Draaiorgeldag in het Nederlands Openluchtmuseum
ARNHEM, 20080603 -- Ieder jaar brengt de Kring van Draaiorgelvrienden een unieke collectie straat- dans en kermisorgels bijeen tijdens de Draaiorgeldag in het Nederlands Openluchtmuseum. Op zondag 8 juni zijn wederom ruim twintig van Nederlands fraaiste orgels te zien en te horen in het uitgestrekte museumpark.
Verspreid over het museumpark spelen orgels met klinkende namen als `De Turk', `De Brandweer', `De Pansfluiter', `De Bloemenmeid' en `De Korsikaan'; het is slechts een greep uit de serie aansprekende namen van dans-, kermis- en straatorgels die zondag 8 juni in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem te zien zijn. Dan wordt de jaarlijkse draaiorgeldag in het museum gehouden. Liefhebbers van muziek en folklore kunnen deze dag hun hart ophalen.
In het souterrain van het Entreepaviljoen is ook het prachtige dansorgel de "blauwe Mortier' uit de eigen collectie van het museum te beluisteren. Ook demonstreert de Nederlandse Pianolavereniging hoe met de pianola - een soort automatische piano - muziekstukken worden afgespeeld. In de Zaanse buurt demonstreert een "boekenkapper" hoe de muziekboeken voor draaiorgels worden gemaakt..
Kinderen mogen zelf als orgelman/vrouw aan de slag en ontdekken dat het nog niet zo gemakkelijk is om het orgel `Roosje' net zo mooi te laten klinken als de andere orgels in het museumpark.
Een echt Nederlands fenomeen
De populariteit van straatorgels - een écht Nederlands fenomeen - steeg enorm toen orgelverhuurder Leon Warnies zich in 1875 in Amsterdam vestigde. Hij bedacht een soort premiesysteem; een huurder die zijn orgel goed onderhield en exploiteerde, kreeg een groter en mooier instrument. Dit betekende een garantie voor kwaliteit en een behoorlijke stimulans voor de orgelman. Al snel telden steden als Amsterdam en Rotterdam dagelijks meer dan 30 straatorgels in concert.
Niet alleen op straat vond je orgels, maar ook op kermissen en in café's en danszalen zorgden zij voor vrolijke muziek. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kregen de orgels een speelverbod. Hierdoor en door de opkomst van de radio en grammofoon en het feit dat veel vergunningen om op straat te spelen werden ingetrokken, ging een groot deel van de orgels verloren ging.
`Roerende cultuurmonumenten'
In 1954 werd de Kring van Draaiorgelvrienden (KDV) opgericht. De vereniging telt ca 1500 (!) leden en ontplooit vele initiatieven om zoveel mogelijk van de draaiorgel¬geschie¬denis voor Nederland te behouden. Zo heeft de vereniging ervoor gezorgd dat zeven unieke historische draaiorgels officieel zijn erkend als "roerende cultuurmonumenten" waardoor ze zijn beschermd tegen uitvoer naar het buitenland. De Turk (1908) en De Pansfluiter (1900) zijn op 8 juni aanwezig in het Openluchtmuseum.
Ingezonden persbericht