28 mei 2008
O
nderdeel: Wageningen Universiteit
Nummer: P033
Hooikoortspatiënten nemen te laat hun medicijnen in. Zij doen dat pas
als de pollen in de lucht zweven, terwijl veel medicatie effectiever
is als de patiënt al een aantal weken voor de start van het
hooikoortsseizoen met het innemen van medicijnen begint. Dat zegt
bioloog Arnold van Vliet in zijn proefschrift waarop hij op 3 juni aan
Wageningen Universiteit hoopt te promoveren. De Natuurkalender,
gecoördineerd door Van Vliet, maakt het mogelijk het pollenseizoen te
voorspellen en daar het medicijngebruik op af te stemmen.
In zijn proefschrift Monitoring, analysing, forecasting and
communicating phenological changes analyseert Arnold van Vliet voor
het eerst waarnemingen van het moment van bloei (al dan niet met
pollenverspreiding), bladontplooiing en vruchtrijping van honderden
plantensoorten in Nederland. Uit die analyses van deze fenologische
waarnemingen blijkt dat tussen 1868 en 1988 geen structurele
veranderingen zijn opgetreden. Door de stijgende temperaturen in de
decennia nadien blijken bloei, bladontplooiing en vruchtrijping echter
gemiddeld twee weken eerder te beginnen dan twintig jaar geleden.
Hooikoorts
Van Vliet heeft een uitgebreide analyse gemaakt van de dagelijkse
verkoopcijfers van hooikoortsmedicijnen door apotheken in de periode
2001 tot en met 2005. Hij vergeleek deze cijfers met de dagelijkse
pollentellingen van het Leids Universitair Medisch Centrum. Daaruit
blijkt dat vooral de pollen van grassen en berken bepalend zijn voor
de hoeveelheid hooikoortsmedicijnen die wekelijks worden verstrekt. In
de week waarin het aantal berkenpollen in de lucht maximaal is, worden
100.000 extra recepten uitgegeven. De consument geeft daar ca.1,1
miljoen euro extra aan uit. Tijdens de piek van het graspollenseizoen
(vier tot vijf weken later) krijgen patiënten 188.000 recepten per
week extra aan hooikoortsmiddelen voorgeschreven ter waarde van 2,0
miljoen euro.
Te laat
Uit de analyses blijkt verder dat veel patiënten pas medicijnen
innemen op het moment dat de pollen al in de lucht zijn. Uit de
literatuur is bekend dat door deze late start van de medicatie de
behandeling niet optimaal is. Patiënten hebben minder last als zij al
een aantal weken voordat het pollenseizoen start met medicijnen
beginnen. Om dat tijdig te doen, moeten zij weten welke pollen hen
overlast bezorgen en wanneer deze pollen in de lucht komen. Probleem
daarbij is dat de start van het seizoen van jaar tot jaar sterk
verschilt. Bovendien moeten patiënten en huisartsen rekening houden
met de vervroeging van de start van het pollenseizoen door
klimaatverandering. De Natuurkalender (www.natuurkalender.nl), zou een
goed instrument kunnen zijn voor het voorspellen van het pollenseizoen
en daarbij voor het verminderen van de vervelende gevolgen voor
hooikoortspatiënten. De Natuurkalender maakt daarbij gebruik van
gegevens over het actuele weer en lange termijn weersverwachtingen om
tot voorspellingen van bloeitijden te komen. Met de verwachte verdere
stijging van de temperatuur en het vaker voorkomen van extremere
weersomstandigheden zullen de start, duur en intensiteit van het
hooikoortsseizoen verder veranderen.
Klimaatverandering
Klimaatverandering heeft, naast effecten op de volksgezondheid, ook
grote consequenties voor landbouw, bosbouw en visserij. Wereldwijd
moeten miljoenen mensen hun gedrag en gewoontes aanpassen aan de
veranderende seizoenen. Volgens Arnold van Vliet is deze aanpassing
mogelijk, maar alleen als wetenschappers actief samenwerken met het
publiek, beleidsmakers, NGOâs, medici, media en het bedrijfsleven op
het gebied van het monitoren, analyseren, voorspellen en communiceren
van het moment waarop jaarlijks terugkerende verschijnselen in de
natuur zich voordoen. Het Natuurkalender-netwerk dat in 2001 gestart
is, en waar inmiddels meer dan 7000 vrijwilligers en meer dan dertig
organisaties bij betrokken zijn, laat zien dat zoân samenwerking veel
data, kennis en instrumenten oplevert, waarmee de samenleving kan
inspelen op veranderingen in weer en klimaat, aldus Arnold van Vliet.