Gezondheidsraad
Health Council of the Netherlands
Datum: 27 mei 2008
Persbericht Behandeling in de baarmoeder
vraagt om zorgvuldige ontwikkeling
Veel afwijkingen of ziekten van de foetus kunnen al tijdens de zwangerschap worden
vastgesteld. Soms kunnen die ook al voor de geboorte gecorrigeerd of behandeld
worden. In een vandaag aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
aangeboden signalement geeft de Gezondheidsraad een update van de stand van de
wetenschap en doet aanbevelingen voor een zorgvuldige verdere ontwikkeling van dit
complexe en gevoelige terrein van onderzoek en therapie.
Behalve door steeds betere echoscopie is de ontwikkeling van de foetale therapie
vooral bevorderd door het beschikbaar komen van minimaal-invasieve chirurgische
technieken. Met endoscopische (kijkoperatie) apparatuur kan de foetus bereikt en
behandeld worden zonder dat daarvoor, zoals bij eerdere (in het buitenland
uitgevoerde) experimentele ingrepen vaak het geval was, de baarmoeder hoeft te
worden geopend.
Voorbeelden van aanvaarde minimaal-invasieve behandelingen zijn bloedtransfusie
bij een foetus met ernstige bloedarmoede (100 ingrepen in Nederland per jaar) en het
met laserlicht dichtbranden van bloedvaten op de placenta van tweelingen met het
tweelingtransfusiesyndroom, ter voorkoming van een levensbedreigende verstoring van
de bloedvoorziening (45 ingrepen in Nederland per jaar). Enkele malen per jaar wordt
een foetus behandeld door een afvoerbuisje in de borstholte of de blaas te plaatsen, om
vocht te laten afvloeien en schade door ophoping daarvan te voorkomen.
Een inmiddels belangrijk terrein is ook de niet-invasieve behandeling van de
foetus door toediening van medicijnen aan de moeder. Dat is onder andere mogelijk
voor hartritmestoornissen, schildklierafwijkingen en bij antistoffen tegen bloedplaatjes.
Per aandoening betreft dit vijf tot tien zwangerschappen per jaar. Een nieuwe
veelbelovende toepassing is de behandeling van foetale stofwisselingsziekten door de
zwangere een speciaal dieet of voedingssupplementen te geven.
De in Nederland uitgevoerde foetale behandelingen zijn niet of weinig invasief. De
risico's van die behandelingen voor de zwangere zelf zijn zeer gering. Meestal wordt
Bezoekadres Postadres
Parnassusplein 5 Postbus 16052
2511 VX Den Haag 2500 BB Den Haag
Telefoon (070) 340 75 20 Telefax (070) 340 75 23
E-mail: info@gr.nl www.gr.nl
Gezondheidsraad
Health Council of the Netherlands
Pagina : 2
Persbericht pas voor foetale behandeling gekozen als afwachten en pas na de geboorte behandelen
vrijwel zeker tot een slechte afloop leidt.
In het buitenland wordt momenteel onderzoek gedaan naar foetale behandeling van
een breuk in het middenrif, open rug en hartklepvernauwing. De resultaten laten nog
wel drie tot vijf jaar op zich wachten. Stamcel- en gentherapie bevinden zich nog in de
fase van het pre-klinisch onderzoek.
Het signalement geeft niet alleen update van de stand van de wetenschap in de
afgelopen decennia (een eerder Gezondheidsraadadvies dateert uit 1990), maar bevat
ook aanbevelingen voor de waarborging van een zorgvuldige verdere ontwikkeling.
Naast (verdere) concentratie is transparantie belangrijk. Het betreft hier immers een
gevoelig terrein, waar goede zorg voor de zwangere direct samenhangt met
beslissingen waarbij ook het leven en de gezondheid van haar toekomstige kind in het
geding zijn. Het gaat erom te laten zien dat dergelijke beslissingen zorgvuldig worden
genomen, op basis van een multidisciplinaire beoordeling van behandelingsmogelijk-
heden en na een zorgvuldige advisering (counseling), en ook dat de verdere
ontwikkeling van de indicatiestelling gebeurt op basis van gedegen wetenschappelijk
onderzoek. Een door de betrokken beroepsgroepen gezamenlijk op te stellen
kwaliteitsnorm zou daaraan gestalte kunnen geven.
De ontwikkelingen op dit gebied roepen ook ethische en juridische vragen op. In een
later dit jaar afzonderlijk door het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) uit te
brengen signalement zal de Gezondheidsraad nader op die normatieve aspecten ingaan.
De publicatie 'Foetale therapie' (nr. 2008/10) is te downloaden van www.gr.nl en in
een papieren versie op te vragen bij het secretariaat van de Gezondheidsraad, fax
(070)340 75 23, e-mail: order@gr.nl Nadere inlichtingen verstrekt dr. W.J. Dondorp,
tel. (070)340 65 75, e-mail wj.dondorp@gr.nl
Bezoekadres Postadres
Parnassusplein 5 Postbus 16052
2511 VX Den Haag 2500 BB Den Haag
Telefoon (070) 340 75 20 Telefax (070) 340 75 23
E-mail: info@gr.nl www.gr.nl