provincie zuid holland
MENSEN BETER GEHOLPEN EN ANDERS BETROKKEN, NA HERINDELING GEMEENTE
Eerste resultaten uit onderzoek naar effecten van herindelingen
Een gemeentelijke herindeling leidt tot betere dienstverlening aan de inwoners, professionelere ambtenaren, betere bestuurders, effectiever beleid, en een sterkere positie ten opzichte van andere overheden. Een aandachtspunt is de betrokkenheid van mensen bij de nieuwe gemeente: zij ervaren een grotere afstand tot het gemeentebestuur en de ambtelijke organisatie. Die betrokkenheid kan goed op andere manieren worden vormgegeven.
Dit komt naar voren uit het onderzoek dat de provincie Zuid-Holland liet doen naar de effecten van de recente gemeentelijke herindelingen. De onderzoekers ondervroegen raadsleden, bestuurders, gemeentesecretarissen, het ambtelijk management, leden van de ondernemingsraden en externe adviseurs. Ook spraken zij met enkele maatschappelijke organisaties en met provinciale bestuurders en ambtenaren.
Betrokkenheid van inwoners verandert
Schaalvergroting vereist een bewuste en actieve strategie om inwoners op nieuwe manieren te betrekken bij hun gemeente en haar bestuur. In de onderzochte gemeenten bleken mensen meer te participeren in het nieuwe gemeentebestuur en actiever mee te werken aan gemeentelijke inspanningen om de dorpen en wijken schoon en veilig te houden. De onderzochte gemeenten besteedden daar speciaal aandacht aan. Dergelijke nieuwe vormen van betrokkenheid compenseren het feit dat mensen na een gemeentelijke herindeling minder vertrouwen hebben in hun gemeente en minder belangstelling voor de gemeentelijke politiek.
Dienstverlening verbetert
De dienstverlening van gemeenten wordt na een herindeling - na een aanloopperiode van enkele jaren - beter: mensen worden professioneler, sneller en klantgerichter geholpen, en kunnen hun gemeente ook via de website beter bereiken. Vaak worden ook de openingstijden van het gemeentehuis verruimd. Wel neemt de fysieke afstand tot het gemeentehuis toe. Op het publieke voorzieningenniveau, gemeten naar het aantal zwembaden en sporthallen, hebben gemeentelijke herindelingen op korte of middellange termijn geen effect.
Tarieven blijven gemiddeld gelijk
De herindelingen hebben gemiddeld genomen niet geleid tot hogere tarieven voor de inwoners. Sommige gemeenten laten een stijging van hun tarieven zien, andere juist een (voorgenomen) daling.
Bestuurskracht neemt toe
Gemeenten functioneren beter na een herindeling: het ambtelijk apparaat professionaliseert, het beleid wordt effectiever en de nieuwe gemeente is gelijkwaardiger aan buurgemeenten, provincie en rijk. De organisatie wordt minder kwetsbaar voor uitval van personeel. Ook deze positieve effecten treden op na enkele jaren waarin eerst veel tijd en energie uitgaat naar de fusie. Tegen de verwachtingen in, verbetert de concurrentiepositie als werkgever niet na een gemeentelijke herindeling. Daarnaast hebben heringedeelde gemeenten de eerste jaren na een fusie te kampen met forse financiële tegenvallers, omdat de integratie van meerdere organisaties kostbaar is en omdat de nieuwe gemeente relatief minder geld uit het gemeentefonds ontvangt.
Onderzochte gemeenten
Het onderzoek is uitgevoerd door Berenschot in samenwerking met prof.dr. Herweijer (Rijksuniversiteit Groningen). De onderzochte gemeenten zijn Jacobswoude (1991), Rijnwoude (1991), Leidschendam-Voorburg (2002), Pijnacker-Nootdorp (2002), Zwijndrecht (2003), Westland (2004), Midden-Delfland (2004), Teylingen (2006) en Katwijk (2006). Ook de grenscorrecties tussen Rijswijk, Voorburg, Leidschendam, Nootdorp en Den Haag in 2002 zijn meegenomen in het onderzoek. De gemeenten Binnenmaas (2007), Nieuwkoop (2007) en Lansingerland (2007) viel een lichtere vorm van onderzoek ten deel, omdat deze herindelingen nog zo kort een feit zijn.
Deze eerste rapportage over de effecten van herindelingen wordt gevolgd door een eindrapport. Het eerste deel dat nu is opgeleverd, gaat nog voor de zomer naar Provinciale Staten. Het eindrapport, dat behalve aan de effecten van herindelingen ook aandacht besteedt aan het proces, wordt in september aangeboden aan PS.
Bron: afdeling Communicatie, telefoon 070 - 441 66 22
Provincie Zuid-Holland