Persbericht van de Universiteit Utrecht
Kennispunt Recht, Economie, Bestuur en Organisatie
8 juli 2008
Universiteit Utrecht onderzocht juridische positie van gezinsvoogd
Gezinsvoogd is verantwoordelijk voor kind
Een hardwerkende en goedwillende gezinsvoogd kan strafrechtelijke aansprakelijkheid riskeren. Ondanks problemen binnen de jeugdzorg vervalt de individuele verantwoordelijkheid van de gezinsvoogd niet. Dit concludeert het Kennispunt Rechten van de Universiteit Utrecht in haar onderzoek naar de vraag wanneer een gezinsvoogd strafrechtelijk aansprakelijk is voor dood door schuld. De aanleiding voor dit onderzoek was de zaak Savanna.
Eind 2006 besloot het Openbaar Ministerie om de gezinsvoogd van de in 2004 gedode peuter Savanna strafrechtelijk te vervolgen. Dit besluit leidde tot veel commotie binnen de jeugdzorg. De rechter oordeelde dat de gezinsvoogd haar functie niet op juiste wijze had uitgevoerd, maar achtte de gezinsvoogd echter niet schuldig aan de dood dan wel zeer zwaar lichamelijk letsel van Savanna.
Risico s voor gezinsvoogd
Juridisch gezien rust er op de gezinsvoogd een zogenoemde voorzienbare zorgplicht. Deze plicht dwingt de gezinsvoogd als het ware tot het zien aankomen van bedreigingen tegen het kind en daarmee tot handelen om die bedreigingen te voorkomen. Onderzoekster Zarinka Berkouwer wijst op de wettelijke plicht die op de gezinsvoogd rust om het leven en de lichamelijke integriteit van het kind te beschermen voor letsel en zelfs de dood. Tevens bestaat er een wettelijke druk om het kind, indien mogelijk, bij de ouders te laten wonen. Dit brengt met zich mee dat een gezinsvoogd risico s moet nemen. De gezinsvoogd dient hierin een zeer zorgvuldige belangenafweging te maken , aldus de onderzoekster.
Bijzondere positie en de bevoegdheden
Om te bepalen hoe ver die zorgplicht moet gaan, wijst Berkouwer met name op de bijzondere positie en de bevoegdheden van de gezinsvoogd. Bij het nemen van risico s mag van een gezinsvoogd meer voorzichtigheid worden verwacht dan van de gemiddelde mens. In de zaak Savanna oordeelde de rechtbank dat de dood van het meisje niet voorzienbaar was en sprak de gezinsvoogd daarom vrij.
Veelgehoorde klacht
Een veelgehoorde klacht vanuit de jeugdzorg is dat gezinsvoogden te maken krijgen met multiprobleemgezinnen, een te hoge case load en bijkomende administratieve rompslomp. Ondanks problemen binnen de jeugdzorg vervalt de individuele verantwoordelijkheid van de gezinsvoogd niet. Volgens Berkouwer is de beslissing van het OM om de gezinsvoogd van Savanna te vervolgen dan ook begrijpelijk. De rechter kan beroerde werkcondities wel meenemen in het oordeel over de zwaarte van de straf. Het onderzoek van Berkouwer laat zien dat zelfs de hardwerkende en goedwillende gezinsvoogd strafrechtelijke aansprakelijkheid riskeert.
Savanna
Op 24 september 2004 overleed de driejarige peuter Savanna nadat zij door haar moeder met een washandje was gesmoord. Bovendien werd door de patholoog-anatoom ernstige ondervoeding en tekenen van wurging geconstateerd en was het lichaampje bedekt met oude en recente blauwe plekken. De moeder en stiefvader van Savanna werden in hoger beroep veroordeeld tot gevangenisstraf. Het OM besloot echter ook de gezinsvoogd van Savanna te vervolgen wegens dood door schuld. Zij zou onvoldoende onderzoek hebben verricht naar en onvoldoende acht hebben geslagen op de signalen omtrent de mishandeling van Savanna. De gezinsvoogd werd uiteindelijk niet schuldig bevonden.
Publicatie
Mea culpa? Een verkenning naar de strafrechtelijke aansprakelijkheid van de gezinsvoogd voor dood door schuld (art. 307 WvSr) , auteur: Zarinka Berkouwer, ISBN: 978-90-5213-157-3, 70 p. Uitgever: Kennispunt Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie, Universiteit Utrecht, (030) 253 7025, kennispunt@law.uu.nl. De samenvatting van het onderzoek en recensie-exemplaren zijn beschikbaar.
Kennispunt Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie
Het Kennispunt Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie (voorheen Wetenschapswinkel Rechten) heeft als taak een brugfunctie te vervullen tussen universiteit en maatschappij. Zij maakt juridisch onderzoek toegankelijk voor verschillende organisaties. Het Kennispunt is verbonden aan de faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie van de Universiteit Utrecht. Website: www.law.uu.nl/kennispunt.
Meer informatie
Hiske Zelen, Kennispunt Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie, (030) 253 7010, h.zelen@law.uu.nl.
B.g.g. Peter van der Wilt, persvoorlichting Universiteit Utrecht, (030) 253 3705, p.m.vanderwilt@uu.nl.
Universiteit Utrecht