Planning en ontwerp kernfusie-experiment ITER bijgesteld


JAPAN, 20080618 -- De ITER Organization heeft vandaag bekend gemaakt dat op 17 en 18 juni tijdens een vergadering van de ITER Council in Aomori, Japan, de planning en het ontwerp van het kernfusie-experiment ITER zijn bijgesteld. De nieuwe planning voorziet in de start van ITER in 2018, een verschuiving van twee jaar ten opzichte van de oorsponkelijke planning. Tijdens de Council is bovendien het besluit genomen om de formele onderhandelingen te beginnen met Kazachstan, om te bepalen onder welke voorwaarden het land als achtste partner aan het ITER project kan deelnemen. De ITER Council bestaat uit regeringsvertegenwoordigers van de zeven ITER leden.

Design Review
De bijstelling in planning en ontwerp is het gevolg van de Design Review, een diepgaande analyse van het uit 2001 stammende ITER-ontwerp en planning door een groot aantal experts uit de internationale fusiewereld. De Design Review ging direct na de officieële goedkeuring van het ITER project in 2006 van start met als doel tot een nieuw `baseline design' te komen, waarin de laatste wetenschappelijke inzichten en voortschrijdende techniek zijn verwerkt, en dat is aangepast aan de specifieke bouwlocatie in Cadarache, Zuid Frankrijk. De oorspronkelijke planning ging uit van de start van de bouw in 2006, maar daarin was geen rekening gehouden met deze design review.

De review heeft geleid tot 14 aanpassingen van het onwerp, waarvan de belangrijkste de toevoeging is van een aantal speciale magnetische spoelen, die als doel hebben ongewenste instabiliteiten (zogenaamde Edge Localised Modes, of ELMs) in het plasma te onderdrukken. Verder werd het ontwerp van het ITER-gebouw aangepast om het aardbevingsbestendig te maken.

Budget
De verwachting is dat de nieuwe planning en het nieuwe ontwerp zullen leiden tot een stijging van de kosten van het project. Daarom besloot de Council om de impact op het budget tijdens de komende maanden te laten onderzoeken door een onafhankelijke groep internationale experts, geleid door fusieexpert Dr. Frank Briscoe (UK). Dr. Briscoe is Operations Director van de Joint European Torus (JET), nu nog het grootste fusie-experiment ter wereld.

Kazachstan
In mei 2007 maakte Kazachstan haar belangstelling om volwaardig lid van ITER te worden kenbaar. Tijdens de daaropvolgende exploratieve missie door stafleden van de ITER Organization, waaronder ITER-Directeur Kaname Ikeda, werd de technische en wetenschappelijke competentie van Kazakhstan onderzocht en positief bevonden. Het land heeft een rijke historie op het gebied van nucleair onderzoek, heeft nauwe banden met Rusland, en bezit grote ertsvoorraden van metalen die voor ITER belangrijk zijn, zoals beryllium, tantalum en niobium. Kazachstan heeft daarom vooral interesse in de zogenaamde `first wall' in het plasmavat van ITER, dat uit beryllium wordt gemaakt.

Tijdens de Councilvergadering werd besloten om de onderhandeling voor formele toetreding van Kazachstan te starten, en alvast vertegenwoordigers toe te laten bij vergaderingen van de ITER Organization.

Qoute voorzitter ITER Council
De voorzitter van de ITER Council, Sir Chris Llewellyn Smith, concludeerde: "Alle ITER leden waarderen de indrukwekkende vooruitgang die is geboekt sinds de eerste ITER Council. Veel en hard werk door de ITER Organization en de Domestic Agencies, ondersteunt door de internationale fusiegemeenschap, heeft tot het resultaat geleid dat de Council een nieuw ontwerp kon goedkeuren. Een rigoreus onderzoek van de kosten van het project is de volgende stap die nodig is om het nieuwe ontwerp en planning tot realiteit te maken."

---- ---- ----
Achtergrond bij dit persbericht

Het ITER project
ITER, dat in het Zuid-Franse Cadarache wordt gebouwd, heeft als doel de wetenschappelijke en technische haalbaarheid aan te tonen van kernfusie als energiebron. De constructiekosten van het project bedragen 5 miljard Euro, waarvan ruwweg de helft door Europa wordt bijgedragen. ITER zal worden gerealiseerd door een internationale wetenschappelijke samenwerking van de Europese Unie, de VS, Japan, de Russische Federatie, China, India en Zuid-Korea. Door deze ongekend brede samenwerking heeft het project een grote politieke uitstraling. ITER is één van de meest complexe en innovatieve projecten van dit moment, met een uitgesproken hightech karakter.

Nederlandse bijdrage aan ITER
Om een krachtige Nederlandse inbreng in het ITER project te realiseren, is vorig jaar het ITER-NL consortium opgericht. Het doel van het ITER-NL consortium is om de Nederlandse industrie een goede entree tot dit hightech project te geven en om Nederlandse onderzoekers vooraan te laten staan bij de wetenschappelijke exploitatie van ITER in de bedrijfsfase. Initiatiefnemers van ITER-NL zijn TNO en de instituten waar fusie-onderzoek wordt uitgevoerd: Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM, Utrecht, met haar FOM-Instituut voor Plasmafysica Rijnhuizen in Nieuwegein) en de Nuclear Research and consultancy Group (NRG, Petten). Het ITER-NL consortium brengt de Nederlandse expertise bijeen die nodig is om systemen voor ITER te bouwen.





Mark Tiele Westra