Persbericht
Datum 24 april 2008
Kenmerk 067
Risico's bij subsidieverlening in Amsterdam
Het proces van subsidieverlening binnen de gemeente Amsterdam is op belangrijke
punten voor verbetering vatbaar. Door het proces beter te beheersen nemen de
risico's op ondoelmatige en onrechtmatige toekenning van subsidies verder af.
Daarnaast kunnen vermoedens en beschuldigingen van belangenverstrengeling aan
het adres van ambtenaren en bestuurders beter worden onderzocht en waar nodig
weerlegd. Dit blijkt uit een risicoanalyse die Bureau Integriteit (BI) heeft uitgevoerd
naar subsidieverstrekking bij vier stadsdelen en vier diensten. Burgemeester Job
Cohen en de voorzitter van de Stadsdelen Duco Adema hebben opdracht gegeven
voor dit onderzoek. Amsterdam wil dat subsidieverstrekking op transparante en
controleerbare wijze binnen de stad wordt toegepast.
Een risicoanalyse is een preventief instrument dat zwakke plekken in een proces
beschrijft. Binnen de 8 betrokken organisaties is uitgebreid gesproken met 122
ambtenaren en 11 bestuurders. In Amsterdam zijn bij de onderzochte diensten en
stadsdelen vooral in de bedrijfsvoering en de besluitvorming kwetsbare plekken
geconstateerd. Overigens zijn de in dit rapport als risico's omschreven situaties geen
feitelijk geconstateerde integriteitschendingen.
Kwetsbare plekken in het proces van subsidieverstrekking zijn, in meer of mindere mate,
bij alle onderzochte diensten en stadsdelen aangetroffen. Daarom geeft het onderzoek
naar verwachting een representatief beeld voor heel Amsterdam. Volgens BI is
subsidieverstrekking door welke overheidsinstantie dan ook kwetsbaar waar het de
integriteit betreft. `Niet alleen in Amsterdam, maar in iedere gemeente in Nederland
worden waar het gaat om subsidiëring inherente, van nature bij het proces horende,
integriteitrisico's gelopen'. Dit komt onder andere omdat de overheid en gesubsidieerde
instellingen een grote wederzijdse afhankelijkheid en verwevenheid kennen.
Bedrijfsvoering
Waar het gaat om bedrijfsvoering kan het proces van subsidiering binnen de 8
onderzochte gemeentelijke organisaties beter gereguleerd worden. Er zijn in het algemeen
te weinig eenduidige procedures, criteria en vastgelegde afspraken over het uitvoeren van
de werkzaamheden. Dit geldt zowel voor de wijze waarop aanvragen worden behandeld
en beoordeeld, als voor de wijze waarop controle op gesubsidieerde instellingen
plaatsvindt. Daarnaast ontbreekt het te vaak aan controle op de uitvoering en inzicht in het
effect van de gesubsidieerde activiteiten. Volgens BI is het vaststellen van de effectiviteit
van gesubsidieerde activiteiten voor alle overheidsorganisaties een lastige zaak is.
Besluitvorming
In de praktijk brengt vaak één bestuurder in een overleg een subsidievoorstel in waarna
het besluitvormende orgaan als geheel (College van B&W, Dagelijks Bestuur stadsdelen)
besluit. Het is dus belangrijk dat alle leden van het besluitvormend orgaan volledig
geïnformeerd zijn over het subsidievoorstel. Op dit moment is onvoldoende gewaarborgd
dat belangrijke ambtelijke kanttekeningen, waarschuwingen en alternatieven bij alle
collega-bestuurders bekend zijn.
De kwetsbare punten in de bedrijfsvoering en besluitvorming worden versterkt als
ambtenaren zich gedwongen voelen een bestuurlijke toezegging waar te maken of als er
sprake is van tijdsdruk.
Aanbevelingen
Om het proces van subsidieverlening beter te reguleren adviseert BI om een
gemeentebreed kader te ontwikkelen. Hierin wordt beschreven welke maatregelen iedere
gemeentelijke organisatie minimaal moet treffen om de risico's en onrechtmatige
toekenning van subsidies zoveel mogelijk te beperken. Ook maatregelen op het gebied
van controle op en beoordeling van activiteiten door gesubsidieerde organisaties moet
hierin worden meegenomen. Daarnaast moet worden gewerkt aan het op peil brengen en
houden van de competenties van medewerkers die bij subsidiering zijn betrokken.
Op veel plekken binnen de gemeente Amsterdam is al gestart met het programma
politieke integriteit voor besturen en raden. In het kader van dit programma verzorgt BI
trainingen aan bestuurders over het omgaan met dilemma's en integriteitskwesties. BI
adviseert om hier, eventueel in versneld tempo, mee door te gaan. Ditzelfde geldt voor de
trainingen voor ambtenaren die ook al binnen de gemeente Amsterdam plaatsvinden. Tot
slot adviseert BI om een onderzoek te laten uitvoeren naar eventuele alternatieven voor
subsidiëring en hun voor- en nadelen.
Bureau Integriteit
Deze risicoanalyse van BI past binnen de aanpak van de gemeente Amsterdam om de
integriteit van bestuurders en medewerkers te bevorderen. Met deze aanpak zet
Amsterdam al enkele jaren intensief in op preventie met indien nodig repressie als
sluitstuk. Er worden bijvoorbeeld dilemmatrainingen gegeven en risicoanalyses en interne
onderzoeken gedaan. Risicoanalyses zijn bedoeld om op te sporen wat op het gebied van
integriteit mis zou kunnen gaan in een organisatie. Medio 2006 is besloten om
gemeentebreed naar het proces van subsidieverlening te kijken. De stadsdelen Oud Zuid,
Bos en Lommer, Zuidoost, Osdorp en de diensten Economische Zaken, DMO, Dienst
Wonen en DMB hebben meegewerkt aan het onderzoek. Deze organisaties hebben zelf
aangegeven aan het onderzoek mee te willen doen. Uit de organisaties die zich hebben
aangemeld is door BI een selectie gemaakt zodat een breed beeld zou ontstaan van de
situatie in Amsterdam. De onderzoeksresultaten van Zuidoost zijn medio 2007 al
gepubliceerd
Pb-067
Gemeente Amsterdam