Datum: 19 juni 2008
Inlichtingen verkrijgbaar bij: Jasper de Jong (tel: 070-3383404), Dick
Morks (tel: 070-3383410), of Jacqueline Timmerhuis (tel: 070-3383477).
Over de top
De economische groei blijft in 2008 met 2¼% redelijk op peil. Voor
volgend jaar wordt de groei geraamd op een magere 1¼%. De werkloosheid
loopt dan ook licht op, maar blijft evenals dit jaar laag. Deze
ontwikkeling, tezamen met een inflatie die oploopt tot 2¾% in 2008 en
3½% in 2009, draagt bij aan een grotere loonstijging. Naar verwachting
daalt de koopkracht van huishoudens dit jaar in doorsnee met ¼%. De
opgelopen aardgasbaten zorgen dit en volgend jaar voor een fors
begrotingsoverschot.
Economische groei valt terug
Gedurende het derde en vierde kwartaal van 2007 groeide de Nederlandse
economie met meer dan 1% van kwartaal op kwartaal. Dit legt een
stevige bodem onder de groei in 2008. De economische groei voor dit
jaar wordt mede hierdoor geraamd op 2¼%. De
kwartaal-op-kwartaalontwikkeling is dit jaar echter een stuk minder
rooskleurig. Dat blijkt ook uit het voorlopige realisatiecijfer voor
de BBP-groei in het eerste kwartaal van 2008: ten opzichte van het
vierde kwartaal van 2007 nam de productie slechts toe met 0,2%. De
belangrijkste oorzaak van de economische teruggang is het vertragen
van de wereldhandelsgroei, waardoor de export beduidend minder snel
toeneemt. Voor het komende jaar wordt op jaarbasis een verdere
terugval van de economische ontwikkeling voorzien. Het zijn dan vooral
de binnenlandse bestedingen, in het bijzonder de investeringen, die
zorgen voor de groeivertraging.
Onzekerheden blijven groot
De onzekerheid over de gevolgen van de kredietcrisis is nog steeds
groot, zowel wat betreft de gevolgen voor de financiële markten, als
voor de doorwerking op de economische groei. Ook de ontwikkeling van
de grondstoffenprijzen en de mate waarin deze doorwerken op de
consumentenprijzen, en de reactie van de lonen op de stijgende
inflatie introduceren extra onzekerheid in de huidige raming.
Bedrijven investeren minder
Geschoond voor niet-conjunctuurgevoelige investeringen, zoals
energieprojecten en de aankoop van vliegtuigen, valt de geraamde groei
van de investeringen dit jaar aanzienlijk lager uit dan de 11,2% groei
die het afgelopen jaar werd gerealiseerd. In 2009 dalen de
conjunctuurgevoelige investeringen zelfs.
De geraamde groeivertraging in 2008 en de daling in 2009 zijn vooral
het gevolg van de teruglopende productiegroei. Die terugval maakt
uitbreiding van de productiecapaciteit minder noodzakelijk. Verder
nemen de winsten van bedrijven in beide jaren af als gevolg van
oplopende arbeidskosten, wat het minder makkelijk maakt investeringen
te financieren. Dit geldt des te meer, omdat banken door de
onzekerheid op de internationale financiële markten minder snel
geneigd zijn krediet te verlenen.
Consumptie groeit nauwelijks
Huishoudens consumeren dit jaar naar verwachting 1½% meer dan vorig
jaar, toen de toename nog 2,1% bedroeg. Het groeicijfer voor 2008 is
met een ½%-punt opwaarts vertekend door het vervangen van de
no-claimteruggave in de zorgverzekering door een eigen risico. De
vertraging van de consumptiegroei in 2008 wordt hoofdzakelijk
veroorzaakt door de beperktere toename van het reëel beschikbare
gezinsinkomen. De werkgelegenheid loopt minder snel op en het algemene
prijspeil stijgt sneller. Daar weegt de nominale loonstijging niet
tegen op. Komend jaar zal de particuliere consumptie volgens de
prognose slechts ½% hoger zijn dan dit jaar, het laagste groeicijfer
sinds 2003.
Werkloosheid blijft voorlopig laag
De werkloosheid komt dit jaar naar verwachting uit op 4% van de
beroepsbevolking, ofwel ongeveer 310 000 personen. Dat is ruim lager
dan de geschatte evenwichtswerkloosheid, die rond de 5% ligt. Onder
invloed van de vertragende productie loopt de werkloosheid volgend
jaar voor het eerst sinds juli 2005, afgezien van een eenmalige
stijging in augustus 2006, weer wat op. Volgens de prognose zijn er in
2009 gemiddeld ongeveer 12 000 meer mensen werkloos dan dit jaar.
Lonen stijgen, inflatie loopt op
Onder invloed van de aanhoudend lage werkloosheid stijgen de
contractlonen dit jaar naar verwachting met 3¼% en volgend jaar met
3¾%. Ook de flink oplopende consumentenprijzen hebben een opwaarts
effect op de loonontwikkeling. Volgens de raming loopt de inflatie dit
jaar op tot 2¾% vooral als gevolg van hogere energieprijzen en hogere
indirecte belastingen. Voor 2009 wordt een verdere stijging tot 3½%
verwacht, met name door de btw-verhoging van 19% naar 20% en door
hogere accijnzen op alcohol.
Gecorrigeerd voor de inflatie stijgen de lonen dit jaar slechts licht.
Deze reële loonstijging wordt teniet gedaan, doordat de lasten meer
stijgen dan de overheidsuitgaven voor gezinnen. Per saldo daalt de
koopkracht van huishoudens dit jaar naar verwachting in doorsnee met
¼%. Voor volgend jaar wordt een lichte stijging, met ¼%, voorzien.
EMU-saldo verbetert door hoge aardgasbaten
Volgens voorlopige cijfers komt het begrotingsoverschot voor 2007 uit
op 0,4% BBP. Naar verwachting loopt het dit jaar op naar 1,2% BBP, om
komend jaar uit te komen op 1,8% BBP. De belangrijkste oorzaak van
deze overschotten is de sterke oploop van de aardgasbaten. Geschoond
voor de conjunctuur, de gasbaten en de rentelasten op de staatsschuld
verslechtert het begrotingssaldo in 2008 enigszins.
Matige ontwikkeling VS, eurogebied wat robuuster
Door de aanhoudende crisis op de woningmarkt en de negatieve
doorwerking van de kredietcrisis op consumptie en
bedrijfsinvesteringen houdt de zwakke economische ontwikkeling in de
Verenigde Staten naar verwachting aan. De economische groei wordt voor
dit en volgend jaar geraamd op 1%, waarbij is uitgegaan van enige
versnelling van de groei in de loop van 2009.
Als gevolg van de afzwakking van de wereldeconomie, de sterkere euro,
het moeizamer kunnen verkrijgen van leningen door bedrijven en de
problemen op de Spaanse woningmarkt vermindert de BBP-volumegroei van
het eurogebied volgens de prognose tot 1¾% in 2008 en 1¼% in 2009. Aan
de langdurige daling van de werkloosheid komt dan ook een einde. Dit
brengt met zich mee dat de loonstijging gematigd blijft. Door hogere
olie- en voedselprijzen loopt de inflatie in 2008 naar verwachting op
tot 3¼%.
De volledige CPB Nieuwsbrief 2008/2, het artikel 'Over de top' en de
kerngegevenstabel uit de CPB Nieuwsbrief 2008/2 zijn (gratis)
beschikbaar als aparte PDF-bestanden.
Centraal Planbureau