Ministerie van Buitenlandse Zaken
Kamerbrief over China
01-07-2008
Tijdens het algemeen overleg over China, dat ik op 11 juni 2008 in
aanwezigheid van de staatssecretarissen van Economische Zaken en van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport met de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken
heb gevoerd, heb ik toegezegd uw Kamer nader te informeren over de appreciatie
van de Chinese defensie en over de mogelijkheden van arbitrage tussen China en
UNHCR inzake Noord-Koreaanse vluchtelingen. Ook heb ik toegezegd een overzicht
te sturen van de beoogde aanwezigheid van andere EU-lidstaten bij de
openingsceremonie en andere onderdelen van de Olympische Spelen in Peking. Met
deze brief doe ik deze toezeggingen gestand.
Appreciatie Chinese defensie
De regering heeft geconstateerd dat de Chinese defensie-uitgaven in de
afgelopen jaren aanzienlijk zijn gestegen. Een eerste appreciatie hiervan heeft
de regering gegeven in de reactie op het AIV-advies 'Met het oog op China: op
weg naar een volwassen relatie'.
Het is duidelijk dat China het zich kan veroorloven om bij een groeiend
overheidsbudget ook meer uit te geven aan defensie. China beschikt over
verouderde strijdkrachten, die in hoog tempo worden gemoderniseerd. Daartoe is
volgens de Chinese autoriteiten de defensiebegroting ten opzichte van vorig jaar
met 18% verhoogd, terwijl de Chinese defensie-uitgaven de afgelopen jaren ook al
met meer dan 10% per jaar waren gestegen. Deze stijging wordt verdedigd door
enerzijds aan te voeren dat de salarissen van militairen stijgen en anderzijds
de noodzaak van modernisering van de krijgsmacht te benadrukken. Hoewel de
Chinese defensie-opbouw aanzienlijk is en de uitgaven vergelijkbaar worden met
die van het VK en Frankrijk, zijn de Chinese uitgaven nog steeds lager dan die
van de VS.
Er bestaat geen zekerheid over de doelen die China nastreeft met de
modernisering van de strijdkrachten. Over de hoogte van het defensiebudget, de
omvang van de strijdkrachten en de samenstelling van de strijdkrachten is weinig
betrouwbare informatie beschikbaar. Wel bestaat het algemene gevoel dat China de
behoefte heeft om zijn groeiende internationale positie te versterken en zijn
groeiende rol in de wereldpolitiek te onderbouwen met moderner materiaal en
beter betaald personeel. Ook moet de modernisering van de krijgsmacht worden
gezien tegen de achtergrond van ontwikkelingen in de relatie met Taiwan de
afgelopen jaren. De Chinese autoriteiten achten naar mijn mening de huidige
opbouw van de krijgsmacht noodzakelijk om de Taiwanese autoriteiten ervan te
weerhouden (verdere) stappen richting onafhankelijkheid te zetten. Daarnaast
heeft China nadrukkelijk de behoefte om de aanvoer van olie en grondstoffen
zeker te stellen. Een veilige doorvoer door bijvoorbeeld de Straat van Malakka
is daarbij van groot belang. Dat is een van de redenen waarom de Chinese marine
versterkt wordt.
Bij de defensieopbouw ontbreekt het aan transparantie over zowel de
doelstellingen als de bestedingen. Daar maak ik mij zorgen over. Bij een
groeiende rol van China op het wereldtoneel en daarmee een grotere
verantwoordelijkheid past een transparanter buitenlands- en defensiebeleid.
Grotere transparantie over de militaire doelstellingen en bestedingen zal
bijdragen aan vertrouwen vanuit de regio met betrekking tot de rol van China en
daarmee bijdragen aan regionale en internationale vrede en stabiliteit. Zo kan
worden voorkomen dat deze defensieontwikkeling als een bedreiging wordt gezien.
Tegenover dit gebrek aan transparantie staat een toenemende Chinese
betrokkenheid bij VN-vredesmissies, wat ik als een positieve ontwikkeling zie.
China poogt hiermee te bewijzen dat het een verantwoordelijke wereldspeler is en
geen bedreiging vormt. Eind februari 2008 namen bijna 2.000 man Chinese
vredestroepen, politiemensen en militaire waarnemers deel aan VN-vredesmissies.
Ongeveer een kwart van dat aantal zat in Liberia en bijna een kwart in Soedan.
Arbitrage tussen China en UNHCR
Over het lot van Noord-Koreaanse vluchtelingen die door China worden
teruggestuurd naar het land van herkomst heb ik uw Kamer eerder per brief geï
nformeerd (30 800 V, nr. 117). De Nederlandse regering is zeer bezorgd over het
lot van Noord-Koreaanse vluchtelingen die door China teruggestuurd worden.
Nederland heeft China meermalen aangesproken op het principe van
non-refoulement. Zo is deze kwestie nogmaals opgebracht tijdens de
mensenrechtenconsultaties van november 2007. Het verslag van die consultaties is
aan de Kamer gezonden (31 263, nr. 4). Ook tijdens de EU-China
mensenrechtendialoog van 15 mei jl. is China wederom gewezen op het principe van
non-refoulement. China stelt echter dat Noord-Koreanen geen vluchtelingen zijn
in de zin van het Verdrag van Geneve. Derhalve behoren zij in de opvatting van
de Chinese autoriteiten niet tot de doelgroep van UNHCR.
Indien UNHCR zou pogen toegang te verkrijgen tot gevluchte Noord-Koreanen
door een beroep te doen op de arbitrageclausule, dan zou dat de kwestie
politiseren en daarmee zou de relatie met China onder druk komen te staan.
Arbitrage is niet de weg die UNHCR zou willen volgen. UNHCR en China voeren
overleg over de wijze waarop UNHCR zijn mandaat in China invulling kan geven. In
samenspraak met de Chinese autoriteiten is humanitaire bijstand aan kwetsbare
groepen mogelijk, waardoor UNHCR in staat is Noord-Koreanen in zekere mate hulp
te bieden. Ik ben dan ook van mening dat dit overleg vruchten begint af te
werpen. Overigens weet een onbekend aantal zich te vestigen in derde landen
zonder tussenkomst van UNHCR.
Meer in het algemeen is de samenwerking tussen UNHCR en China ook verbeterd.
UNHCR en China hebben onder andere samen een seminar georganiseerd over
wetgeving voor vluchtelingen. China werkt aan wetgeving op dat gebied.
Nederland en de EU zullen dit onderwerp nauwgezet blijven volgen en onder de
aandacht van de Chinese autoriteiten blijven brengen.
Aanwezigheid andere EU-lidstaten bij Olympische Spelen
Op basis van de mij beschikbare informatie kom ik tot het bijgevoegde overzicht
van de vermoedelijke aanwezigheid van andere EU-lidstaten bij de
openingsceremonie en andere onderdelen van de Olympische Spelen. Waar mogelijk
heb ik in dit overzicht aangegeven op welke wijze de desbetreffende lidstaat
aanwezig was bij (de openingsceremonie van) de Olympische Spelen in Athene.
De minister van Buitenlandse Zaken,
Drs. M.J.M. Verhagen
---
Ministerie van Buitenlandse Zaken