European Union



Brussel, 3 juli 2008

Migrantenkinderen en onderwijs: een uitdaging voor de Europese onderwijssystemen

Een vandaag door de Commissie aangenomen groenboek opent de discussie over de vraag hoe het onderwijsbeleid de door immigratie en interne mobiliteitsstromen binnen de EU gestelde uitdagingen beter kan oppakken. De aanwezigheid van grote aantallen migrantenkinderen heeft aanzienlijke gevolgen voor de Europese onderwijssystemen. Belangrijke vragen in dit verband zijn hoe gescheiden scholen te voorkomen teneinde kansgelijkheid in het onderwijs te verbeteren, hoe een plaats in te ruimen voor de grotere diversiteit van moedertalen en culturele perspectieven, en interculturele vaardigheden aan te kweken en hoe de onderwijsvaardigheden aan te passen en bruggen te slaan naar migrantengezinnen en -gemeenschappen.

Volgens internationale en nationale gegevens hebben veel migrantenkinderen in de Europese Unie een onderwijsachterstand ten opzichte van hun autochtone medeleerlingen: schooluitval komt bij hen vaker voor en zij stromen minder vaak door naar het hoger onderwijs. Nog zorgwekkender is dat in sommige landen tweedegeneratieleerlingen met een migrantenachtergrond op school slechter presteren dan de eerste generatie. Dit duidt erop dat de maatschappelijke kloof mettertijd nog groter kan worden. Tegelijkertijd zijn er duidelijke tekenen dat de tendens om langs sociaaleconomische lijnen te segregeren sterker wordt, aangezien sociaal bevoorrechte ouders geneigd zijn hun kinderen van scholen met grote aantallen migrantenkinderen te halen. De verschillen tussen scholen zullen daardoor op den duur groter worden.

"Deze situatie kan de kansen van jonge migrantenleerlingen op een succesvolle integratie later in hun leven in de arbeidsmarkt en de samenleving ondermijnen," aldus Ján Figel', Europees commissaris voor onderwijs, opleiding, cultuur en jeugdzaken. "Als migrantenkinderen de school verlaten met een ervaring van onderprestatie en segregatie die in hun latere leven doorzet, bestaat het risico dat een dergelijk patroon ook in de volgende generatie voortduurt". De commissaris voegde eraan toe dat "uit de gegevens blijkt dat beleid wel degelijk uit kan maken. Sommige lidstaten slagen erin de uitdaging aan te gaan. Het kan nuttig zijn ervaringen uit te wisselen en van elkaar te leren, en de Europese Commissie wil die uitwisseling ondersteunen".

Onderzoek heeft een aantal oorzaken voor de huidige onderwijsachterstand van vele migranten aangewezen. Die houden verband met de persoonlijke achtergrond van migrantenleerlingen - zwakke sociaaleconomische achtergrond, taal, verwachtingen bij het gezin en de gemeenschap. Uit de gegevens blijkt echter ook dat het onderwijssysteem er wel degelijk toe doet en dat sommige landen er beter dan andere in slagen de kloof tussen migrantenleerlingen en autochtone leerlingen te verkleinen, wat bewijst dat het beleid van grote invloed kan zijn op de schoolprestaties.

Segregatie bijvoorbeeld is een neerwaartse spiraal die de motivatie en prestaties van kinderen nadelig beïnvloedt. Differentiatie en selectie kunnen vergelijkbare effecten hebben. De verwachtingen van de leraren en hun bereidheid om met diversiteit om te gaan, kunnen ook de resultaten beïnvloeden.

Het groenboek besteed in het kort aandacht aan beleidsmaatregelen en benaderingen die succesvol onderwijs voor migrantenleerlingen kunnen bevorderen. Zo slagen systemen die veel prioriteit geven aan kansgelijkheid in het onderwijs, ook het best erin migrantenleerlingen te integreren. Beleidsmaatregelen die in dit verband bijzonder nuttig lijken, zijn onder andere voorschools onderwijs, het leren van de taal, aanvullende onderwijsondersteuning zoals mentoring en tutoring, intercultureel onderwijs en partnerschappen met gezinnen en gemeenschappen. Het voorkómen van segregatie en de desegregatie van "zwarte" scholen lijken een eerste vereiste om migrantenleerlingen echte gelijke kansen te bieden. Daarvoor is het belangrijk hoge kwaliteitsnormen op alle scholen, met name met betrekking tot onderwijs en leiderschap. te garanderen.

Op nationaal en regionaal niveau moeten strategieën worden gedefinieerd en ten uitvoer gelegd, maar leren van elkaar op Europees niveau kan waardevol blijken te zijn. Het groenboek wil op alle niveaus een gedachtewisseling op gang brengen over de vraag hoe al deze uitdagingen moeten worden aangepakt en hoe de EU de lidstaten in de toekomst kan helpen hun onderwijsbeleid op dit gebied vorm te geven. Verder besteedt het aandacht aan de toekomst van Richtlijn 77/486/EEG inzake het onderwijs aan de kinderen van migrerende werknemers, die in ongelijke mate ten uitvoer is gelegd.

Belanghebbenden wordt verzocht om vóór 31 december 2008 hun standpunt kenbaar te maken over de beleidsuitdaging, beleidsantwoorden en de mogelijke rol van de Europese Unie bij het ondersteunen van de lidstaten. De Europese Commissie zal de resultaten van deze raadpleging bestuderen en begin 2009 haar conclusies bekendmaken.