Minder drinkers onder 12-14 jarigen

12/06/2008 10:02

Stichting Alcoholpreventie

STAP: uitblijven van effectieve beleidsmaatregelen verklaart

blijvend hoog alcoholgebruik 15-18 jarigen

Minder kinderen van 12-14 jaar drinken nu alcohol vergeleken met vier jaar geleden.

De 15-18 jarigen drinken nog steeds verontrustend vaak en veel. Dit blijkt uit het Peilstationsonderzoek 2007, dat vandaag is gepubliceerd door het Trimbos-Instituut.

Het lijkt erop dat als gevolg van de enorme media-aandacht, de opvoedingscampagnes en de vele lokale acties de norm "geen alcohol onder de 16" door ouders van de jongste drinkers wordt opgepakt. Er zijn helaas geen verbeteringen te constateren in het drinkgedrag onder 15-18 jarigen. Bovendien kunnen 14 en 15 jarigen alcohol nog te gemakkelijk kopen in de supermarkt en de horeca, zo blijkt uit het onderzoek.

Wim van Dalen, directeur van STAP: "Pas als de beschikbaarheid van alcohol daadwerkelijk wordt beperkt kunnen we ook veranderingen bij de 15 plussers verwachten; alcohol blijft te goedkoop, reclame te attractief, het is te gemakkelijk verkrijgbaar en de 16 jaar grens moet naar 18.

Belangrijke winst: minder kinderen van 12-14 jaar drinken alcohol

Uit de nieuwe cijfers van het Trimbos-instituut (1) blijkt dat het aantal kinderen van 12-14 jaar dat ooit alcohol heeft gedronken is gedaald vergeleken met vier jaar geleden.

De sterkste daling is zichtbaar bij de 12-jarige meisjes. Gaf in 2003 bijna 70% van hen nog aan ooit alcohol te hebben gedronken, in 2007 was dit gedaald naar ongeveer 50%.

Ook op de vraag aan jongeren van 12-14 jaar of zij de afgelopen maand hadden gedronken werd vaker 'nee' geantwoord. Hier lijkt de daling het sterkst bij 14-jarige jongens. In 2003 gaf bijna 65% van hen aan de afgelopen maand te hebben gedronken, in 2007 was dat gedaald naar ongeveer 45%.

Aantal 'actuele binge drinkers' niet gedaald

Er zijn aparte analyses uitgevoerd voor de zogenaamde 'actuele drinkers'. Dit zijn de jongeren die hebben aangegeven de afgelopen maand alcohol te hebben gedronken.

Het blijkt dar jongeren tussen de 12 en 18 jaar, die gewend zijn stevig te drinken, de afgelopen jaren niet minder zijn gaan drinken. We spreken dan van extra schadelijk drinkgedrag of van binge-drinken (5 glazen of meer op één avond). Van de 12-jarigen die de afgelopen maand tenminste één keer hadden gedronken (15 à 20%) dronk 47% 5 glazen of meer. Dit percentage loopt op naarmate de leeftijd omhoog gaat. Van de 17/18-jarige drinkers die de afgelopen maand dronken (ruim 80%) heeft 83% minstens één keer 5 glazen of meer gedronken.

Kortom, bijna 7 van de 10 (68%) actuele drinkers heeft de afgelopen maand wel eens 5 glazen of meer gedronken. Dit drinkgedrag, dat vaak gepaard gaat met dronkenschap, is extra schadelijk voor de gezondheid.

Rol ouders bij alcoholgebruik 12-13 jarigen groot

Als jongeren ouder worden, treedt er een verschuiving op in de manier waarop ze meestal aan alcohol komen. Van de 12 en 13 jarige actuele drinkers (afgelopen maand gedronken) krijgt bijna 50% de alcohol meestal van de ouders. De actueel drinkende 13 en 14-jarigen krijgen het meestal van hun vrienden (ongeveer 40%) en de 16, 17 en 18 jarige actuele drinkers kopen de alcohol meestal zelf (ongeveer 75%).

Veel publieke aandacht heeft impact op nieuwe "alcohol-norm"

Alcoholgebruik onder 12-14 jarigen komt in 2007 minder voor dan in 2003. Dit wijst er op dat de enorme media-aandacht, de preventiecampagnes richting ouders en de toegenomen lokale inzet hun vruchten beginnen af te werpen. De boodschap "geen alcohol onder de 16" lijkt tot ouders door te dringen. Uit eerder onderzoek van de Radboud Universiteit Nijmegen is gebleken dat het duidelijk stellen van regels de beginleeftijd van alcoholgebruik kan terugdringen (2).

Echter, ondanks deze hoopgevende uitkomsten zijn we er nog lang niet. Nog steeds heeft gemiddeld ruim 50% van de 12-jarigen, 65% van de 13-jarigen en 80% van de 14-jarigen het afgelopen jaar alcohol gedronken! Er valt daarom nog veel winst te behalen op het terugdringen van de (begin)leeftijd waarop jongeren alcohol drinken.

Geen enkele verandering alcoholgebruik 15-18 jarigen

Opvallend is dat er geen enkel effect is gevonden voor de oudere leeftijdsgroepen van 15-18 jaar. Voor deze groepen was geen daling zichtbaar in het aantal jongeren dat ooit alcohol had gedronken. Er traden ook geen veranderingen op in de aantallen jongeren die de afgelopen maand hadden gedronken of wel eens stevig hadden gedronken (5 glazen of meer). Dat er geen veranderingen zijn gevonden bij deze leeftijdsgroep is zeer zorgelijk. Van deze groep geeft maar liefst 40-80% aan de afgelopen maand dronken te zijn geweest.

Actuele 14-15 jarige drinkers kopen drank meestal in horeca en supermarkt

Uit de cijfers blijkt dat de actuele drinkers die zelf alcohol kopen, dit meestal doen in de horeca (discotheek, club, café) en in de supermarkt. Ongeveer 25-30% van de 14-15 jarige actuele drinkers slaagt erin om minstens maandelijks alcohol in een discotheek te kopen, ruim 20% doet dit in een café en 15-20% in de supermarkt. Bier is de favoriete drank van jongens, breezers en andere premixen zijn favoriet bij meisjes. Deze cijfers wijzen opnieuw (3) uit dat de naleving van de leeftijdsgrens van 16 jaar in de horeca en supermarkt ver onder de maat is.

Gebrek effect 15-18 jarigen pleit voor invoering vaak besproken beleidsmaatregelen

Omdat een remmend effect op het alcoholgebruik van 15-18 jarigen uitblijft, pleit STAP voor doorvoering van effectieve beleidsmaatregelen. Alcohol is nu in Nederland te goedkoop, te gemakkelijk verkrijgbaar, de reclame is te overvloedig, het toezicht op de leeftijdsgrenzen is onder de maat en er is helemaal geen controle op het doortappen aan dronken klanten. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat invoering van de leeftijdsgrens van 18 jaar een effectieve maatregel is (4). Dat beïnvloedt de norm ten aanzien van de startleeftijd en voor jongeren van 14 en 15 jarigen wordt het bijzonder moeilijk om nog zelf alcohol te kopen.

Bronnen:


1.Jeugd en Riskant gedrag 2007. Kerngegevens uit het Peilstationsonderzoek Scholieren.Utrecht: Trimbos-instituut.


2.Van Der Vorst, H. Engels, R. C. M. E. Dekovic, M., Meeus, W., Vermulst, A. A. (2007). Alcohol-specific rules, personality and adolescents' alcohol use: a longitudinal person-environment study. Addiction, 102, 1064-1075.


3.Gosselt, J.F. Drank kopen kent geen leeftijd. Faculteit Communicatie Wetenschap. Universiteit Twente. Uitgave: Stichting Alcoholpreventie Utrecht, 2006.


4.Babor, T. et al. (2003). Alcohol: no ordinary commodity. Research and public policy. Oxford University Press: New York.

Voor meer informatie:

STAP (Stichting Alcoholpreventie)

Dhr. ir. W.E. van Dalen, directeur

Mw. dr. E. van den Wildenberg, coördinator Monitoring Alcoholmarketing

T 030-6565041

E info@stap.nl

Iwww.stap.nl