste fase van de
stoomwasserij. Dit gebouw is op verschillende foto´s uit het eind van
de 19de eeuw nog te zien. Naast de buitenmuren van dit gebouw zijn ook
de fundamenten van de stoomketels en een later toegevoegde schoorsteen
te zien. Uit archiefstukken blijkt dat de wasserij in eerste instantie
door middel van een rosmolen met paard werd aangedreven. In 1884 en
1894 zijn twee stoomketels geplaatst. De schoorsteen is in het begin
van de 20ste eeuw aan het complex toegevoegd. In Nederland bestonden
in deze periode maar twee bedrijven die dergelijke
fabrieksschoorstenen maakten. Een daarvan is de firma Canoy & Herfkens
uit Venlo. Uit het onderzoek naar enkele bewaard gebleven stenen van
de schoorsteen is duidelijk geworden dat de schoorsteen door deze
firma gebouwd moet zijn.
Vervolg onderzoek
De komende weken zal het onderzoek zich richten op de oudere fasen van
de stoomwasserij en blekerij. Op het oudste kadastrale minuutplan uit
1832 zijn de contouren van twee andere gebouwen te ontdekken. Deze
gebouwen worden in de bijbehorende tabel omschreven als huis, schuur
en washuis en waren eigendom van de weduwe Wentholt.
Oude huizen Kamperpoort
Ook zullen de sporen van twee woonhuizen aan de Pannekoekendijk worden
onderzocht. Hierbij is het vooral van belang om te achterhalen uit
welke periode de oudste huizen dateren. Het is niet uitgesloten dat in
de wijk Kamperpoort al bewoningssporen uit de 14de eeuw kunnen worden
aangetroffen. Tijdens het archeologisch onderzoek zal de Kamperpoort
hopelijk zijn geheimen prijsgeven en zal meer duidelijk worden over de
geschiedenis van deze oude wijk van Zwolle.
Blekerijen en wasserijen
In Nederland is nauwelijks archeologisch onderzoek gedaan naar
blekerijen en wasserijen. Dit is enigszins merkwaardig omdat veel
steden een of meerdere blekerijen hebben gekend. Ook bestonden
verschillende soorten blekerijen, zoals garen-, linnen- en
kledingblekerijen. Rondom de oude binnenstad van Zwolle waren diverse
blekerijen te vinden. Bekend zijn bijvoorbeeld de Boschbleek aan het
Wezenland en de Waterstroom aan het tegenwoordige Blekerswegje. Op
oude prenten en schilderijen uit de 18de eeuw is zelfs te zien dat op
de bolwerken of bastions linnendoek werd gebleekt.
Zwaar werk
Het werk op de blekerijen was een langdurig proces dat bestond uit:
het verwarmen van het water, weken en stampen van het wasgoed, laten
uitlekken, koken, uitleggen op de velden, spoelen, blauwen, stijven,
laten drogen, mangelen, strijken enzovoort. In een tijd zonder
wasmachines en droogtrommels was het fysiek zwaar werk, dat een karig
loon opleverde.
Bron: afdeling Communicatie