Partij van de Arbeid
Den Haag, 23 april 2008

Bijdrage lid Depla (PvdA) aan AO Voortgang van de wijkaanpak

Gesproken woord geldt!

Voorzitter, de wijkaanpak.
Voor enkelen van ons is het een politiek spel. Voor de instituties een soms lastig project. Maar voor de bewoners is het hun toekomst. Dat verplicht ons tot een maximale inspanning voor de bewoners in de wijken. Dat verplicht ons tot het achterlaten ons van het geruzie en het chagrijn.
Er is nu een hoop Haags gedoe en bestuurlijk leed. Maar dat is niet waar het om gaat.
Het gaat om buurten waar bewoners zich veilig en thuis voelen.
Om de buurt waar bewoners het heft in handen nemen voor het verbeteren van hun leefomgeving.
Buurten waar mensen werk hebben, elkaar verstaan, kinderen niet in armoede opgroeien.
Dat vraagt om een langdurige inzet. Maar ook om zichtbare resultaten binnen twee jaar.

Positieve punten wijkaanpak
Voor deze bewoners is het dan ook belangrijk te concluderen dat:

* door de wijkaanpak van dit kabinet een merkbare verandering is opgetreden op lokaal niveau. Wijkaanpak is niet langer synoniem voor sloop, renovatie en nieuwbouw. Het aanpakken van problemen van de bewoners staat centraal. Veel gemeenten zetten al het mogelijke in mensen aan het werk te helpen, pakken overlast aan en tonen zich betrokken bij bewoners die het zonder hulp niet redden.

* het is te prijzen dat dit kabinet een dikke streep heeft gezet door de modernisering van het huurbeleid. bewoners zijn pas echt geholpen wanneer zij zich geen zorgen hoeven te maken over huurverhogingen en het vrijgeven van de huurprijzen. En er kan pas echt gewerkt worden aan gemende wijken wanneer niet alleen in de minste gewilde wijken huurwoningen betaalbaar zijn. Dankzij dit kabinet krijgen we geen wijken voor de rijken en afvoerputjes aan de randen van de stad.

* positief is de erkenning van de noodzaak tot het centraal stellen van de bewoners. Dit gaat lang nog niet overal goed, maar verandering is merkbaar. Bewoners worden niet langer gezien als lastig, maar zijn deel van de oplossing van de problemen.

* Het is goed dat in verschillende steden ook particuliere investeerders een steentje bijdragen. Zo zegde Albert Heijn in Den Haag toe in iedere krachtwijk een winkel te openen op voorwaarde dat de buurt veilig is. Zulke voorbeelden verdienen navolging.

Er gaat dus veel goed. Maar we kunnen onze ogen niet sluiten voor wat er nog niet goed gaat. Er is nog steeds groot chagrijn tussen de Minister en Aedes. En ook een groot aantal corporaties en wethouders klagen over de politiek. Bewoners krijgen niet overal een stevige positie.

Tegen die achtergrond beoordeel ik de brief van de minister van maart

Corporaties en solidariteit
Voorzitter,
Corporaties zijn onderdeel van een sociale beweging.
Begin 1900 opgericht door kerken en vakbonden met de missie om de leefomstandigheden van bewoners te verbeteren. Nu, ruim 100 jaar later, hebben de corporaties nog steeds een sociale opdracht.
Tegen die achtergrond is het dan ook logisch dat corporaties elkaar te hulp schieten. Het is logisch dat corporaties in de veertig wijken met die extra opgave bijgestaan worden. Dat noemen we solidariteit.

Helaas voelen lang niet alle corporaties dat zo. Sommigen voelen en gedragen zich meer als vastgoedondernemers.

Aedes en het rijk hebben afgesproken dat de corporaties in de veertig wijken 10 jaar lang per jaar 75 miljoen krijgen van hun collega's. Op vrijwillige basis gebeurt dit niet. Daarom heeft de minister ingegrepen en zal zij de projectsteun van het Centraal Fonds Volkshuisvesting inzetten

Op die manier komt er naast het extra geld via het gemeentefonds en de brede doeluitkering, 250 miljoen extra per jaar in de veertig wijken terecht. In een aantal steden heeft die solidariteitsbijdrage corporaties over de streep getrokken te investeren in de aandachtswijken. Het versterkt ook de positie van de wethouders. Immers de corporatie krijgt alleen bijdrage als er overeenstemming over de inzet in de wijken.

Vormgeven heffing
Wel heb ik nog een aantal vragen en opmerkingen bij de manier waarop de Minister die solidariteit heeft vormgegeven.

Wordt er niet te gemakkelijk vrijstelling gegeven voor bijdragen aan het solidariteitsfonds?
Corporaties die meer dan 15% van de woningen in een aandachtswijk bezitten krijgen vrijstelling. Hoeveel procent van de corporatiewoningen valt daardoor buiten de heffing? En hoeveel corporaties hoeven daardoor geen heffing te betalen? En is dit geen ongewenste prikkel tot fuseren? Immers, een megacorporatie met 15% van de woningen in één aandachtswijk krijgt een volledige vrijstelling.
Ook corporaties die over veel meer reserves beschikken dan dat zij nodig hebben kunnen vrijstelling krijgen. En recht hebben een bijdrage uit het solidariteitsfonds. De PvdA vindt dat vreemd. Graag een reactie.

De sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen. PvdA vraagt zich af of het voorstel van de minister hier voldoende recht aan doet. Is het niet beter de heffing te baseren op het over-vermogen van de corporaties in plaats van op het aantal en de waarde van de woningen? Graag een reactie van de minister op dit voorstel.

Voorzitter,
Uit de berekeningen van het Centraal Fonds blijkt iedere keer dat de corporatiesector als geheel de totale opgave binnen en buiten de 40 wijken kan financieren. Corporaties die financieel krap komen te zitten kunnen een beroep doen op het fonds.
Toch hoor ik van huurders en wethouders dat enkele corporaties dreigen de investeringen terug te schroeven. Maar corporaties kloppen niet massaal aan bij het Centraal Fonds voor ondersteuning.
Hoeveel corporaties, binnen en buiten de 40 wijken, hebben een beroep hebben gedaan op financiële ondersteuning. En hoeveel geld zit er nu in de pot? Is de minister bereid wethouders en huurders te wijzen op de mogelijkheden voor financiële ondersteuning wanneer de corporatie dreigt minder te investeren?

Voorzitter,
We rekenen op de inzet van de corporaties in de wijken. Daar hebben we goede spelregels voor nodig. Daarom wil ik nogmaals benadrukken dat we snel heldere afspraken maken over het toezicht de governance van corporaties.

Vogelaar als stadsmarinier
Voorzitter, terug naar de bewoners.
Ik heb u al eerder de rol van stadsmarinier toegedicht.
Belemmeringen in regelgeving moeten we opruimen. En waar nodig geven we nieuwe bevoegdheden. Het kabinet moet gemeenten te hulp schieten wanneer zij de problemen met een 12-jarige in de wijk willen aanpakken. Gemeente en politie moeten een 12-jarige die `s avonds laat op straat hangt niet alleen thuis kunnen brengen maar ook ouders kunnen aanspreken. De gemeente moet opvoedingsondersteuning kunnen aanbieden of kunnen op kunnen leggen. En wanneer er 20 instanties met het gezin in de weer zijn moet de wethouder de bevoegdheid hebben om één instantie aan te wijzen die het voortouw neemt. Maar de 12 jarige moet ook goed onderwijs krijgen in de wijk en een plek hebben om te kunnen voetballen. Het is uw taak om dit, met het gehele kabinet, mogelijk te maken. Professionals en bewoners moeten ruimte en mogelijkheden krijgen om aan de wijk te werken.

Ondanks de goede bedoelingen en inzet van het kabinet krijg ik signalen uit de praktijk dat de regel en verantwoordingslast niet minder wordt. Ik hoorde onder andere dat weer voor iedere regeling apart verantwoording afgelegd moet worden. Is de minister bereid hier een einde aan te maken?

Betrokkenheid bewoners
Voorzitter,
De wijkaanpak draait om bewoners en om hun buurt.
Op de hoorzitting waren bewoners niet onverdeeld positief over de manier waarop zij bij het maken van de plannen betrokken zijn. Ook maken bewoners zich zorgen over de kwaliteit van de plannen.
We moeten de bewoners in positie brengen om de leefbaarheid in de wijk te verbeteren.

Daarom wil de PvdA dat het geld voor bewonersinitiatieven niet naar gemeenten gaat maar rechtstreeks naar de bewoners. Het platform van bewoners in de aandachtswijken LSA heeft een goed voorstel.
Bewoners en bewonersorganisaties uit de veertig wijken krijgen waardebonnen, vouchers, om diensten of producten in te kopen voor hun buurt. Het mooie aan het voorstel is dat bewoners zelf kunnen kiezen bij wie en wat ze kopen. Dat kan een opknapbeurt voor het buurtpleintje zijn, of een sportbuurtwerker voor de jongeren in de wijk. Bewoners krijgen daardoor de zeggenschap over hun buurt terug. Goed is ook dat sponsors en fondsen ook een bijdrage kunnen leveren. Dat doen ze wel aan een bewonersfonds maar niet aan de gemeentekas.
Is de minister bereid om het geld voor de bewonersparticipatie op deze manier in te zetten?

Daarnaast moet er geld komen voor bewoners die te maken krijgen met herstructurering. Bewoners moeten ondersteund worden bij ingrijpende plannen van de verhuurder voor bijvoorbeeld sloop of renovatie en verkoop van de woning. Ondersteunt de minister het voorstel van de Woonbond om een fonds voor bewonersondersteuning in te richten?

Geld voor bewonersinitiatieven is niet alleen nodig in 2008 en 2009. Een blijvende inzet voor bewonersinitiatieven is noodzakelijk. Daarom wil ik er nogmaals bij de minister op aandringen structureel geld te reserveren voor bewonersinitiatieven.

Voorzitter,
Het centraal stellen van de bewoners
Het belang van de inzet van rijk, gemeenten, corporaties, welzijnsinstellingen, scholen, politie en wijkorganisaties om iets moois te maken van de wijken.
Ik kan het niet genoeg benadrukken.
Ik hoop dan ook dat we het geruzie achter ons kunnen laten en meer stappen zetten om van de aandachtswijken prachtwijken te maken.