Persberichten 2008
29 juli 2008
Jaarlijkse griepvaccinatie beschermt wel degelijk op hoge leeftijd
Publicatie in Lancet Infectious Diseases
Onderzoekers van de Universiteit Maastricht publiceren in augustus in
het wetenschappelijke tijdschrift Lancet Infectious Diseases over de
bescherming van griepvaccinatie bij "oudere" ouderen. Ze tonen in het
artikel aan dat de bescherming ook na het zeventigste levensjaar op
peil blijft. Een studie van hun hand uit 1994 werd vorig jaar in
hetzelfde tijdschrift door buitenlandse onderzoekers (huns inziens)
incorrect geïnterpreteerd. Dit misverstand leidde zelfs tot vragen in
de kamer. In deze recente publicatie zetten de Nederlandse
onderzoekers de feiten opnieuw op een rij, apart uitgesplitst voor de
leeftijdscategorieën 60-70 en 70+.
Dit leverde geen enkele aanwijzing op voor een belangrijke afname van
de bescherming. De beschermingsgraad was in beide leeftijdsgroepen
ongeveer 60% (om precies te zijn: 59% in de groep 60-69 jaar, en 57%
in de groep 70+). Ook de antistoffen in het bloed die worden opgebouwd
tegen de virussen in het vaccin wezen op een bescherming die
nauwelijks afneemt met de leeftijd (seroprotectie 67% in de groep
60-69 jaar, en 65% in de groep 70+).
Belangrijker nog is de bevinding dat de bescherming het hoogste is na
meerdere jaren van vaccinatie. Dit is een bekend fenomeen bij
vaccinatie (het zogenaamde booster-effect), maar dit wordt vaak over
het hoofd gezien bij onderzoek naar de effectiviteit van vaccinatie in
de praktijk. Dit is juist bij griepvaccinatie van groot belang.
Doordat griepvirussen jaarlijks iets van samenstelling veranderen
(drift) en soms totaal van gedaante verwisselen (shift) is jaarlijkse
vaccinatie met de nieuwste varianten nodig. Na jaren van vaccinatie
ontstaat een bredere bescherming, en dit is juist waar ook de "oudere"
ouderen het meest van profiteren.
Aanleiding voor dit onderzoek
Vorig jaar kwam in de pers dat griepvaccinatie niet goed zou
beschermen bij ouderen. Deze indruk werd gewekt door een
overzichtsartikel in Lancet Infectious Diseases (Simonsen et al,
oktober 2007). De auteurs concludeerden dat het nut van
griepvaccinatie voor het voorkómen van sterfte bij ouderen niet
bewezen is. In reactie hierop schreef de Gezondheidsraad in oktober
2007 aan de minister van Volksgezondheid dat deze conclusie onjuist
was.
In dit overzichtsartikel werd uitgebreid verwezen naar een Nederlands
onderzoek uit 1994 van Universiteit Maastricht. Dit onderzoek is
wereldwijd een van de belangrijkste gerandomiseerde dubbelblinde
onderzoeken naar de effectiviteit van griepvaccinatie bij ouderen,
vandaar dat er nog steeds naar wordt verwezen. Volgens Simonsen et al.
gaf dit Nederlandse onderzoek aanwijzingen voor een afnemende
bescherming tegen griep op hogere leeftijd.
Dit vormde voor de Nederlandse onderzoekers aanleiding om in een
nadere analyse van de resultaten uit 1994 uit te zoeken of dat wel
klopte. Dit bleek niet het geval: de bescherming neemt niet af met de
leeftijd. Bovendien onderstrepen de resultaten het belang van het
jaarlijks herhalen van vaccinatie.
_____________________________
Noot voor de pers:
Publicaties
Het oorspronkelijke onderzoek naar griepvaccinatie bij ouderen uit
1994:
Govaert ThME, Thijs CTMCN, Masurel N, Sprenger MJW, Dinant GJ,
Knottnerus JA.
The efficacy of influenza vaccination in elderly individuals. A
randomized double-blind placebo-controlled trial. Journal of the
American Medical Association 1994; 272: 1661-1665.
Het artikel uit 2007 over het voorkómen van sterfte door
griepvaccinatie:
Simonsen L, Taylor RJ, Viboud C, Miller MA, Jackson LA. Mortality
benefits of influenza vaccination in elderly people: an ongoing
controversy. Lancet Infectious Diseases 2007; 7: 658-66.
De recente reactie van de Nederlandse onderzoekers:
Thijs C, Beyer WEP, Govaert ThME, Sprenger MJW, Dinant GJ, Knottnerus
A.
Mortality benefit of influenza vaccination in elderly people (comment
on Simonsen L, et al.. Lancet Infect Dis 2007; 7: 658-66).
Lancet Infectious Diseases 2008 Lancet Infectious Diseases 2008
Aug;8(8):460-1.
http://www.thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473309908701610/
abstract
In het zelfde nummer is ook een reactie van de Commissie Beoordeling
Geneesmiddelen (B Voordouw) opgenomen, alsmede een repliek van
Simonsen et al. (Lancet Infectious Diseases 2008 Aug;8(8):461-5.)
De Nederlandse onderzoeksgroep
dr. Carel Thijs, universitair hoofddocent Epidemiologie en Public
Health,
prof dr. Geert-Jan Dinant, hoogleraar Huisartsgeneeskunde,
prof dr André Knottnerus, hoogleraar Huisartsgeneeskunde,
alledrie verbonden aan de School of Public Health and Primary Care
(CAPHRI), Universiteit Maastricht; prof Knottnerus is tevens
voorzitter van de Gezondheidsraad.
dr. Phile Govaert, huisarts in ruste, Stein.
dr. Marc Sprenger, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu,
Bilthoven.
dr Walter Beyer, afdeling Virologie, Erasmus Medisch Centrum,
Rotterdam.
Achtergrondinformatie
Griepvaccinatie: herziening van de indicatiestelling (Gezondheidsraad
2007):
http://www.gr.nl/samenvatting.php?ID=1509
Brief van de Gezondheidsraad naar aanleiding van het artikel in Lancet
Infectious Diseases 2007:
http://www.gezondheidsraad.nl/pdf.php?ID=1602&p=1
Contact/meer informatie
Voor meer informatie over de inhoud van dit persbericht kunt u terecht
bij dr Carel Thijs, vakgroep Epidemiologie, c.thijs@epid.unimaas.nl,
043-3882389, b.g.g mobiel 06-380 387 42.
De afdeling Communicatie & Relatiebeheer van de UM is bereikbaar via
043 388 5222, e-mail pers@bu.unimaas.nl. Voor urgente zaken buiten
kantooruren: 06 4602 4992. De persberichten van de Universiteit
Maastricht staan op internet: http://www.pers.unimaas.nl/
Zie ook het Research Magazine voor ander interessant onderzoek aan de
UM: http://www.unimaas.nl/researchmagazine
Leading in Learning
Based in Europe, focused on the world. Maastricht University is a
stimulating environment. Where research and teaching are
complementary. Where innovation is our focus. Where talent can
flourish. A truly student oriented research university.
Universiteit Maastricht