ChristenUnie
Algemeen Overleg China
Algemeen Overleg China
maandag 16 juni 2008 00:00
"We moeten ons uitspreken en de problemen zichtbaar maken. Omdat
mensen in China zich niet kunnen uitspreken. Duizenden broeders en
zusters verdienen een stem." Dat was de oproep in een van de
landelijke Nederlandse kranten, van een van de voormalige student die
19 jaar geleden op het Plein van de Hemelse vrede demonstreerde voor
meer openheid en democratie. Hij vluchtte naar Amerika, maar werd
tijdens een bezoek aan China opgepakt met een Amerikaans paspoort en
zat alsnog 5 jaar in de gevangenis. Door publieke en politieke druk
met name door 2 congresleden kwam hij vrij. Maar zonder die bemoeienis
was hij naar eigen zeggen nooit meer vrijgekomen. 4 juni was het 19
jaar geleden dat daar op het plein van de hemelse vrede meer dan 3.000
studenten koelbloedig werden vermoord. Juist op dat plein zullen de
openingsfestiviteiten gehouden worden. Op het plein waar de moeders
van de nog meer dan 100 gevangenen, niet mogen komen. Hij besluit het
ingezonden artikel met de hartekreet: Zwijgen bij de Olympische spelen
is dodelijk.
Voorzitter, dit AO staat in het teken van de relatie met China. Met
name staat centraal de vraag hoe het is gesteld met de
mensenrechtendialoog met China. Dit was dan ook de centrale vraag aan
de deelnemers van de rondetafel bijeenkomst voorafgaande aan dit
debat. Opvallend aan die bijeenkomst was dat de meerderheid van de
sprekers te kennen gaf dat het economisch wel beter gaat met China, de
Chinezen hebben het zes keer zo goed dan 20 jaar gelden. Dat is een
enorme prestatie gezien de bevolkingsomvang van het land 1,3 miljard.
Maar de conclusie was ook dat het met de mensenrechten in China de
afgelopen 20 jaar niet veel beter is gegaan.
Stand van Zaken Mensenrechtensituatie:
Sterker nog als we de rapporten lezen van Amnesty, van Human Right
Watch, van het ministerie van Buitenlandse Zaken van Amerika, maar
ook van Nederland dan rijst er maar 1 beeld op. Het gaat inderdaad
niet beter, maar ondanks enkele lichtpuntjes, juist slechter als je
het afzet tegen de situatie van 7 jaar gelden. Toen werd de
internationale gemeenschap verleid om voor China te kiezen als land
waar de Olympische Spelen gehouden moesten worden. Het land beloofde
dat het in aanloop naar de Spelen ernst zou maken met de verbetering
van de mensenrechten. Dat bleek een misleiding te zijn. Ook minister
Verhagen concludeert dit na zijn laatste bezoek aan China van mei
2007. Op sociaal-economische gebied vooruitgang, op het gebied van de
burgerlijke en politieke rechten komen met name vrijheid van
meningsuiting en vrijheid van vergaderen in het gedrang. Ook
constateert de minister zorgpunten op het gebied van de arbeidsrechten
en de positie van migrantenwerkers, trouwens samen met de FNV die ook
aanwezig was tijdens de ronde tafelbijeenkomst.
Doodstraf:
De minister ziet wel enkele lichtpuntjes als het gaat om de
versterking van de rechtstaat en ook Amnesty is vooralsnog positief
over de regeling dat de doodstraf nu eerst ter goedkeuring aan het
Hooggerechtshof moet worden voorgelegd. Maar of dit tot een verlaging
van het aantal doodvonnissen heeft geleid, kan niet worden vastgesteld
omdat deze cijfers geheim zijn. Dit kan variëren van 1500 tot naar
schatting 8 tot 10.000 voor 68 delicten waaronder belastingfraude. Het
hoogste van de totaal in de wereld uitgesproken doodvonnissen bij
elkaar.
Andere mensenrechtenschendingen:
* Straffen tot drie jaar vinden plaats zonder vorm van proces
* 300.000 mensen zitten in de heropvoedings- en werkkampen, onder
hen veel mensenrechtenactivisten, ook voor mensen die als illegaal
reclame maakten
* Bloedig neerslaan van de studentendemonstratie op het plein van de
hemelse vrede. Gevolg ruim 3.000 doden en nog steeds zitten er
over de 100 voormalige studenten gevangen.
* Bezetting van Tibet sinds 1959 en gewelddadig neerslaan van
monnikendemonstratie in maart. Tientallen doden en honderden
gevangenen.
* 1 kindbeleid met als gevolg gedwongen abortussen
* Geen persvrijheid
* Gedwongen terugsturen van Noord Koreaanse vluchtelingen
* In 2007 werden 788 christenen slachtoffer van vervolging. 700
daarvan werden gevangen gezet. Daaronder waren 415 kerkleiders van
de verboden huiskerken
* Gedwongen huisuitzettingen vanwege de bouw van het Olympisch dorp
* Sterke geruchten van het uitnemen van organen van geëxecuteerde
gevangenen
Ronde tafelbijeenkomst
De ronde tafelbijeenkomst over China kwam tot de conclusie dat het
economische beter gaat met China, maar dat met name de midden- en de
bovenlaag profiteert van de economische groei en dat de
arbeidsomstandigheden, (onveilige werkomstandigheden, kinderarbeid,
lange werkdagen voor tieners, toestaan van maar 1 communistische
vakbond, geen controlle op de naleving van de ILO normen, aantal
arbeidsonlusten neemt toe).
Verder kwam de meerderheid van de deelnemers tot de conclusie dat het
goed kon uitwerken als China ook publiekelijk werd aangesproken op de
schendingen van de mensenrechten. Amnesty, de FNV, de
vertegenwoordiger van de Tibet Campaign, de specialist van de Chinese
minderheden, Oxfam/Novib en Fair Play hadden een zelfde soort advies
namelijk: publieke actie en druk helpt! Houd het niet alleen bij
stille diplomatie of een dialoog, maar kom naar buiten met naam en
toenaam van de mistanden. Kom publiekelijk op voor
mensenrechtenactivisten, spreek met hen als je het land bezoekt, geef
rapporten uit. Het onderstreepte de hartekreet van de persoon waarmee
ik opende.
Centrale vraag is welke strategie werkt?
Als ik lees hoe we als Nederland een groot vertrouwen hebben in de
mensenrechtendialoog en vervolgens zie wat er de afgelopen jaren
hiervan de resultaten zijn dan vindt ik dat bedroevend.
Laten we de thema's volgens de reisverslagen naar China van de
minister en de mensenrechtenambassadeur eens aflopen:
1. Het houden van alleen al een ronde tafelgesprek over de
mensenrechten in China zou de goede relaties met China kunnen
schade, zo dreigde China
2. De arbeids en heropvoedingskampen worden steeds weer aan de orde
gesteld, zonder enig resultaat.
3. Godsdienstvrijheid steeds weer aan de orde, onder meer de
uitzetting van missionarissen, wat in tegenspraak is met het
Bupo-verdrag was China ondertekend heeft. Geen verbeteringen.
Uitzettingen zijn toegenomen in aanloop naar de Olympische Spelen.
4. Gebrek aan meningsuiting. De Chinese vertegenwoordiger gaat dit
nog eens na, staat er in het reisverslag.
5. De dubieuse rol van China internationaal mbt Sudan en Birma
bijvoorbeeld. China zegt dat het met de mensenrechtensituatie in
Birma juist de goede kant op gaat, aldus het verslag.
6. Noord Koreaanse vluchtelingen. Is meerdere keren aan de kaak
gesteld. Ik heb er in de Kamer ook een motie over ingediend. Wat
zeggen de Chinezen: het zijn migranten met economische motieven.
En bij terugkeer volgen er volgens China geen ernstige
repercussie. Volgens de VN-Hoge commissaris voor de vluchtelingen
gaat het om minimaal 100.000 vluchtelingen en staat er minimaal 2
jaar heropvoedingskamp tot zelfs de doodstraf op het ontvluchten
van Noord Korea. En de VN-speciale rapporteur voor Noord Korea
zegt eveneens dat vervolging gevreesd moet worden en dat het
verboden is vluchtelingen gedwongen terug te sturen volgens het
Verdrag van Geneve wat ook China ondertekend heeft.
7. Mbt Tibet zegt China voldoende ruimte voor de tibetanen te laten
om hun taal en cultuur te uiten.
De conclusies van Buitenlandse Zaken luiden steeds weer:
de gesprekken verliepen in een open en goede sfeer. Er blijven
verschillen van inzicht bestaan.
Mijn conclusie na het lezen van deze verslagen is bijna dat we tegen
dovenmansoren praten en met een kluitje in het riet worden gestuurd.
Natuurlijk is het goed dat we de rechtstaat proberen te ondersteunen,
maar verwachten wij niet tegen beter weten in teveel van de nu al
decennia gevoerde mensenrechtendialoog? Ik word er neerslachtig van.
Kan het anders?
Ja, we moeten toe naar duidelijke publieke druk. Duidelijker aangeven
wat we willen en gezamenlijk optrekken binnen de EU. Ook bij de
handelscontacten niet alleen maar praten over mensenrechten, maar
duidelijke mensenrechtenvoorwaarden stellen.
Wat moeten de prioriteiten dan zijn?
1. Duidelijke opkomen met naam en toenaam zoals dit ook staat in de
mensenrechtenstrategie, voor mensenrechtenverdedigers. Zorgen
uitspreken over toenemende intimidatie, mishandeling en bedreiging van
mensenrechtenverdedigers. Aandringen op spoedige implementatie van de
EU-richtlijnen met betrekking tot mensenrechtenverdedigers.
2. Vrijheid van meningsuiting
De Chinese regering moet de geldigheidsduur van de nieuwe regels voor
buitenlandse journalisten verlengen tot na de Olympische Spelen en ook
van toepassing laten zijn op Chinese journalisten.
In dit kader is het belangrijk dat China het BUPO-verdrag zo spoedig
mogelijk ratificeert.
3. Olympische Spelen
Er zal tijdens de RAZEB gesproken worden over de aanwezigheid van de
EU-lidstaten bij de openingsceremonie van de Olympische Spelen. Wat
zal daarbij de inzet zijn van de Nederlandse regering? Zal de inzet
erop gericht zijn de andere lidstaten ervan te overtuigen weg te
blijven van de openingsceremonie? Er moet eens een duidelijk signaal
afgegeven worden dat het de EU mennes is. Dat het een provocatie is om
op het plein van de hemelse vrede, daar waar 3000 studenten de dood
vonden om daar een feestje te gaan vieren ter ere van de toetreding
van China als volwaardig lid van de internationale gemeenschap, want
met deze intentie markeert China deze opening.
Wat mijn fractie betreft zijn er drie voorwaarden waaraan China zou
moeten voldoen voordat er meegedaan kan worden aan de
openingsceremonie;
1. Vrijlating van resterende demonstranten van Tiananmenplein. Zij
zitten al 19 jaar vast zonder eerlijke vorm van proces en voor een
geweldloze demonstratie. Feest vindt op dit plein plaats.
2. Vrijlating van mensenrechtenactivist Hu Jia die EP heeft
toegesproken en met hem nog. Hoe kan de EU het feestje meevieren
terwijl deze man zijn leven heeft gewaagd om het Europees Parlement op
zijn verzoek openhartig in te lichten over de mensenrechtensituatie in
zijn land? De minister betreurt de arrestatie, maar dat is niet
genoeg, wat heeft hij hieraan? Samen met hem zouden andere
mensenrechtenactivisten en journalisten moeten worden vrijgelaten.
3. Onafhankelijk onderzoek naar neerslaan van demonstratie van
Tibettanen in maart jl.
Voorzitter het wegblijven bij een openingsceremonie is geen unicum.
Nederland heeft eerder voor dit middel gekozen om een duidelijk
politiek signaal af te geven en wel in 1980, na de inval van Rusland
in Afghanistan. De Nederlandse delegatie nam toen niet deel aan de
openingsceremonie. Ook ten aanzien van het apartheidsregime steunde
Nederland de opstelling om Zuid Afrika uit te sluiten van de
Olympische Spelen (van 1960 tot 1992).
Wie blijven er weg bij de openingsceremonie:
- Engeland, Duitsland, Polen, Belgie, Tsjechië, Estland, de SG van de
VN, Frankrijk twijfelt nog.
- Een deel van het Europees Parlement steunt een boycot van de
opening
- Prins Charles blijft weg bij de opening
- Verscheidene winnaars van de nobelprijs hebben opgeroepen om weg te
blijven waaronder Bisschop Tutu.
- Op de VVD en SP jongeren na, steunen alle jongerenorganisaties een
boycot van de openingsceremonie
Door internationale druk heeft China inmiddels al ingestemd om een
gesprek aan te gaan met de Dalai Lama.
4. Wapenembargo
De ChristenUnie-fractie steunt de terughoudende lijn van de regering
en is van mening dat er op dit moment geen enkele aanleiding is voor
het opheffen van het wapenembargo.
Na het gewelddadig ingrijpen van de Chinese autoriteiten in Tibet zou
dat een verkeerd signaal zijn. Ook verkoop China nog altijd wapens aan
Birma (voor meer dan 2 miljard dollar sinds 1989) en Soedan.
5. Godsdienstvrijheid
De laatste tijd verslecht de situatie met betrekking tot de
godsdienstvrijheid in China.
Onlangs zijn er weer 80 huiskerkleiders gearresteerd. Huiskerken
worden blootgesteld aan toenemende controle door veiligheidsdiensten.
Buitenlandse christenen worden het land uitgezet.
Opleidingsmogelijkheden bij theologische instituten worden beperkt.
Bij de beantwoording van schriftelijke vragen erkent de minister deze
situatie.
6. Noord-Koreaanse vluchtelingen
Tijdens de begroting van Buitenlandse Zaken heb ik een motie ingediend
waarin de regering wordt opgeroepen via bilaterale contacten en de
geëigende wegen binnen het VN-kader de Chinese autoriteiten ertoe te
bewegen Noord-Koreaanse vluchtelingen niet terug te sturen en de UNHCR
toegang tot hen te verlenen.
Ik ben blij dat dit onderwerp onder meer tijdens het laatste bezoek
van de mensenrechtenambassadeur aan de orde is gesteld. De
ChristenUnie-fractie wil er echter bij de minister op aandringen het
hierbij niet te laten, maar aandacht te blijven vragen voor de
situatie van de Noord-Koreaanse vluchtelingen en de Chinese
autoriteiten op hun internationale verdragsverplichtingen te blijven
wijzen en daarbij ook zoveel mogelijk samen op te trekken met andere
landen die zich hiervoor inzetten.
Concluderend voorzitter:
* De handelsrelaties met China zouden afhankelijk gesteld moeten
worden van hervormingen op mensenrechtengebied, in navolging van
eerdere uitspraken van het Europees Palrment. Ik roep de minister
dan ook op binnen de RAZEB te pleiten voor een grondige
beoordeling van de situatie met betrekking tot de mensenrechten
voordat met China nieuwe partnerschaps en
samenwerkingsovereenkomsten worden gesloten.
* Verder ondersteunt de ChristenUnie de oproep van Amnesty om te
komen tot een EU-werkgroep op ambassadeursniveau voor
mensenrechten, mogelijk aangestuurd door de ons eerder bepleitte
Europese mensenrechtenambassadeur. Deze werkgroep zou een rapid
response mechanisme kunnen opzetten voor actie bij acute
mensenrechtenschendingen, zodat snel tot gezamenlijke actie
overgegaan kan worden, in samenspraak met lokale
mensenrechtenverdedigers.
* Noord Koreaanse vluchtelingen: Op basis van het bilateraal verdrag
van China met de UNHCR uit 1995 kunnen de partijen arbitrage
aanvragen als partijen er samen niet uitkomen. Doordat China
weigert om de UNHCR ongehinderd toegang te geven tot haar
grondgebied, zou dit conflict voor arbitrage in aanmerking komen.
De ChristenUnie dringt er bij Nederland en de EU op aan China aan
te zetten tot arbitrage met de UNHCR. Het gaat jaarlijks om
gedwongen terugkeer van tienduizenden vluchtelingen.
* Nederland moet via de EU, maar ook bilateraal aandringen op
ratificatie van BUPO verdrag (Burgerlijke en Politieke Rechten)
* Er zal een krachtig signaal vanuit gaan als meerdere Europese
landen wegblijven bij de openingsceremonie, waaronder Nederland.