19 jun 2008
Als zwangere vrouwen te weinig schildklierhormoon aanmaken, dan
krijgen hun zonen op latere leeftijd vergrote zaadballen. Tenminste,
dat vermelden de medische handboeken met grote stelligheid. Klopt
niet, ontdekte dr. Eddy Rijntjes van Wageningen Universiteit. Een
verkeerde onderzoeksmethode heeft onderzoekers jarenlang op het
verkeerde been gezet.Â
Een kwart van alle kinderen op de wereld wordt geboren met een
conditie die lijkt op die van de ratten waarmee Rijntjes heeft
gewerkt. De promovendus, verbonden aan de leerstoelgroep Fysiologie
van mens en dier, gaf zijn dieren voer waarin nog maar een fractie van
de hoeveelheid jodium zat die je vindt in gewoon voer. âDe
concentratie actief schildklierhormoon in de ratten was daardoor
zestig procent lager dan normaalâ, zegt de promovendus. âAls je de
cijfers van de WHO mag geloven, dan krijgt ruim dertig procent van de
wereldbevolking niet genoeg jodium binnen. Jaarlijks worden er, vooral
in ontwikkelingslanden, een kwart miljoen kinderen geboren waarbij de
schildklierstatus zelfs nog slechter is.â Â
Wetenschappers weten nog niet precies waarom, maar vooral zwangere
vrouwen zijn gevoelig voor jodiumdeficiëntie en maken dan niet genoeg
schildklierhormoon aan. Ze zijn, in het medisch jargon,
hypothyroid. Â
âSchildklierhormoon is belangrijk voor de ontwikkeling van de
Leydigcellen in de testesâ, zegt Rijntjes. âDat zijn de cellen die
testosteron aanmaken. Omdat die bij zonen van moeders met een te lage
schildklierhormoonspiegel niet volledig tot ontwikkeling komen, maken
de jongens in de puberteit te weinig testosteron aan. Ze hebben dan
last van macro-orchidie, te grote testikels. Tenminste, dat hebben we
jarenlang gedacht.â Â
In de dierexperimenten waarop de wetenschappers die wijsheid baseerden
gebruikten onderzoekers echter geen jodiumarm voer, maar de
schildklierremmer propylthiouracil. âDie verbinding tast ook
testosteronproducerende Leydigcellen in de testis aanâ, zegt Rijntjes.
âVandaar dat onderzoekers dachten dat ratten die tijdens het begin van
hun leven een tekort aan schildklierhormoon hebben, daar altijd last
van houden. Maar dat effect valt mee, blijkt uit mijn proeven. Als ik
mijn proefdieren weer gewoon voer gaf voordat ze gingen puberen,
ontwikkelden hun testes zich uiteindelijk volledig normaal.â Â
Rijntjesâ promotieonderzoek betekent een zorg minder voor de
honderdduizenden moeders met een verlaagde schildklierhormoonspiegel.
âDat wil niet zeggen dat een tekort aan schildklierhormoon tijdens de
zwangerschap helemaal geen gezondheidseffecten heeftâ, benadrukt
Rijntjes. âHypothyroïdie vermindert ook de ontwikkeling van
hersencellen. En dat effect trekt niet meer bij.â Â
Eddy Rijntjes promoveerde op 17 juni bij prof. Wouter Hendriks,
hoogleraar Diervoeding. / Willem Koert
Bovenstaand bericht is geproduceerd door de redactie van Resource, het
weekblad voor Wageningen Universiteit en Researchcentrum. Het wordt u
aangeboden door de afdeling Corporate Communicatie. Meer informatie
bij Pers- en wetenschapsvoorlichting van Wageningen UR,
e-mail: pers.communicatie@wur of bij de redactie van Resource,
e-mail: resource@cereales.nl. Zie archief (inclusief Wb-artikelen) op
http://www.resource-online.nl