Universiteit van Tilburg

Universiteit van Tilburg 21 april 2008

Persoonlijke beweegredenen bestuurders bepalend voor samenwerking

Dubbelpromotie Wilfrid Opheij en Edwin Kaats over samenwerking organisaties

Persoonlijke beweegredenen zijn doorslaggevend voor bestuurders om samenwerkingsverbanden aan te gaan met andere organisaties. Rationele, bedrijfskundige motivaties spelen slechts een beperkte rol, ontdekten Wilfrid Opheij en Edwin Kaats. Zij promoveren vrijdag 25 april gezamenlijk aan de Universiteit van Tilburg.

In hun werk als organisatieadviseurs zagen Opheij en Kaats vaak dat bestuurders een cruciale rol speelden bij het aangaan, vormen, in stand houden en beëindigen van strategische samenwerkingsverbanden. De bestuurders handelden weliswaar vanuit het belang van hun organisatie, maar leken ook nadrukkelijk zelf een actor van betekenis te zijn. Reden voor het tweetal om samenwerkingsverbanden wetenschappelijk te onderzoeken, niet vanuit een economische, organisatiedeskundige of bestuurskundige invalshoek, maar met een sterke focus op de actor: de bestuurder.

Opheij en Kaats ondervroegen ruim vijftig bestuurders uit de zorg en de 'gebouwde omgeving' met een reputatie op het gebied van samenwerken. Ze gingen langs bij zorgaanbieders, zorgverzekeraars, woningbouwcorporaties, projectontwikkelaars, bouwondernemingen en bestuurders bij gemeente en provincie.

Uit hun onderzoek concludeerden Opheij en Kaats dat persoonlijke beweegredenen en eigenbelang van bestuurders een zeer belangrijke rol spelen in samenwerkingsverbanden. Het gaat dan om beweegredenen als macht, de beste willen zijn, autonomie, engagement, angst, spijt, vertrouwen en persoonlijke 'klik'. De persoon en functionaris zijn feitelijk niet te scheiden. Zij steken hun energie in de initiatieven die hen aanspreken, met mensen met wie het klikt. Wel of niet in een alliantie of netwerk stappen wordt maar voor 15% bepaald door rationele argumenten, doorslaggevend zijn beweegredenen als: "Ik vind het 'belangrijk', 'innovatief', 'maatschappelijk relevant' of 'leuk'". De rationele argumenten worden vooral gebruikt in presentaties naar buiten toe.

Adviseren
Voor de adviespraktijk betekent dit dat een advies pas betekenis krijgt als het rekening houdt met de beweegredenen van de sleutelpersonen in het samenwerkingsverband en hun onderlinge interactie. Bestuurders zouden een aantal rollen goed moeten kunnen vervullen, zoals die van 'verbindende strateeg', 'schakelende zingever of 'charmante verleider'. Aansluiten bij de persoonlijke drijfveren van bestuurders verhoogt volgens de promovendi de kans op een succesvolle samenwerking.

Wilfrid Opheij (1960, Maastricht) en Edwin Kaats (1963, Soest) werken bij adviesbureau Twynstra Gudde. Opheij studeerde bouwkunde aan de TU Eindhoven en bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij heeft 20 jaar advieservaring en is partner bij Twynstra Gudde. Kaats studeerde sociale geografie aan de Universiteit Utrecht en logistiek management aan de TiasNimbas Business School in Tilburg. Samen met Philip van Klaveren publiceerden zij in 2005 Organiseren tussen organisaties, inrichting en besturing van samenwerkingsverbanden.