De Nederlandse Bank
maatschappelijk verantwoorde implementatie van SEPA, naar aanleiding
van de zorgpuntennota?'
Speech directeur Klopper 'Hoe zorgen we voor een maatschappelijk
verantwoorde implementatie van SEPA, naar aanleiding van de zorgpuntennota?'
Speech
Datum 2 juni 2008
Tijdstip 18:03 uur
Spreker Mr. J. Ph. W. Klopper, directeur van de Nederlandsche Bank
Dames en heren,
Het is mij een genoegen u vanochtend hier toe te spreken. Elke keer
dat ik op Schiphol ben realiseer ik mij weer hoe goed en efficiënt het
vliegverkeer binnen Europa geregeld is. Het is veilig:
vliegtuigongelukken zijn een zeldzaamheid. Het is goed toegankelijk:
ben je slecht ter been, dan word je naar de gate gereden. En het is
goedkoop: voor een appel en een ei vlieg
je naar de randen van de Europese Unie. Aan de basis van het goede en
efficiënte Europese vliegverkeer liggen internationale standaarden
voor bijvoorbeeld veiligheid, Europese regulering op het gebied van
onder andere consumentenbescherming en last but not least
luchtvaartondernemers die overal in Europa dingen naar de gunst van de
klant. Kortom, de luchtvaartmarkt in Europa is in hoge mate één markt.
Het Europese retail betalingsverkeer kan nog wel wat leren van de
Europese luchtvaartmarkt. De lidstaten van de toenmalige Europese
Gemeenschap maakten al in 1957 afspraken om te komen tot een interne
markt met vrij verkeer van diensten, goederen, kapitaal en personen.
Toch is het retail betalingsverkeer anno 2008 nog steeds grotendeels
nationaal georganiseerd. Maar daar gaat verandering in komen. In
januari is de migratie naar de Single Euro Payments Area van start
gegaan. Banken hebben zich gebonden aan het SEPA Cards Framework en
gebruikers kunnen geld ontvangen dat is overgemaakt met Europese
overschrijvingen. Eind 2009 volgt de introductie van de Europese
automatische incasso en wordt Europese regulering van kracht die er op
gericht is de concurrentie op de retail betaalmarkt te bevorderen en
klanten te beschermen. Na de uitfasering van de nationale
betaalproducten is er dan één Europese markt voor retail
betalingsverkeer ontstaan. Deze éne markt zal leiden tot de benutting
van schaalvoordelen in het betalingsverkeer en tot meer concurrentie.
En dat is goed nieuws voor zowel de efficiënte Nederlandse banken als
de Nederlandse gebruikers van het betalingsverkeer.
SEPA mag dan een logisch onderdeel zijn van Europese integratie en
leiden tot meer efficiency, het huidige Nederlandse betalingsverkeer
is al goed en efficiënt geregeld. Alle partijen in het Nederlandse
betalingsverkeer willen dat ook in de toekomst zo houden en zijn het
er over eens dat Nederland op een behoedzame en zorgvuldige manier
over moet gaan naar de Europese betaalproducten. Die
gemeenschappelijke visie is een goede basis om te komen tot een
maatschappelijk verantwoorde implementatie van SEPA.
Hoe komen we dan tot een maatschappelijk verantwoorde implementatie
van SEPA in Nederland, zult u vragen. Mijn antwoord daarop is
tweeledig. Ten eerste door passende oplossingen te ontwikkelen die
tegemoet komen aan de zorgen van gebruikers. Bij het oplossen van een
groot aantal zorgpunten is al goede vooruitgang geboekt. Ten tweede
door SEPA efficiënt te implementeren. Dat betekent dat de fase waarin
zowel de oude Nederlandse als de nieuwe Europese betaalproducten
kunnen worden gebruikt zo kort als mogelijk moet duren, maar wel zo
lang als nodig is voor een ordelijke overgang. Hiervoor moeten nog de
nodige stappen worden gezet. Ik zal u dit toelichten.
Rekening houden met de zorgen van gebruikers
De implementatie van SEPA in Nederland is maatschappelijk verantwoord
van start gegaan. In het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer zijn
de zorgen van gebruikers geïnventariseerd. Banken werken nu intensief
aan het ontwikkelen van passende oplossingen. Ik zal dit illustreren
met twee voorbeelden.
Ten eerste hebben de banken op verzoek van grootzakelijke gebruikers
een standaard ontwikkeld voor het klant - bank domein. Deze SEPA
credit transfer implementation guidelines stellen bedrijven en hun IT
dienstverleners in staat om Europese overschrijvingen op zo'n manier
op te stellen dat deze kunnen worden aangeleverd bij en verwerkt door
Nederlandse banken. Overigens is pas voor deze oplossing gekozen nadat
gebleken was dat een Europese standaard niet tijdig beschikbaar zou
zijn.
Ten tweede werken Nederlandse banken momenteel hard aan een
dienstverlening die gebruikers in staat zal stellen om huidige
bankrekeningnummers te verrijken tot de nieuwe Europese
rekeningnummers. U zult van deze dienst gebruik kunnen maken via de
telefoon en het internet. Speciaal voor ondernemers is het goed te
weten dat het hierbij ook mogelijk zal zijn complete bestanden met
Nederlandse rekeningnummers te laten omzetten.
Gebruikers hebben de vooruitgang bij het aanpakken van een groot deel
van hun zorgen als `so far, so good' beoordeeld. Een aantal zorgen van
gebruikers is echter nog niet opgelost. Dat is met name het geval bij
de zorgen over de veiligheid van de Europese incasso en de zorgen over
de prijzen en keuzemogelijkheden voor betalingen met betaalpassen. De
veiligheid van de Europese incasso is met name een issue dat op
internationaal niveau moet worden aangepakt. Ik zal mij daarom nu
focussen op de zorgen over betaalpassen.
DNB deelt de zorgen over een mogelijk duopolie van Maestro en Visa en
zou het verwelkomen als er ten minste één ander Europees merk voor
betalingen met betaalpassen bij zou komen. Zo'n Europees merk zou de
concurrentie verder kunnen bevorderen en zou er voor kunnen zorgen dat
Europese banken nauw betrokken zijn bij het beheer van het merk. Dat
neemt niet weg dat ik de zorgen van gebruikers over de prijzen en
keuzemogelijkheden voor betalingen met betaalpassen op de Nederlandse
markt wil relativeren. In Nederland is er nu sprake van één merk voor
betalingen met betaalpassen: PIN. Toch heeft dit monopolie niet geleid
tot hoge tarieven. Integendeel, het Nederlandse betalingsverkeer
behoort tot de efficiëntste in Europa. Een belangrijke reden hiervoor
is de concurrentie tussen Nederlandse banken als aanbieders van PIN.
Deze concurrentie wordt in SEPA alleen maar groter, want waarom zou
een Nederlandse winkelier zijn SEPA betaalpas transacties laten
verwerken door een Nederlandse bank wanneer een buitenlandse bank
goedkoper is? Concurrentie tussen Maestro, Visa en een mogelijk derde
Europees scheme zal er voor zorgen dat deze merken zich niet uit de
markt prijzen met de kosten die zij maken voor hun eigen organisatie
en de marketing van hun merk.
Bovendien bieden internationale schemes internationaal actieve banken
de mogelijkheid om schaalvoordelen te realiseren door één merk te
gebruiken voor alle betaalpassen die zij in Europa uitgeven. De
bancaire kosten van een betaalpas transactie zouden bij gebruik van
Maestro of Visa dus lager moeten kunnen uitvallen dan nu het geval is
bij een nationaal merk als PIN.
Ten slotte zijn er voor Nederlandse banken twee belangrijke prikkels
om de prijzen voor betalingen met betaalpassen niet te verhogen. A:
hogere tarieven voor internationale merken dan voor PIN leiden er toe
dat geen enkele winkelier deze zal willen gebruiken. Hierdoor zal de
door banken gewenste migratie naar betaalpassen met een Europees
bereik niet op gang komen. B: banken hebben er belang bij om het
aantal transacties met betaalpassen te verhogen ten koste van contante
betalingen, want cash is voor de banken de meest verlieslatende
betaalvorm.
Kortom: naar het oordeel van DNB is er geen reden om aan te nemen dat
SEPA voor Nederland zal leiden tot minder concurrentie, en dus tot
minder scherpe prijzen, op de cardsmarkt dan nu.
Efficiënte implementatie
Voor een maatschappelijk verantwoorde implementatie is het niet alleen
nodig om rekening te houden met de zorgen van gebruikers, maar moet
SEPA ook efficiënt worden geïmplementeerd. Sinds januari dit jaar is
het mogelijk om naast de Nederlandse betaalproducten ook de nieuwe
Europese overschrijving te gebruiken. Deze periode van duaal gebruik
leidt tot een dubbele infrastructuur voor verwerking van Nederlandse
en Europese betaalproducten en daarmee tot dubbele kosten. Vanuit het
streven naar zo laag mogelijke maatschappelijke kosten van het
betalingsverkeer is het daarom wenselijk dat de migratieperiode zo
kort mogelijk duurt. Tegelijkertijd is het duidelijk dat de overgang
naar de Europese producten niet van vandaag op morgen kan
plaatsvinden. Gebruikers moeten de tijd krijgen om ervaring op te doen
met deze producten en voor zakelijke gebruikers geldt bovendien dat
zij de overgang naar SEPA op een natuurlijk moment moeten kunnen
inpassen in de reguliere vervanging van hun ERP-software. Kortom, de
migratieperiode moet zo kort als mogelijk duren en zo lang als nodig.
Om SEPA langs deze lijnen efficiënt te implementeren moeten er ten
minste twee dingen gebeuren. Ten eerste is het van belang dat er zo
snel mogelijk duidelijkheid komt ten aanzien van de einddatum voor
het gebruik van uit te faseren Nederlandse betaalproducten. Een
einddatum is zoals gezegd van belang omdat het gebruikers in staat
stelt om de overgang naar SEPA producten op te nemen in de normale
vervangingscyclus van hun ERP-software. Een einddatum is ook van
belang omdat er bij de invoering van elke nieuwe productstandaard
altijd een kleine groep gebruikers overblijft die de overgang naar de
nieuwe standaard zo lang mogelijk uitstelt. Zonder een einddatum zou
deze groep in het betalingsverkeer buitenproportioneel hoge
infrastructuur-kosten veroorzaken.
Een gezamenlijk vastgestelde einddatum is ook van belang omdat je
collectieve betaalproducten nu eenmaal alleen collectief kunt invoeren
en afschaffen. U kunt zich voorstellen dat er een onwerkbare situatie
zou ontstaan wanneer de bank van de incassant die incassant de
mogelijkheid blijft bieden om acceptgiro's aan te bieden, terwijl de
bank van de debiteur geen acceptgiro's meer verwerkt.
Naast een einddatum is het voor een efficiënte implementatie ook
noodzakelijk dat gebruikers starten met het gebruiken van SEPA
producten. Ook hier geldt: als er één schaap over de dam is, volgen er
meer. Het zijn met name de overheid en de grote bedrijven die de
logische early adopters van SEPA producten zijn. Deze partijen zullen
als gevolg van hun omvangrijke betalingsverkeer ook het meeste profijt
trekken van de schaalvoordelen als gevolg van SEPA. Bovendien zullen
bedrijven die ook elders in Europa actief zijn dankzij SEPA hun cash
management verder kunnen optimaliseren.
Verder zijn Europese overschrijvingen een noodzakelijke voorwaarde om
te komen tot een Europese standaard voor E-invoicing. E-invoicing
heeft volgens recent onderzoek de potentie om Europa in de periode
2006 tot en met 2012 een welvaartswinst van in totaal meer dan 200
miljard euro op te leveren, waarvan een groot deel zal neerslaan bij
overheden en grote bedrijven. Belangrijk is ook dat de publieke
authoriteiten aanjager zijn geweest van het SEPA-initiatief van de
banken. Ik ben dan ook verheugd dat het ministerie van Financiën
recentelijk initiatieven heeft aangekondigd om de migratie van
overheidsorganisaties naar SEPA te bevorderen. Ten slotte wil ik niet
onvermeld laten dat bij het aan de man brengen van de Europese
producten bij overheden en bedrijven er een cruciale taak ligt bij de
banken: zij zullen SEPA producten met een prijs kwaliteit verhouding
moeten aanbieden die zodanig concurrerend is met die van de huidige
Nederlandse producten dat hun klanten bereid zijn de overstap te
maken.
Afsluiting
Resumerend, mijn antwoord op de vraag in de titel van deze speech is
als volgt. In Nederland zorgen we voor een maatschappelijk
verantwoorde implementatie van SEPA door passende oplossingen te
ontwikkelen voor de zorgen van gebruikers. Bij het oplossen van een
groot aantal zorgpunten is al goede vooruitgang geboekt. Voor een
maatschappelijk verantwoorde implementatie is echter meer nodig,
namelijk een duale periode die zo kort als mogelijk is en zo lang als
nodig voor een ordelijke overgang. Hiervoor is het gewenst dat er zo
spoedig mogelijk duidelijkheid komt over de einddatum van de duale
periode, en dat overheden en grote bedrijven als early adopters
optreden.
Ik wil afsluiten met vier ingrediënten voor een succesvolle migratie
naar SEPA door overheden en bedrijven:
* Zet in overleg met uw huisbankier op een rij aan welke eisen uw
bedrijfsvoering moet voldoen om gebruik te kunnen maken van de
Europese producten. Ik denk daarbij onder andere aan het gebruik
van IBAN en BIC in uw klantenadministratie en het gebruiken van de
klant-bank standaard voor de aanlevering van Europese
overschrijvingen bij uw bank.
* Bepaal welke aanpassingen u moet doorvoeren om uw bedrijfsvoering
SEPA proof te maken.
* Ga op basis van uw investeringsplannen na wat een logisch moment
is om deze aanpassingen door te voeren.
* En stel deze acties niet uit tot morgen, want het is hoog tijd
voor één Europese markt voor retail betalingsverkeer.
Ik dank u voor uw aandacht.
---
Lees deze pagina voor