Oratie prof.dr. D. Houtman
Titel oratie
`Op jacht naar de echte werkelijkheid: Dromen over authenticiteit in
een wereld zonder fundamenten'
---
Leerstoel:
Bijzonder hoogleraar Cultuursociologie
Datum
13 juni 2008 16:00
---
Locatie:
Woudestein, Oxfordzaal
---
Faculteit
Faculteit der Sociale Wetenschappen (FSW)
Ideeën uit jaren zestig van tegencultuur tot gemeengoed
Veertig jaar na mei 1968 behoren de dromen over vrijheid,
authenticiteit en zelfontplooiing van destijds al lang niet meer tot
de maatschappelijke rafelrand en zijn ze ook al lang niet meer per se
`links' of `progressief'. Ze vormen inmiddels, zeker in Nederland, de
culturele hoofdstroom. Deze stelling poneert Dick Houtman op vrijdag
13 juni in zijn oratie Op jacht naar de echte werkelijkheid: Dromen
over authenticiteit in een wereld zonder fundamenten. Hij aanvaardt
daarmee het ambt van bijzonder hoogleraar Cultuursociologie in de
Faculteit der Sociale Wetenschappen, vanwege de Vereniging Trustfonds
EUR.
Idealen van persoonlijke authenticiteit en rebels non-conformisme
spelen vandaag de dag een prominente en dwingende rol in de werelden
van consumptie, religie, management en politiek. Nederland keert zich
massaal tegen alles waartegen in de jaren zestig ook de tegencultuur
zich al verzette: massacultuur en massaconsumptie, kerk en traditie,
knellende economische en politieke systemen. Wat destijds het
`klootjesvolk' werd genoemd, wil inmiddels niets liever dan zich
onderscheiden van datzelfde klootjesvolk via de consumptie van merken
die zijn voorzien van aura's van rebellie en non-conformisme. Zelfs de
HEMA doet eraan mee (`Altijd jezelf'). Ook de hippie-spiritualiteit
van weleer doordrenkt tegenwoordig de culturele hoofdstroom. Steeds
meer Nederlanders laten de christelijke kerken links liggen, maar
volgen met graagte hun `persoonlijke spirituele pad'. Zelfs het denken
over management en business leadership is inmiddels diepgaand door
deze post-christelijke spiritualiteit beïnvloed.
Nieuw-rechtse politici als Fortuyn, Wilders en Verdonk willen al
evenzeer `zichzelf zijn'. Met graagte nemen zij afstand van het
politieke systeem, thans aangeduid als `de Haagse kaasstolp' of `het
Haagse gedoe'. En natuurlijk klinkt de erfenis van de jaren zestig
overduidelijk door in de hedendaagse pathologisering van de islam:
`Moslims moeten eigenlijk gewoon net zo progressief worden als "wij
Nederlanders": ze moeten hun vrouwen meer vrijheid en onze vrouwen
meer respect geven, ze moeten onze homo's met rust laten, en ze moeten
van onze vrijheid van meningsuiting afblijven'. Het zijn argumenten
waarop links niet gemakkelijk afwijzend kan reageren zonder zichzelf
onsterfelijk belachelijk te maken. De tegencultuur van destijds is de
dominante cultuur geworden.
Dick Houtman (1963) studeerde sociologie aan de Erasmus Universiteit
in Rotterdam en promoveerde daar in 1994 op het proefschrift
Werkloosheid en sociale rechtvaardigheid (Uitgeverij Boom). Hij
verrichtte sindsdien voornamelijk onderzoek naar post-christelijke
spiritualiteit en naar de opkomst van een nieuwe politieke cultuur,
waarin sociaal-economische kwesties steeds meer zijn overvleugeld door
culturele. Zijn meest recente boek is Farewell to the Leftist Working
Class (Transaction Publishers, 2008, met Peter Achterberg en Anton
Derks).
Erasmus Universiteit Rotterdam