Openbaar Ministerie
2007 turbulent jaar voor OM (met video)
's-Gravenhage, 7 mei 2008
Het jaar 2007 was voor het Openbaar Ministerie (OM) een turbulent jaar. Maatschappij, media en politiek toonden grote belangstelling voor een aantal opvallende gebeurtenissen dat in 2007 plaatsvond in verband met lopende strafzaken. Ook een aantal afgesloten strafzaken was uitgebreid in het nieuws nadat twee driemanschappen uit de Commissie Evaluatie Afgesloten Strafzaken (CEAS) in 2007 hun bevindingen openbaar maakten.
Ontwikkeling criminaliteit
Sinds 2002 is er sprake van een daling van de criminaliteit. Ook de slachtofferenquêtes laten een geleidelijke daling zien. Deze daling heeft zich in 2007 doorgezet: onder meer een dalend aantal zedendelicten en een dalend aantal gevallen van moord en doodslag. Werden er in 2005 nog 194 personen door de rechter veroordeeld voor moord of doodslag, in 2006 waren dat er 143 terwijl dat aantal in 2007 verder is gedaald tot 129.
Uitzondering op de dalende tendens vormen de geweldsdelicten die met 7,5% stegen tot 58.600 zaken. Uitgesplitst naar categorieën blijkt dat de stijging zich vooral voordoet bij de lichtere geweldsdelicten zoals eenvoudige mishandeling en bedreiging. Ook de daling van de gemiddelde zaakzwaarte van geweldsdelicten geeft aan dat vooral de minder ernstige geweldsdelicten in aantal toenemen.
Uit enquêtes blijkt dat het percentage slachtoffers van geweld de afgelopen jaren een licht dalende trend laat zien, terwijl het aantal aangiften stabiel te noemen is. De stijging van de lichtere geweldsdelicten in de statistieken van politie en OM moet dan ook vooral worden verklaard vanuit de toegenomen aandacht van politie en OM voor dit soort misdrijven.
Slachtofferzorg
Het OM besteedt sinds enkele jaren structureel aandacht aan slachtoffers en slachtofferzorg. Zo wordt slachtoffers of nabestaanden van ernstige delicten een zogenoemd 'officiersgesprek' aangeboden en bestaat sinds 2005 voor slachtoffers van ernstige delicten spreekrecht tijdens de zitting. In vergelijking met 2002 is het aantal registreerde slachtoffers meer dan verdubbeld: van 56.000 naar 116.000.
Na vijf jaar achter elkaar te zijn gestegen is het aantal geregistreerde slachtoffers in 2007 licht gedaald (- 0,7%) ten opzichte van 2006.
Veiligheidshuizen
In de zogenoemde Veiligheidshuizen wordt door de gehele keten (politie, OM, lokaal bestuur, Reclassering en Jeugdzorg) samengewerkt om de preventie, repressie en nazorg zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen. Het OM streeft naar een landelijk dekkend netwerk van Veiligheidshuizen en heeft dat in 2007 ook in zijn strategie opgenomen. Huiselijk geweld, veelplegers en jeugd zijn enkele onderwerpen die in samenwerking met de ketenpartners vanuit de Veiligheidshuizen worden aangepakt.
Jeugd
Jeugd is en blijft een speerpunt van het OM. Vroegtijdig, snel, consequent, op de persoon gericht en professioneel reageren, daar gaat het om. In de Veiligheidshuizen wordt door de gehele keten samengewerkt op basis van een persoongerichte aanpak van jeugdige criminelen en degenen die in hun invloedssfeer verkeren.
Ondanks het feit dat het aantal jeugdzaken de afgelopen jaren toeneemt, worden ze sneller afgedaan. In 2007 werd 73,2% van de ingestroomde jeugdzaken binnen zes maanden na het eerste verhoor afgedaan. Dat de handhaving van de leerplichtwet serieus wordt aangepakt blijkt uit de stijging van het aantal leerplichtzaken van 6.200 in 2006 naar 7.300 in 2007.
Ontnemingen
Op dit moment heeft het OM aan inbeslaggenomen vermoed crimineel vermogen ongeveer 450 miljoen euro in beheer. In 2007 is door de rechter voor ongeveer 80 miljoen euro aan ontnemingsmaatregelen opgelegd. De daadwerkelijk geïnde bedragen zijn de laatste jaren fors gestegen. Bedroegen de opbrengsten in 2005 nog 11,1 mi1joen euro, in 2006 werd 17,5 miljoen euro daadwerkelijk geïnd terwijl de opbrengsten in 2007 zijn gestegen tot 22,6 miljoen euro.
Het principe 'misdaad mag niet lonen' wordt dus met toenemend succes in praktijk gebracht. Besloten is het Bureau Ontnemingswetgeving OM (BOOM), dat alle gecompliceerde en omvangrijke ontnemingszaken behandelt, in 2008 als expertisecentrum verder te versterken.
Versterkingsprogramma
Het OM is in 2007 verder gegaan met de versterking van de kwaliteit die met het Versterkingsprogramma opsporing en vervolging in 2006 was begonnen. Inmiddels zijn op alle parketten gekwalificeerde officieren aangewezen die als tegenspraakofficier de zaaksofficier kritisch bevraagt over de keuzes die in het opsporingsonderzoek worden gemaakt.
Een functie die voortvloeit uit het Versterkingsprogramma is de kwaliteitsofficier die verantwoordelijk is voor de opleiding van de officieren binnen zijn parket. Een groot aantal officieren van justitie heeft in 2007 aanvullende cursussen en trainingen gevolgd, bijvoorbeeld op het gebied van forensische opsporing en op het gebied van leiding geven aan een Team Grootschalig Onderzoek. Het Versterkingsprogramma loopt tot en met 2009.
Intensivering
In 2007 heeft het OM de fundamenten gelegd voor een structurele aanpak van de georganiseerde misdaad, van de financieel-economische criminaliteit en van cybercrime. Op elk van deze drie terreinen worden voorbeeldzaken gekozen aan de hand waarvan de intensivering van de aanpak de komende jaren verder zal worden vormgegeven.
In de strijd tegen de mensenhandel heeft het OM vorig jaar de programmatische aanpak, waarbij gecoördineerd wordt opgetreden in samenwerking met politie en bestuur, verder uitgewerkt. Onderdeel van de programmatische aanpak is het barrièremodel. In feite wordt - nadat het bedrijfsproces van de crimineel is geanalyseerd - gekeken welke praktische, bestuurlijke en strafrechtelijke belemmeringen kunnen worden opgeworpen om het de crimineel in dat proces zo lastig mogelijk te maken.
De programmatische aanpak is onder meer gebruikt in de zaak Sneep, waarbij verdachten zijn aangehouden op verdenking van internationale mensenhandel en grootschalige, gedwongen prostitutie en in de zaak Koolvis waarbij het ging om Nigeriaanse asielzoekers die uit opvangcentra verdwenen. Ook bij de bestrijding van hennepteelt en van de criminaliteit binnen de vastgoedbranche is vorig jaar een begin gemaakt met de programmatische aanpak.
Het OM in cijfers
In 2007 heeft het Openbaar Ministerie (OM) een kleine miljoen zaken verwerkt.
Misdrijven
In totaal heeft het OM vorig jaar 271.400 misdrijven (rechtbankzaken) ter behandeling binnengekregen, een stijging van 1,7% in vergelijking met 2006. De instroom van geweldsdelicten steeg met 7,5% tot 58.600. Het aantal levensdelicten daalde met 5,0% van 2.800 naar 2.700, terwijl het aantal zedendelicten met 6,1% afnam tot 3.400.
Overtredingen
Het aantal overtredingen (kantonzaken) daalde met 2,3% van 270.000 in 2006 naar 263.800 overtredingen in 2007. Het aantal overtredingen van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) dat verband houdt met drugs in de openbare ruimte is afgenomen van ruim 12.000 zaken in 2002 tot 7.000 zaken in 2007. Het aantal verkeersovertredingen nam wel toe: van 68.700 in 2006 naar 84.600 in 2007.
Administratieve beroepen
Administratieve beroepen, ook wel Mulderzaken genoemd, hebben betrekking op lichte verkeersovertredingen zoals te hard rijden, door rood licht rijden en fout parkeren. Wie het niet eens is met de door het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) opgelegde boete, kan bezwaar aantekenen bij het OM. In 2007 kreeg het OM 366.800 administratieve beroepen te behandelen, tegen 365.800 in 2006. Mulderzaken worden sinds vorig jaar niet meer op alle parketten maar centraal door de CVOM (Centrale Verwerking OM) verwerkt.
Hoger beroep
De ressortsparketten die zaken in hoger beroep behandelen kregen 15.700 misdrijfzaken te verwerken. Daarnaast werd er in 2007 in 8.800 kantonzaken en in 1.800 Mulderzaken hoger beroep ingesteld. Bij elkaar opgeteld bestond de instroom in hoger beroep uit 26.300 zaken.
Instroom en uitstroom 2006 2007 Rechtbankzaken Instroom 266.800 271.400 Uitstroom 267.600 251.900 Transactie en voorw. sepot 81.700 73.800 Geseponeerd 27.500 27.300 Afdoening rechter 146.500 138.700 Kantonzaken Instroom 270.000 263.800 Uitstroom 287.600 261.800 Transactie en voorw. sepot 50.900 53.000 Geseponeerd 42.300 36.700 Afdoening kantonrechter 175.100 157.000 Adm. Beroepen Instroom 365.800 366.800 Uitstroom 362.200 376.500 Beroep kantonrechter 38.700 45.500 Hoger beroepzaken Instroom 25.100 26.300 Uitstroom 27.500 25.800