Nederlands Interuniversitair Kunsthistorisch Instituut te Florence bestaat 50 jaar
Reeds 50 jaar lang doen Nederlandse kunsthistorici onderzoek in Florence. Zij beschikken daar over een uniek eigen instituut, het Nederlands Interuniversitair Kunsthistorisch Instituut, kortweg NIKI. Een centre of excellence dat buiten het internationale academische circuit weinig bekendheid geniet. Het jubileumjaar wordt echter aangegrepen om groots naar buiten te treden. Met een reeks top-tentoonstellingen en andere culturele activiteiten in Florence, samengesteld door deze voorpost van de kunsthistorische wetenschap.
Jublileumprogramma
Hoogtepunt in het jubileumprogramma is de tentoonstelling getiteld Florence en de Lage Landen 1430-1530. Van Jan van Eyck tot Rafael (20 juni - 20 oktober 2008) in het Palazzo Pitti. Deze tentoonstelling, georganiseerd door het NIKI en het Palazzo Pitti, telt werken van onder meer Jan van Eyck, Hans Memling, Rogier van der Weyden, Lucas van Leyden, Joachim Patinier, Fra Bartolommeo, Piero di Cosimo, Rafaël, Ghirlandaio, Perugino en Botticelli, afkomstig uit internationale museale collecties. Minister Ronald Plasterk heeft inmiddels toegezegd de opening op 20 juni te zullen bijwonen. Een tweede hoogtepunt is de expositie Nederlandse en Vlaamse tekeningen in de Uffizi (26 juni - 6 september 2008). Deze tentoonstelling wordt georganiseerd door het NIKI en het Prentenkabinet van de Uffizi.
Andere culturele activiteiten met een Nederlands thema worden gecoördineerd vanuit de Nederlandse ambassade in Rome in samenwerking met locale partners in Florence, waarmee het NIKI en de ambassade de afgelopen jaren nauwe relaties hebben opgebouwd. Zo is Nederland present op het komende Sonar Film Festival, zullen Nederlandse voorstellingen en concerten te zien zijn op het interdisciplinaire festival Fabbrica Europa en is Nederland gastland op het theaterfestival Intercity. Daarmee wordt op gebied van dans, theater en popmuziek dit jaar een sterke Nederlandse inbreng geprogrammeerd.
Belang NIKI
Het NIKI heeft ondanks bescheiden middelen zijn bestaansrecht bewezen door zijn belangrijke ondersteunende of leidende rol in tal van wetenschappelijke publicaties. Een grote onderzoekstaak en titanenarbeid die het NIKI onder leiding van directeur prof.dr. Bert W. Meijer verricht is het Repertorium van alle Nederlandse en Vlaamse schilderijen in Italiaans openbaar bezit. Deelpublicaties over twee regio's zijn reeds verschenen; de gehele serie zal bestaan uit acht delen. Het zal in totaal gaan om meer dan tienduizend objecten, alle voorzien van essentiële kunsthistorische documentatie. Door het NIKI konden en kunnen Nederlandse kunsthistorici hun onderzoeksobjecten ter plekke bestuderen, gebruik maken van de voortreffelijke bibliotheek en in op informele wijze in contact komen met Italiaanse en internationale vakgenoten. Heel belangrijk voor de professionalisering van de individuele kunsthistoricus. Daarnaast is het NIKI door de uitstekende relaties die in de loop der jaren zijn opgebouwd van eminent belang als intermediair tussen Nederlandse en Italiaanse musea, wat bijvoorbeeld het bruikleenverkeer bij tentoonstellingen vergemakkelijkt.
Ontstaan en achtergrond
Midden jaren vijftig vatte hoogleraar kunstgeschiedenis Godefridus Hoogewerff, samen met zijn collega Jan van Gelder en de kunsthistoricus en verzamelaar Frits Lugt en de Universiteit Utrecht, het plan op om een Nederlands kunsthistorisch instituut op te richten in Florence. De stad waar sinds de Renaissance hechte connecties waren met de kunstontwikkelingen in de Nederlanden en waar de Medici één van de grootste collecties Vlaamse en Nederlandse kunst in Italië opbouwden. Er werd een villa in de heuvels aan de rand van de stad aangekocht. In 1958 werd het NIKI officieel geopend.
Het doel was een centrum te creëren waar onderwijs wordt gegeven en wetenschappelijk onderzoek kan worden gedaan over Italiaanse kunst en over de artistieke relaties tussen Italië en de Nederlanden in met name de 15de, 16de en 17de eeuw. Ook latere wisselwerkingen tussen beide landen tot op heden behoren tot het onderzoeksterrein. Er is de afgelopen decennia een bibliotheek opgebouwd die de grootste is op het gebied van Nederlands-Vlaamse kunst in Italië. Zij is tevens de grootste Nederlandse bibliotheek over Italiaanse kunst; in Florence is zij de op een na grootste bibliotheek op gebied van Italiaanse kunst.
Sinds 1966 organiseert het NIKI tentoonstellingen in eigen huis, of elders in Florence en Italië en ook in Nederland. Tentoonstellingen die regelmatig werden samengesteld in samenwerking met Nederlandse musea en meermalen tevens te zien zijn geweest in het Institut Néerlandais in Parijs of incidenteel in andere Europese en Amerikaanse steden. De tentoonstellingen gaan steevast vergezeld van een wetenschappelijke publicatie, (mede) samengesteld of gecoördineerd vanuit het NIKI.
Het NIKI biedt naast studie- en tentoonstellingsfaciliteiten tevens verblijfsmogelijkheden voor (internationale) onderzoekers en studenten van met name de zes Nederlandse deelnemende Nederlandse Universiteiten. Zo vormde het NIKI voor ruim 10.000 studenten en academici een inspirerende thuisbasis tijdens excursies naar en onderzoeksprojecten in Florence.
Nadere informatie over het NIKI en/of het jubileumprogramma: prof.dr. Gert Jan van der Sman
iuo@iuo.iris.firenze.it
Het NIKI overweegt omstreeks 25 juni 2008 een reis voor mediavertegenwoordigers naar Florence te organiseren. Belangstellenden daarvoor wordt verzocht contact op te nemen met: Dirk Faber
Nederlands Interuniversitair Kunsthistorisch Instituut Viale Torricelli 5
50125 Florence
tel 00 39 055 221612
fax 0039 055 221106
www.niki-florence.org