23-07-2008
Succesvol wave-experiment in De Kuip
Op zaterdag 19 juli is in de Rotterdamse Kuip een wetenschappelijk
experiment met 45.000 deelnemers uitgevoerd. Tijdens de jubileumdag
van Feyenoord, dat dit jaar zijn honderdjarig bestaan viert, is
onderzocht of een menselijke wave in een stadion zich net zo gedraagt
als de uit de natuurkunde bekende soliton. In het kader van het
tweehonderdjarig bestaan van de KNAW heeft Akademielid GertJan van
Heijst de kans gekregen om te onderzoeken wat er gebeurt als twee
stadiongolven tegen elkaar botsen.
Bij het experiment in De Kuip werden de golven opgewekt door de mensen
in een aangewezen vak na het aftellen door stadionpresentator Koert
Westerman massaal op te laten staan en vervolgens weer te laten
zitten. Het resultaat was snel zichtbaar: vanuit dit vak ontstond er
slechts één golf die met een min of meer constante snelheid rechtsom
(met de klok mee) door het stadion liep. Dit is opmerkelijk, want meer
dan 95 procent van de spontaan ingezette waves loopt ook in deze
richting.
Bij het tweede experiment werd vooraf de instructie gegeven om op tien
buren rechts en tien buren links te letten en te gaan staan als deze
buren omhoog komen. Vanuit het startvak gingen nu twee golven lopen:
één rechtsom en één linksom. De toeschouwers lieten de golven met
veel enthousiasme door het stadion rollen en de golven botsten keer op
keer, waarna ze hun weg gewoon voortzetten. Deze opmerkelijke
waarnemingen suggereren dat de stadiongolf inderdaad eigenschappen
gemeen heeft met de soliton: de solitaire golf die met constante vorm
en snelheid voortbeweegt en na botsing met een andere solitaire golf
zijn weg ongeschonden voortzet. Na een nauwkeurige analyse van de
filmbeelden van de stadiongolven zal worden geprobeerd om ook een meer
kwantitatieve vergelijking te maken met botsende solitonen. Hoogleraar
transportfysica Van Heijst zal de resultaten van het massa-experiment
op 3 oktober toelichten tijdens een seminar van de Virtual Knowledge
Studio (VKS-KNAW) in Rotterdam.
* Quest: Hoe onderzoek ik de wave?
* NU.tv: Feijenoorders doen wave voor de wetenschap