De Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
der Staten-Generaal 2509 LV Den Haag
Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1 A Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA S GRAVENHAGE Fax (070) 333 40 33
www.szw.nl
2513AA22XA
Contactpersoon Ons kenmerk AV/IR/2008/12114
Doorkiesnummer Datum 28 april 2008
Onderwerp Kamervragen van de leden Ulenbelt en Van Hijum
Hierbij zend ik u, mede namens de Staatssecretaris van Financiën, de antwoorden op de
Kamervragen van de leden Ulenbelt (SP) en van Hijum (CDA) over de aansprakelijkheid
rondom zwart werk.
De Minister van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(J.P.H. Donner)
Ons kenmerk AV/IR/2008/12114
2070816770
Vragen van de leden Ulenbelt (SP) en Van Hijum (CDA) aan de minister van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid over de aansprakelijkheid rondom zwart werk. (Ingezonden 7 april 2008)
Vraag 1
Wat is uw reactie op de uitspraken van de directeur FNV ZBo tijdens de uitzending van
Kassa?
Antwoord vraag 1
De directeur van FNV Zbo geeft in het programma een overzicht van diverse aspecten van het
inhuren van zzp-ers. Dit betreft fiscale aspecten en aansprakelijkheidsaspecten. Deze aspecten
komen terug in de beantwoording van de vragen hieronder.
Vraag 2
Wie is er verantwoordelijk voor het afdragen van belastingen en premies indien een ZZP'er
met of zonder Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) bij een particulier werkzaamheden verricht?
Onder welke omstandigheden kan de particuliere opdrachtgever aansprakelijk worden gesteld?
Antwoord vraag 2
Zelfstandigen zijn niet verzekerd voor de werknemersverzekeringen. Zij dragen zelf
inkomstenbelasting en premies volksverzekeringen af, evenals de inkomensafhankelijke
bijdrage ZVW. Indien de opdrachtgever zeker wil stellen dat hij geen loonbelasting of premies
verschuldigd is, kan hij aan de opdrachtnemer vragen een VAR te tonen. De opdrachtnemer
kan deze beschikking aanvragen bij de Belastingdienst. Als de opdrachtnemer een VAR-wuo
(winst uit onderneming) of VAR-dga (directeur-grootaandeelhouder) toont, is de
opdrachtgever gevrijwaard van loon- en premieheffing.
Vraag 3
Wie is er verantwoordelijk voor de schade van een ongeval die de ZZP'er overkomt bij een
particuliere opdrachtgever indien de ZZP'er wel of niet beschikt over VAR, KvK-nummer,
ZZP verklaring en certificaat?
Antwoord vraag 3
De benaming zzp-er wordt soms (ten onrechte) gebruikt voor iemand die uitsluitend capaciteit
('handen') levert, maar die de aanwijzingen van de opdrachtgever zelf of van een
hoofdaannemer moet opvolgen, die de werktuigen van de opdrachtgever of de hoofdaannemer
gebruikt en wiens werk(wijze) door de opdrachtgever of de hoofdaannemer wordt bepaald en
ingedeeld. In feite is er dan sprake van een gezagsverhouding, waardoor de zogenaamde
zelfstandige als werknemer komt te staan tegenover de opdrachtgever of hoofdaannemer. In
dat geval zal die opdrachtgever of hoofdaannemer op grond van o.m. de
---
Ons kenmerk AV/IR/2008/12114
Arbeidsomstandighedenwet beschermende maatregelen moeten treffen om veiligheids-of
gezondheidsrisico's te voorkomen, net zoals die verplichting voor zijn andere werknemers
geldt. In geval van schade/een ongeval zal de werknemer de opdrachtgever of hoofdaannemer
aansprakelijk kunnen stellen op basis van de zorgverplichting van de werkgever (zoals
geregeld in het Burgerlijk Wetboek).
Ervan uitgaande dat een zzp-er echt als zelfstandige optreedt, is de (particuliere) opdrachtgever
in beginsel niet aansprakelijk voor schade of een ongeval dat de zzp-er overkomt. De zzp-er
verricht het werk immers zelfstandig en is zelf verantwoordelijk voor zijn werk(wijze), het
gebruik van veilige werktuigen e.d.
Slechts in het geval de opdrachtgever een onrechtmatige daad ten opzichte van de zzp-er te
verwijten valt, zal de zzp-er hem aansprakelijk kunnen stellen voor de geleden schade. Van
een onrechtmatige daad kan sprake zijn als de opdrachtgever tegenover de zzp-er schade
veroorzaakt doordat hij inbreuk maakt op een recht danwel iets doet of nalaat in strijd met een
wettelijke plicht of met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer
betaamt, terwijl die onrechtmatige daad aan de opdrachtgever toe te rekenen is en er een
causaal verband bestaat tussen de daad en de schade.
Een dergelijke situatie kan zich bijvoorbeeld voordoen wanneer de opdrachtgever de zzp-er
verzoekt in een bepaalde ruimte te werken, waarvan hij weet dat er niet zichtbaar een
gevaarlijk gat in de vloer zit, wat hij niet aan de zzp-er meedeelt. De zzp-er die hierdoor een
ongeval overkomt zal de opdrachtgever in zo'n geval aansprakelijk kunnen stellen.
De verantwoordelijkheid voor naleving van de Arbeidsomstandighedenwet is voor zzp-ers
geringer dan voor werknemers. Zij zijn, door middel van artikel 16, zevende lid,
Arbeidsomstandighedenwet jo. artikel 9.5 Arbeidsomstandighedenbesluit, voor (met name)
zware risico's, zoals het werken met gevaarlijke stoffen, onder de werkingssfeer van de
Arbeidsomstandighedenwet gebracht. Hiermee heeft de wetgever beoogd om met name het
gevaar voor derden te beperken, bijv. in de situatie dat een zzp-er tezamen met andere zzp-ers
en/of werknemers van een onderneming een (bouw)klus met grote veiligheidsrisico's
uitvoeren. Uiteraard is, zoals hierboven aangegeven, naast de zzp-er ook degene die zijn
werknemers aan die klus laat werken verantwoordelijk voor naleving van de
Arbeidsomstandighedenwet ten aanzien van die werknemers.
De VAR heeft uitsluitend gevolgen voor de inhouding van belasting en sociale premies. De
aansprakelijkheid voor ongevallen wordt niet door de VAR of een KvK-inschrijving
beïnvloed.
Daarnaast zijn door private organisaties verschillende certificaten, keurmerken en verklaringen
ontwikkeld. Ook deze hebben geen invloed op de aansprakelijkheidsvraag.
---
Ons kenmerk AV/IR/2008/12114
Vraag 4
Kan de particulier aangesproken worden indien de ZZP'er een (dodelijk) ongeval overkomt bij
het uitvoeren van een klus bij een particuliere opdrachtgever? Zo ja, wanneer wel? Zo neen,
wanneer niet? Kunt u uitvoerig de verschillende mogelijkheden beschrijven?
Antwoord vraag 4
Ik verwijs u naar mijn antwoord op vraag 3.
Vraag 5
Is het waar dat de Belastingdienst totaal niet controleert op zwart werken in de particuliere
sector en er geen sancties bestaan op zwart werken? Zo ja, waarom niet? Zo neen, hoe ziet de
controle er precies uit?
Antwoord vraag 5
De Belastingdienst bestrijdt belastingontduiking, waar zwartwerken een verschijningsvorm
van is, actief door het uitoefenen van toezicht. Daarbij wordt gebruik gemaakt van indicaties
voor fraude die door de Belastingdienst zelf worden ontwikkeld en van signalen die de
Belastingdienst van buitenaf ontvangt. Daar waar het ten onrechte niet betalen van belasting
verwijtbaar is, kan de Belastingdienst een bestuurlijke vergrijpboete opleggen. In ernstige
gevallen kan de het Openbaar Ministerie besluiten tot een strafrechtelijke aanpak.
Het toezicht door de Belastingdienst heeft verschillende verschijningsvormen. Zo worden
bijvoorbeeld binnengekomen aangiftes gecontroleerd op volledigheid van de aangegeven
inkomsten en worden bedrijfsbezoeken en waarnemingen ter plaatse uitgevoerd. Bij het
uitoefenen van toezicht werkt de Belastingdienst ook samen met andere handhavingsinstanties,
zoals de interventieteams.
Een bijzonderheid van de particuliere sector is dat medewerkers van de Belastingdienst op
grond van de Wet op het binnentreden niet over de bevoegdheid beschikken om zonder
toestemming van de bewoner een woning te betreden. Dit betekent in de praktijk dat de
Belastingdienst niet ter plaatse kan vaststellen dat in een woning zwartwerk wordt verricht.
Zwarte inkomsten zijn wel achteraf te constateren door boekencontroles en controles van
binnengekomen aangiftes.
Vraag 6
Bent u gezien bovenstaande bereid de aansprakelijkheid in de wet of regeling aan te passen?
Zo ja, hoe? Zo neen, waarom niet?
Antwoord vraag 6
Ik heb geen intentie de aansprakelijkheid in wet- of regelgeving aan te passen. De huidige
regelgeving leidt in mijn ogen niet tot knelpunten.
---
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid