Universiteit Maastricht

Persberichten 2008

29 juli 2008
Jaarlijkse griepvaccinatie beschermt wel degelijk op hoge leeftijd Publicatie in Lancet Infectious Diseases

Onderzoekers van de Universiteit Maastricht publiceren in augustus in het wetenschappelijke tijdschrift Lancet Infectious Diseases over de bescherming van griepvaccinatie bij "oudere" ouderen. Ze tonen in het artikel aan dat de bescherming ook na het zeventigste levensjaar op peil blijft. Een studie van hun hand uit 1994 werd vorig jaar in hetzelfde tijdschrift door buitenlandse onderzoekers (huns inziens) incorrect geïnterpreteerd. Dit misverstand leidde zelfs tot vragen in de kamer. In deze recente publicatie zetten de Nederlandse onderzoekers de feiten opnieuw op een rij, apart uitgesplitst voor de leeftijdscategorieën 60-70 en 70+.

Dit leverde geen enkele aanwijzing op voor een belangrijke afname van de bescherming. De beschermingsgraad was in beide leeftijdsgroepen ongeveer 60% (om precies te zijn: 59% in de groep 60-69 jaar, en 57% in de groep 70+). Ook de antistoffen in het bloed die worden opgebouwd tegen de virussen in het vaccin wezen op een bescherming die nauwelijks afneemt met de leeftijd (seroprotectie 67% in de groep 60-69 jaar, en 65% in de groep 70+).

Belangrijker nog is de bevinding dat de bescherming het hoogste is na meerdere jaren van vaccinatie. Dit is een bekend fenomeen bij vaccinatie (het zogenaamde booster-effect), maar dit wordt vaak over het hoofd gezien bij onderzoek naar de effectiviteit van vaccinatie in de praktijk. Dit is juist bij griepvaccinatie van groot belang. Doordat griepvirussen jaarlijks iets van samenstelling veranderen (drift) en soms totaal van gedaante verwisselen (shift) is jaarlijkse vaccinatie met de nieuwste varianten nodig. Na jaren van vaccinatie ontstaat een bredere bescherming, en dit is juist waar ook de "oudere" ouderen het meest van profiteren.

Aanleiding voor dit onderzoek
Vorig jaar kwam in de pers dat griepvaccinatie niet goed zou beschermen bij ouderen. Deze indruk werd gewekt door een overzichtsartikel in Lancet Infectious Diseases (Simonsen et al, oktober 2007). De auteurs concludeerden dat het nut van griepvaccinatie voor het voorkómen van sterfte bij ouderen niet bewezen is. In reactie hierop schreef de Gezondheidsraad in oktober 2007 aan de minister van Volksgezondheid dat deze conclusie onjuist was.
In dit overzichtsartikel werd uitgebreid verwezen naar een Nederlands onderzoek uit 1994 van Universiteit Maastricht. Dit onderzoek is wereldwijd een van de belangrijkste gerandomiseerde dubbelblinde onderzoeken naar de effectiviteit van griepvaccinatie bij ouderen, vandaar dat er nog steeds naar wordt verwezen. Volgens Simonsen et al. gaf dit Nederlandse onderzoek aanwijzingen voor een afnemende bescherming tegen griep op hogere leeftijd.
Dit vormde voor de Nederlandse onderzoekers aanleiding om in een nadere analyse van de resultaten uit 1994 uit te zoeken of dat wel klopte. Dit bleek niet het geval: de bescherming neemt niet af met de leeftijd. Bovendien onderstrepen de resultaten het belang van het jaarlijks herhalen van vaccinatie.
_____________________________

Noot voor de pers:

Publicaties
Het oorspronkelijke onderzoek naar griepvaccinatie bij ouderen uit 1994:
Govaert ThME, Thijs CTMCN, Masurel N, Sprenger MJW, Dinant GJ, Knottnerus JA.
The efficacy of influenza vaccination in elderly individuals. A randomized double-blind placebo-controlled trial. Journal of the American Medical Association 1994; 272: 1661-1665.

Het artikel uit 2007 over het voorkómen van sterfte door griepvaccinatie:
Simonsen L, Taylor RJ, Viboud C, Miller MA, Jackson LA. Mortality benefits of influenza vaccination in elderly people: an ongoing controversy. Lancet Infectious Diseases 2007; 7: 658-66.

De recente reactie van de Nederlandse onderzoekers: Thijs C, Beyer WEP, Govaert ThME, Sprenger MJW, Dinant GJ, Knottnerus A.
Mortality benefit of influenza vaccination in elderly people (comment on Simonsen L, et al.. Lancet Infect Dis 2007; 7: 658-66). Lancet Infectious Diseases 2008 Lancet Infectious Diseases 2008 Aug;8(8):460-1.
http://www.thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473309908701610/ abstract

In het zelfde nummer is ook een reactie van de Commissie Beoordeling Geneesmiddelen (B Voordouw) opgenomen, alsmede een repliek van Simonsen et al. (Lancet Infectious Diseases 2008 Aug;8(8):461-5.)

De Nederlandse onderzoeksgroep
dr. Carel Thijs, universitair hoofddocent Epidemiologie en Public Health,
prof dr. Geert-Jan Dinant, hoogleraar Huisartsgeneeskunde, prof dr André Knottnerus, hoogleraar Huisartsgeneeskunde, alledrie verbonden aan de School of Public Health and Primary Care (CAPHRI), Universiteit Maastricht; prof Knottnerus is tevens voorzitter van de Gezondheidsraad.

dr. Phile Govaert, huisarts in ruste, Stein.

dr. Marc Sprenger, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven.

dr Walter Beyer, afdeling Virologie, Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam.

Achtergrondinformatie
Griepvaccinatie: herziening van de indicatiestelling (Gezondheidsraad 2007):
http://www.gr.nl/samenvatting.php?ID=1509

Brief van de Gezondheidsraad naar aanleiding van het artikel in Lancet Infectious Diseases 2007:
http://www.gezondheidsraad.nl/pdf.php?ID=1602&p=1

Contact/meer informatie
Voor meer informatie over de inhoud van dit persbericht kunt u terecht bij dr Carel Thijs, vakgroep Epidemiologie, c.thijs@epid.unimaas.nl, 043-3882389, b.g.g mobiel 06-380 387 42.
De afdeling Communicatie & Relatiebeheer van de UM is bereikbaar via 043 388 5222, e-mail pers@bu.unimaas.nl. Voor urgente zaken buiten kantooruren: 06 4602 4992. De persberichten van de Universiteit Maastricht staan op internet: http://www.pers.unimaas.nl/ Zie ook het Research Magazine voor ander interessant onderzoek aan de UM: http://www.unimaas.nl/researchmagazine

Leading in Learning
Based in Europe, focused on the world. Maastricht University is a stimulating environment. Where research and teaching are complementary. Where innovation is our focus. Where talent can flourish. A truly student oriented research university.