Het Koninklijk Huis
Tafelrede van Hare Majesteit de Koningin tijdens het staatsbezoek aan
Litouwen
bij het staatsbanket in Vilnius
Mijnheer de President,
Het is voor mij een groot genoegen hier vanavond Uw gast te zijn
tijdens dit eerste Nederlandse staatsbezoek aan Litouwen. Mijn zoon
Prins Willem-Alexander en zijn vrouw, Prinses Máxima, zijn hier in
juni 2002 geweest en kwamen toen met enthousiaste verhalen terug. Ik
ben blij nu ook zelf met Uw land kennis te kunnen maken.
Litouwen herwon zijn onafhankelijkheid na een donkere periode in zijn
geschiedenis. U richtte zich toen opnieuw op Europa. Om zo spoedig
mogelijk het lidmaatschap van de Europese Unie te verwerven, heeft Uw
land zich enorme inspanningen getroost en omvangrijke politieke en
economische hervormingen doorgevoerd. In deze periode van aanpassing
ging Litouwen, evenals in het verleden was gebeurd, zijn eigen weg.
Met zijn toetreding heeft Uw land in de Unie zijn bijzondere tradities
en rijke cultuur ingebracht.
De geschiedenis van Litouwen kent tal van lotswisselingen. Twee
elementen komen daarin telkens weer naar voren: de diepe gehechtheid
aan de nationale identiteit en de traditie van religieuze tolerantie.
Al in de veertiende eeuw werd Uw hoofdstad bekend als een
handelscentrum dat ook aan buitenlandse kooplieden en handwerkslieden
godsdienstige vrijheid en bescherming bood. Vilnius kreeg daardoor een
kosmopolitisch karakter en de reputatie van tolerantie jegens
andersdenkenden. De grote verscheidenheid aan godshuizen legt hiervan
ook nu nog op welsprekende wijze getuigenis af. Deze hebben veel
bijgedragen aan de schoonheid en het historische belang van Uw
hoofdstad die hierdoor een plaats op de Werelderfgoedlijst van de
Unesco heeft verworven. De traditie van tolerantie leeft nog altijd
voort, zoals blijkt uit het feit dat na de herwonnen onafhankelijkheid
aan alle ingezetenen van Litouwen, ongeacht hun etnische achtergrond,
het staatsburgerschap is aangeboden.
De rijke en grootse geschiedenis van Uw land wordt eveneens gekenmerkt
door het voortdurende en diepgewortelde verlangen naar vrijheid. Uw
volk heeft zich lange tijd met succes verzet tegen de expansiedrang
van verschillende buitenlandse mogendheden. Zelfs in de perioden van
vreemde overheersing heeft Uw bevolking, ondanks alle pogingen
assimilatie af te dwingen, de eigen identiteit in taal en cultuur
weten te behouden. Het fervente streven naar onafhankelijkheid kwam in
de late jaren tachtig tot uiting in de indrukwekkende vreedzame
vrijheidsbeweging, die uiteindelijk succes heeft gehad. De beelden in
1989 van de menselijke keten die zich uitstrekte van Vilnius naar
Tallinn staan voorgoed in ons geheugen gegrift. Helaas is de
herwinning van de vrijheid niet zonder bloedvergieten verlopen. Het
gedenkteken dat ik vanmiddag bezocht, is een indrukwekkend eerbetoon
aan degenen die hiervoor hun leven gaven.
Nu, achttien jaar na de onafhankelijkheidsverklaring, is de democratie
diep in Uw land verankerd. Bij de komende parlementsverkiezingen
brengen voor het eerst jonge Litouwers hun stem uit die hun hele leven
hebben doorgebracht in een onafhankelijk Litouwen. De vestiging van
een democratische staatsinrichting ging samen met de overgang naar een
vrije markteconomie. Het proces van privatisering was omvangrijk en
heeft zich opvallend snel voltrokken. De veranderingen zijn niet
zonder tegenslagen verlopen en hebben van Uw bevolking grote offers
gevraagd. Uw regering wist zich echter steeds gesteund door het
vertrouwen van de bevolking. Het succes bleef dan ook niet uit. In de
afgelopen jaren is de economie aanmerkelijk gegroeid en de welvaart
toegenomen. Innovatie staat hoog in het vaandel. Uw land neemt een
leidende plaats op het gebied van de biotechnologie en laserindustrie
in en ontwikkelt daarin steeds nieuwe technieken.
Mét de economische hebben zich ook politieke veranderingen voltrokken.
Litouwen heeft zich met enthousiasme gericht op Europa en in ons
werelddeel zijn rechtmatige plaats weer ingenomen. Het is nu een
vooraanstaand lid van de Europese Unie en van de Noord-Atlantische
Verdrags-Organisatie. Uw land neemt deel aan verschillende
vredesoperaties en levert in het bijzonder een belangrijke bijdrage
aan de ISAF-missie in Afghanistan. U draagt hiermee bij aan veiligheid
en stabiliteit maar ook aan humanitaire en ontwikkelingsactiviteiten
die dit zwaar getroffen land zo dringend nodig heeft. Onze beide
landen staan in dat verre gebied naast elkaar.
Mijnheer de President,
Naast de contacten tussen onze beide volken in het kader van de
Europese Unie en de NAVO, wil ik ook onze hechte bilaterale contacten
noemen. Deze zijn immers niet alleen nu van belang, maar zij gaan vele
eeuwen terug tot de tijd van de grote handelsorganisatie de Hanze die
de Lage Landen met de landen aan de Oostzee verbond. De latere
intensievere handelsbetrekkingen in onze Gouden Eeuw waren voor ons
land van grote betekenis. Bovendien bestonden er culturele en
wetenschappelijke contacten, bijvoorbeeld op godsdienstig gebied. In
de zeventiende eeuw studeerden ook Litouwse studenten aan de Leidse
Universiteit. Sinds 1913 kent die universiteit ook een leerstoel voor
de Balto-Slavische talen, waar onze studenten al bijna een eeuw lang
de Litouwse taal en letterkunde bestuderen.
Mijnheer de President,
De nationale vogel van Litouwen, de ooievaar, staat ook centraal in
het stadswapen van ons regeringscentrum - en mijn woonplaats - Den
Haag. Deze samenloop lijkt mij een gelukkig toeval en een gunstig
voorteken voor de verdere ontwikkeling van onze bilaterale
betrekkingen.
Gaarne hef ik dan ook het glas op de gezondheid van U en Uw vrouw, op
de voorspoedige toekomst van Uw land en op de blijvende vriendschap
tussen onze beide volken.
24 juni 2008
Zie ook persbericht van 4 juni 2008
Zie ook de fotogalerij
* © RVD