Onderzoek MKB en Aanbesteden
Aan
De Voorzitter van de Tweede Kamer der
Staten-Generaal
Binnenhof 4
2513 AA 's-GRAVENHAGE
Datum Uw kenmerk Ons kenmerk Bijlage(n)
2 juli 2008 EP/EMC / 8075254 1
Onderwerp
Onderzoek MKB en Aanbesteden
Bezoekadres Doorkiesnummer Telefax
Bezuidenhoutseweg 30, Den Haag 6877 6094
Behandeld door
Mr. A.E. Verhulsdonck
Hoofdkantoor
Bezuidenhoutseweg 30
Postbus 20101
2500 EC 's-Gravenhage
Telefoon (070) 379 89 11
Telefax (070) 347 40 81
Email ezpost@minez.nl
Website www.minez.nl Verzoeke bij beantwoording van deze brief ons kenmerk te vermelden
Inleiding
In mijn brief van 13 juli 2007 heb ik het voornemen aangekondigd om nader onderzoek te
doen naar het aandeel van het MKB bij opdrachten die Europees zijn aanbesteed. In
bijlage treft u aan het onderzoeksrapport "MKB en Aanbesteden, Het aandeel van het
Nederlandse MKB in gegunde Europese aanbestedingen van Nederlandse aanbestedende
diensten in 2006".
Aandeel van het MKB bij Europese aanbestedingen
Op basis van alle Europees aanbestedingen die in 2006 door Nederlandse aanbestedende
diensten zijn gegund, is onderzocht welk aandeel daarvan naar het MKB is gegaan.
Hiervoor zijn de gegevens gebruikt zoals gepubliceerd op Tender Electronic Daily
(TED), de website van de Europese Unie waarop alle Europees aanbestede
overheidsopdrachten worden gepubliceerd. Van de 2.587 Europees aanbestede en
gegunde overheidsopdrachten is onderzocht:
1. hoeveel procent van het aantal gegunde opdrachten naar het Nederlandse MKB is
gegaan (aandeel in het aantal gunningen),
2. welk percentage van de totale waarde van de gegunde opdrachten naar het
Nederlandse MKB is gegaan (aandeel in de waarde van de gunningen),
3. hoeveel procent van alle bedrijven die een opdracht heeft gewonnen, Nederlands
MKB is (aandeel in het aantal winnende bedrijven).
Het MKB-aandeel is gemeten volgens de Nederlandse definitie van MKB (=100
werknemers) en de Europese definitie van MKB (= 250 medewerkers).
2
Het onderzoek levert over 2006 de volgende resultaten op:
Aandeel MKB in:
= 100 werknemers = 250 werknemers
aantal gunningen 44 % 57 %
waarde van de gunningen 15 % 30 %
De percentages geven het aandeel weer dat alleen aan het Nederlandse MKB is gegund.
Het overige is gegund aan het Nederlandse grootbedrijf, het buitenlandse MKB of
grootbedrijf, of een combinatie daarvan. Wanneer een opdracht is gegund aan een
combinatie van Nederlands/buitenlands MKB en/of grootbedrijf, dan valt de opdracht in
het onderzoek onder de categorie 'overig'. Dat levert het volgende beeld op:
Aandeel MKB in het aantal gunningen:
= 100 werknemers = 250 werknemers
Nederlands MKB 44 % 57 %
Nederlands grootbedrijf 32 % 21 %
Buitenlands MKB 1 % 2 %
Buitenlands grootbedrijf 2 % 1 %
Overig/ onbekend 21 % 19 %
Aandeel MKB in de waarde van de gunningen:
= 100 werknemers = 250 werknemers
Nederlands MKB 15 % 30 %
Nederlands grootbedrijf 55 % 38 %
Buitenlands MKB 0 % 1 %
Buitenlands grootbedrijf 3 % 2 %
Overig/ onbekend 27 % 29 %
Tenslotte is onderzocht wat het aandeel is van MKB in het totale aantal winnende
bedrijven. Daar is het aandeel van het MKB hoger.
3
Aandeel MKB in het aantal winnende bedrijven:
= 100 werknemers = 250 werknemers
aantal winnende bedrijven 69 % 81 %
Het aandeel in winnende bedrijven is hoger dan het aandeel in gunningen, omdat grotere
bedrijven vaak meerdere opdrachten binnenhalen maar slechts één keer meetellen. Het
percentage van 69% blijft nog achter bij het aandeel van het MKB in de totale
bedrijvenpopulatie van ruim 99%. Ik concludeer hieruit dat de toegang voor het MKB tot
Europees aanbestede opdrachten verder verbeterd kan worden.
Ik maak wel een paar kanttekeningen bij het onderzoek. Ten eerste geeft het onderzoek
geen beeld van het aandeel van MKB bij overheidsopdrachten met een waarde onder de
Europese drempel. Algemeen wordt aangenomen dat het MKB eerder inschrijft op een
overheidsopdracht met een lagere waarde (onder de Europese drempel) omdat
makkelijker aan de gestelde criteria is te voldoen. Ten tweede geeft het onderzoek ook
geen informatie over het aandeel van MKB dat onderaannemer is bij een Europese
aanbestede opdracht. Vooral bij opdrachten voor werken komt het vaak voor dat een
MKB onderaannemer is bij de uitvoering van een grote Europees aanbestede opdracht.
Betere toegang van het MKB tot overheidsopdrachten
Naar mijn mening leiden de gevonden percentages tot de conclusie dat de toegang voor
het MKB tot Europese aanbestede overheidsopdrachten verder kan worden verbeterd.
Daarvoor heb ik reeds maatregelen aangekondigd in het wetsvoorstel Aanbesteden
(Kamerstukken II, 2005/06, 30 501, nrs. 2-3), in het Consultatiedocument voor de verdere
uitwerking van de Aanbestedingswet (bijlage bij Kamerstukken II, 2007/08, 30 501, nr.
26) en in de Nadere Memorie van Antwoord (met de uitgewerkte regelgeving als bijlage
bij Kamerstukken II, 2007/08, 30 501, nr. E).
Ten eerste ben ik voornemens om aanvullende voorschriften te stellen ter stroomlijning
en vereenvoudiging van de uitvoering van de procedures. Aanleiding hiervoor is dat
ondernemers klagen over onnodig veel papierwerk tijdens de selectiefase en onvoldoende
duidelijkheid over het verloop van de procedures. Stroomlijning en vereenvoudiging
worden o.a. bereikt door aanbestedende diensten te verplichten hun (Europees aan te
besteden) opdrachten aan te kondigen op één website (TenderNed.nl). Één elektronische
vindplaats zorgt voor minder zoekkosten voor een ondernemer, waar vooral het MKB bij
gebaat is. Met Tenderned.nl wordt ook het volledig elektronisch aanbesteden ingevoerd.
4
Ook wil ik het MKB meer kans geven op opdrachten door een bepaling op te nemen die
aanbestedende diensten verplichten opdrachten op te knippen waar dat kan. Juist het
MKB schrijft minder snel in op grote opdrachten vanwege capaciteitproblemen; bij
kleinere opdrachten speelt dat probleem veel minder.
Ten tweede is het voornemen om maatregelen te stellen die voorkomen dat
opdrachtgevers disproportioneel zware selectiecriteria aan ondernemers stellen.
Ondernemers worden vaak geconfronteerd met eisen voor technische of
beroepsbekwaamheid, of economische of financiële draagkracht die niet in verhouding
staan tot de omvang van de opdracht. Vooral het MKB heeft moeite om aan deze
selectiecriteria te voldoen, en schrijft om die reden niet in op een opdracht. Dat levert een
vermindering van de concurrentie op en kan betekenen dat aanbestedende diensten een te
hoge prijs betalen voor de opdracht.
De voorgenomen maatregelen moeten bijdragen aan een verlaging van lasten en een
betere toegang tot de markt van overheidsopdrachten vooral voor het MKB.
Nalevingsonderzoek
Naast het onderzoek naar het MKB aandeel van de opdrachten die Europees zijn
aanbesteed, heb ik afgelopen jaar een onderzoek uitgezet naar de naleving van de
aanbestedingsregels. Hierover heb ik u ondermeer bij brief van 2 oktober 2007
geïnformeerd. Ik kan u helaas nog niet berichten over de uitkomsten van dit onderzoek,
omdat het onderzoek meer tijd blijkt te vergen dan van tevoren was ingeschat. Ik
verwacht het onderzoeksrapport in het najaar 2008 aan u te doen toekomen.
(w.g.) Maria J.A. van der Hoeven
Ministerie van Economische Zaken