Brief FNV, CNV en MHP over bescherming klokkenluiders
11/06/2008 15:53
CNV Vakcentrale
Geachte heer Balkenende,
Naar aanleiding van misstanden in de bouwsector schreef u aan de Tweede Kamer:
Voor personen die misstanden publiekelijk aan de kaak stellen en hun eigen
belang ondergeschikt maken aan het maatschappelijk belang past bewondering en
respect.
Het is van groot belang dat dergelijke zaken aan het rollen worden gebracht.
Ondernemingen moeten beseffen dat personen uiteindelijk in het voordeel van de
onderneming en maatschappij als geheel handelen.
Openheid en transparantie is voor een gezonde onderneming, een gezonde economie
en een gezonde samenleving onontbeerlijk.1
Wij nemen aan dat wat u van ondernemingen verlangt, voor organisaties in het
algemeen geldt, ongeacht of die deel uitmaken van de publieke of de private
sector.
Ook wij achten het van groot maatschappelijk belang dat misstanden aan het licht
worden gebracht. Daarom hebben wij samen met de centrale werkgeversorganisaties
de Verklaring inzake het omgaan met vermoedens van misstanden in ondernemingen
vastgesteld.2
Graag zouden wij potentiële klokkenluiders aanmoedigen om misstanden in het
algemeen belang te melden. Daarbij stuiten wij echter op het probleem, waarop de
Stichting van de Arbeid al eerder de aandacht vestigde: de bereidheid om
misstanden te melden ondervindt ernstige hinder van de beeldvorming die is
ontstaan als gevolg van de wijze waarop de politiek omgaat met bekende
klokkenluiders.3
Die beeldvorming houdt in dat personen, die in het belang van de maatschappij
misstanden melden en daarbij hun eigen belang ondergeschikt maken aan dat
maatschappelijk belang, vervolgens door de maatschappij aan hun lot worden
overgelaten of nog erger. Wij noemen hierbij als voorbeeld de situatie waarin de
klokkenluiders Ad Bos en Fred Spijkers verkeren, maar ook de klokkenluider bij
Justitie, die naar het oordeel van de rechter werd tegengewerkt in plaats van
geholpen.4
Zoals de Stichting van de Arbeid opmerkte: klokkenluiders moeten weten en er op
kunnen vertrouwen dat zij uiteindelijk ook op bescherming van overheidszijde
kunnen rekenen.
En: de overheid is verantwoordelijk voor wettelijke bepalingen waaraan een
zorgvuldig handelende (potentiële) klokkenluider bescherming kan ontlenen in
geval van (dreiging van) ontslag en benadeling.
Een adequate bescherming is van belang om werknemers te stimuleren misstanden te
melden.5
Als burger zijn ambtenaren en werknemers mede verantwoordelijk voor het
beschermen van de publieke zaak. Als zich binnen organisaties misstanden
voordoen die schadelijk zijn voor het algemeen belang, dan is het belangrijk dat
die tijdig worden gesignaleerd en aangepakt. De individuele verantwoordelijkheid
van elke burger wordt in het maatschappelijk debat over normen en waarden
terecht benadrukt.
Bij dat beschermen van de publieke zaak moet de (potentiële) klokkenluider
worden begeleid en beschermd. Hij moet kunnen rekenen op volledige compensatie
van eventuele benadeling als gevolg van zijn inzet voor de publieke zaak, zowel
voor wat betreft zijn maatschappelijke als zijn financiële positie. In overleg
met de klokkenluider in kwestie zou ook het regelen van een betrekking moeten
kunnen worden aangeboden als een voor hem mogelijk beter alternatief.
Hij mag niet aan zijn lot worden overgelaten, maar moet kunnen rekenen op steun,
ook van de overheid, die immers geacht wordt hoeder van het maatschappelijk
belang te zijn.
Om te bewerkstelligen dat ambtenaren en werknemers misstanden in het algemeen
belang melden, is een verwijzing naar geldende of toekomstige regelgeving echter
niet genoeg. Potentiële klokkenluiders zullen hun handelwijze mede laten
afhangen van de mate waarin en de wijze waarop alsnog recht wordt gedaan aan de
bekende voorbeelden, zoals Ad Bos en Fred Spijkers.
'Recht doen' houdt in dit kader meer in dan behandelen volgens de geldende
rechtsregels, namelijk daadwerkelijk uiting geven aan de maatschappelijke
waardering die toekomt aan burgers (ambtenaar of werknemer) die de publieke zaak
dienen.
Wij doen daarom een klemmend beroep op u om de genoemde bekende klokkenluiders
zo spoedig mogelijk in een positie te brengen, die van die maatschappelijke
waardering blijkt geeft en die anderen het vertrouwen geeft dat zij uiteindelijk
ook op bescherming van overheidszijde kunnen rekenen.
Hoogachtend,
Peter Gortzak,
Vicevoorzitter FNV
Yvon van Houdt,
Bestuurder CNV
Eddy Haket,
Wnd. voorzitter MHP