Antenne 2007: Alcohol- en druggebruik over de hele linie omlaag
11-7-2008
De afgelopen 10 jaar is het alcohol- en druggebruik onder Amsterdamse
middelbare scholieren steeds verder gedaald. Dat blijkt uit Antenne
2007, de nieuwste editie van het onderzoek dat sinds 1993 jaarlijks
wordt uitgevoerd door het Bonger Instituut van de Universiteit van
Amsterdam, in opdracht van de Jellinek. In het onderzoek zijn 1.214
middelbare scholieren in Amsterdam ondervraagd.
In de 3e klas (14-15 jaar) heeft 30 % onlangs nog gedronken, 16%
gerookt en 10% geblowd. Harddrugs worden op deze leeftijd nauwelijks
gebruikt. In 1997 lagen deze cijfers aanmerkelijk hoger. Toen had 43%
onlangs nog gedronken, 26% nog gerookt en 15% geblowd. Ook harddrugs
werden toen meer gebruikt.
Startleeftijd
Parallel aan het dalende gebruik, is de leeftijd waarop Amsterdamse
scholieren beginnen met drinken, roken of blowen de afgelopen 10 jaar
omhoog gegaan. Leerlingen in de 3e klas die dit ooit deden, namen op
12-jarige leeftijd hun eerste glas, met 13 jaar hun eerste sigaret en
met 14 jaar hun eerste joint. In 1997 lagen deze leeftijden voor
alcohol op 11 jaar, voor roken op 12 jaar en voor cannabis op 13 jaar.
De startleeftijd is dus met een jaar gestegen.
Brugklassers
In Antenne 2007 zijn voor het eerst ook de brugklassers uit de eerste
en tweede klas van de middelbare school onderzocht (12-14 jaar). Het
gebruik bij deze leerlingen ligt laag: 17% heeft onlangs nog
gedronken, het merendeel af en toe, 9% heeft onlangs gerookt en 3%
geblowd.
Harddruggebruik komt niet voor. Van de brugklassers die roken en
drinken, koopt ca. 20% hun sigaretten in de snackbar en hun alcohol in
de supermarkt. Het blijkt dat het nog altijd mogelijk is om onder de
wettelijke grens van 16 jaar deze middelen te kopen.
Ouders
Bij iets meer dan de helft van de scholieren drinken de ouders thuis
alcohol. Hoewel de meeste ouders afwijzen dat hun kinderen alcohol
drinken, zegt 31% van de scholieren dat hun ouders het
(waarschijnlijk) wel goed vinden als ze op een feestje alcohol
drinken.
Roken en blowen is voor verreweg de meeste scholieren ten strengste
verboden. Natuurlijk houdt niet iedereen zich aan deze regels, maar
het is aardig om te zien dat er leerlingen zijn die van hun ouders wél
mogen roken, drinken en blowen en dat toch níet doen.
Etniciteit
Het aantal niet-westerse leerlingen in Amsterdam is de afgelopen jaren
sterk toegenomen, van 57% in 1997 naar 66% in 2007. Mede hierdoor is
het middelengebruik afgenomen.
Westerse leerlingen drinken vooral vaker. In de 3e klas heeft 43% van
de westerse leerlingen onlangs nog gedronken, bij niet-westerse
leerlingen ligt dit op 24%.
Westerse leerlingen hebben ook meer ervaring met blowen. Wat betreft
het roken van tabak zijn er geen noemenswaardige verschillen.
Opvallend is dat de daling in gebruik en de stijging van de
startleeftijd vooral voor rekening komt van de westerse leerlingen. De
westerse leerlingen hebben hiermee geleidelijk aan het gedrag
overgenomen van hun niet-westerse klasgenoten. Nogal eens werd
verondersteld dat het bij druggebruik precies andersom zou gaan en dat
de niet-westerse leerlingen zouden toegroeien naar de westerse
leerlingen.
Riskant gebruik
Ondanks de afname in gebruik en de stijging van de startleeftijd, komt
riskant gebruik nog steeds voor. Van de 3e klassers die drinken is 10%
de afgelopen maand meer dan 2 keer dronken geweest. En 17 % zegt ooit
wel eens zoveel te hebben gedronken, dat ze out gingen.
Van de 3e klassers die blowen, blowt 12% riskant. Zij blowen dagelijks
of een paar keer per week minstens 2 joints.
Roken wordt met het stijgen van de leeftijd snel een dagelijkse
gewoonte. Van brugklassers (gem. 14 jaar) die roken, rookt 13%
dagelijks, in de 3e klas (gem. 15 jaar) is dat 28%, en bij de oudere
leerlingen (gem. 16 jaar) 40%.
Uitgaanscircuit
In Antenne worden ook de laatste trends in het uitgaanscircuit
gevolgd. Een panel van insiders (barkeepers, portiers, stappers, DJs
etc.) roemt het Amsterdamse uitgaansleven als compact, hectisch en
sfeervol. Er zijn vele nieuwe kleine clubs en poppodia bijgekomen.
Zowel mainstream als superhip en alternatief komen aan hun trekken.
Negatief is dat de stad duurder lijkt te worden, waardoor de
vitaliteit en het creatieve elan geremd wordt.
Ook stappers blijken gevoelig voor de bredere trend in de samenleving
om gezond te willen leven, verstandig met je lichaam om te gaan en
steeds meer te gaan sporten.
De alcoholconsumptie lijkt iets te dalen. Het aanbod aan drankjes
wordt steeds diverser. Ook duurdere soorten wodka, gin en whisky
worden nu gepromoot.
Het tabaksgebruik neemt af. Door het rookverbod realiseren veel
stappers zich dat roken een pure verslaving is en velen nemen zich
voor ermee te stoppen.
Blowen blijkt in het uitgaanscircuit op zijn retour. Als er geblowd
wordt, beperken blowers zich tot een à twee joints tijdens het
stappen.
Het gebruik van XTC daalt al langer. Het gebruik blijft beperkt tot
bezoeken aan partys en clubs. Hierdoor blijft de frequentie van het
gebruik laag.
Het cocaïnegebruik is stabiel tot licht stijgend. Cocaïne is in
tegenstelling tot XTC veel minder gebonden aan uitgaan en wordt ook
wel door de week gebruikt.
Preventiemaatregelen
Het voorlichtingsproject van de Jellinek op scholen gaat meer aandacht
schenken aan tabak. In de brugklas lijkt tabakspreventie van groot
belang. Ook zal de tabakspreventie zich speciaal moeten richten op
meisjes. Bij oudere leerlingen heeft 18% van de jongens onlangs
gerookt tegen 32% van de meisjes.
Op ouderavonden zal de Jellinek meer aandacht moeten geven aan ouders
die het normaal vinden dat jongeren van 13/14 jaar drinken.
Om een antwoord te geven op het riskante gebruik gaat de Jellinek op
meer scholen open spreekuren houden.
Tenslotte zal de Jellinek aandringen op strengere controle van verkoop
van tabak en alcohol aan jongeren onder de 16.
Bron: Jellinek / Bonger Instituut UvA 11 juli 2008
Meer informatie
Onderzoekers Universiteit van Amsterdam:
Drs. Ton Nabben
T 020 - 525 39 46 of 06 - 237 411 72
E a.l.w.m.nabben@uva.nl
Jellinek Preventie:
Floor van Bakkum
T 020 408 77 75 of 06 - 422 47 874
E fbakkum@jellinek.nl
Wilt u het rapport lezen?
Download Antenne 2007 (pdf, 8 Mb)
Bestel Antenne 2007 in Jellinek's webwinkel (EUR 22,50)
Jellinek