Den Haag, 28 mei 2008
Bijdrage lid Heijnen (PvdA) aan AO Klokkenluiders
Gesproken woord geldt
MdV,
Een integere overheid is cruciaal voor het vertrouwen van burgers in die overheid. Een integere samenleving is net zo cruciaal voor het vertrouwen van burgers in de samenleving, in elkaar. Schendingen van die integriteit, of het nu is bij de overheid of daarbuiten, vormen evenzovele aanslagen op het vertrouwen van de burgers in de overheid en in de samenleving. Veel van dit soort aanslagen zijn funest voor het vertrouwen van burgers, tasten hun veiligheid, hun welzijn ten diepste aan.
Nog erger wordt het, als degenen die misstanden, misbruiken of nalatigheden van welke aard dan ook aan de orde stellen, de klok erover luiden, niet worden beloond, maar worden bestraft en soms uiteindelijk in de goot belanden. Stank voor dank krijgen. We kennen de voorbeelden allemaal. Gevolg hiervan is onverschilligheid, afzijdigheid, cynisme, het tegenovergestelde van actief burgerschap, of verantwoordelijk werknemerschap. Je kijkt wel uit en kiest eieren voor je geld en laat de misstand ongemoeid. Je bent gekke Henkie niet.
Een overheid die zegt te willen investeren in normen en waarden, moet allereerst ervoor zorgen dat misstanden binnen die overheid kunnen worden gemeld en op een adequate wijze aangepakt, als het kan binnen de organisatie, al dan niet bij de vertrouwenspersoon, als het moet om welke reden dan ook - bij een alom bekend onafhankelijk instituut en indien nodig daarbij ondersteund door een steunpunt.
Die situatie kennen we nu niet en ik ben namens de PvdA heel blij dat het Kabinet dit blijkens de brief van minister Ter Horst nu voluit onderkent en er ook wat aan wil en gaat doen. Toegegeven, er was een evaluatie van de klokkenluidersregelingen in de publieke sector voor nodig signalen uit de Kamer werden minder serieus genomen, ik heb de stukken vanaf 2004 nog eens doorgenomen maar daar wil ik verder niet over zeuren. Chapeau voor de daadkracht die nu uit de brief van de minister blijkt: vertrouwelijk melden, onafhankelijk instituut, verruiming toegankelijkheid, bescherming van de melder, anoniem melden, het ziet er gewoon goed uit. Zelfs de financiële schadeloosstelling, waarvoor wij graag een fonds in het leven zouden roepen, doemt op aan de horizon van de brief als deze verwijst naar de financiële middelen die de Ombudsman in Rotterdam voor dit doel jaarlijks ter beschikking heeft. Wij zien met vertrouwen uit naar de verdere concretisering van uw aanpak.
Wij hebben nog twee aanvullende kwesties:
Allereerst de klokkenluiders die als gevolg van hun klokkenluiden nadeel hebben ondervonden, geen baan, geen of een lager inkomen, uitkering, hoge juridische kosten. We kennen er een aantal uit de publiciteit, maar er zijn er meer. Niet uit de brief, maar wel uit de publiciteit hebben wij begrepen dat het kabinet zich wil inspannen voor het vinden van oplossingen voor deze klokkenluiders. Wij zouden u willen vragen, waar deze zich kunnen melden, en of u bereid bent geanonimiseerd de kamer verslag te doen, bijvoorbeeld in november a.s., van de resultaten hiervan.
Ten tweede de situatie in de private sector. Allereerst de vaststelling dat misstanden in de private sector, als daarbij fraude, ARBO, veiligheid en dergelijke in het geding zijn, onmiskenbaar een publiek aspect hebben, omdat wet- en regelgeving wordt overschreden en/of omdat de belangen van mensen buiten het bedrijf geschaad worden. In die zin is er geen verschil tussen misstanden in de publieke en private sector.
Ten tweede de vaststelling dat de private sector het sterk laat afweten als het gaat om integriteitsbeleid en regelingen voor mensen die schendingen daarvan aan de orde willen stellen. De adviezen van de SER en de gedragscode van de STAR uit 2004 geven niet echt blijk van enig gevoel van urgentie. De Commissie Tabaksblat meldt dat ondernemingen ervoor moeten zorgen dat werknemers zonder gevaar voor hun rechtspositie vermeende onregelmatigheden van algemene, operationele en financiële aard moeten kunnen rapporteren en dat de klokkenluidersregeling in ieder geval op de website van de onderneming wordt geplaatst . Dit waren citaten! Maar zijn deze aanbevelingen ook opgevolgd? Ik heb stellig de indruk van niet. Ik herinner me geen enkel jaarverslag van een onderneming waarin hierover wordt gerapporteerd. Ik daag u uit de websites van de ondernemingen te gaan lezen en het aantal klokkenluidersregelingen te gaan tellen. Wij zijn er voorstander van dat tenminste het steunpunt voor klokkenluiders ook openstaat voor klokkenluiders uit de private sector. Maar wij willen meer, wanneer komt de reactie van de STAR op uw brief n.a.v. onze motie SP/PvdA over het klokkenluidersfonds? Is het kabinet bereid om met Rinnooy Kan te gaan spreken over dit thema? Heeft een van de leden van het kabinet wel eens de voorzitter van bouwend Nederland aangesproken op dit thema, bijvoorbeeld over de klokkenluiders in de bouwfraude? Zijn minister Donner en minister van der Hoeven al actief op dit thema? Is het niet ook een geschikt onderwerp voor het eerstvolgende overleg tussen werkgevers, werknemers en kabinet? U gaat toch over de normen en de waarden, dan kunt u dit toch niet laten liggen?
MdV, er is werk aan de winkel. Ik heb alle vertrouwen in minster Ter Horst, maar ben nog niet overtuigd van de inzet van een aantal andere, meer bij de particuliere sector betrokken, ministers. Wellicht wil minister Ter Horst deze boodschap naar haar collega s meenemen en haar actieplan in het najaar mede aanbieden namens haar collega s Donner en van der Hoeven. Ik zie daarnaar uit.
Persvoorlichting Tweede Kamer-fractie Partij van de Arbeid
Plein 2
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
T 070 318 2694
E
Partij van de Arbeid