Stichting Astronomisch Onderzoek in Nederland (ASTRON)
English
PERSBERICHT
Dwingeloo, 22 april 2008
EERSTE LOFAR INTERNATIONALE STATION START WAARNEMINGEN IN DUITSLAND
Wetenschappers en ingenieurs van ASTRON en andere astronomische
instituten van over de hele wereld
zijn van 7 tot 11 april in Australië bijeen gekomen om de volgende
fase in te luiden van het grootste
radioastronomieproject ooit: de internationale Square Kilometre Array
(SKA). De SKA is een enorme
telescoop die 50 keer gevoeliger wordt dan elke andere bestaande
radiotelescoop. Met de bijeenkomst in
Australië is nu de volgende fase van dit project van start gegaan.
Deze fase heet PrepSKA (de
"preparatory" ofwel voorbereidende fase van de SKA) en loopt van april
2008 tot en met 2011. PrepSKA
zal de weg vrijmaken voor de SKA. ASTRON speelt hierin een belangrijke
rol, het is één van de
astronomische instituten op de wereld dat momenteel werkt aan een
ontwerp voor de SKA. Ook de
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) levert
een bijdrage aan PrepSKA in
de ontwikkeling van het bestuurlijk en wettelijk kader voor de SKA. De
SKA richt zich op een aantal van de
grote vragen van het heelal, zoals de zoektocht naar planeten die op
de aarde lijken, de allereerste
objecten in het heelal, het testen van zwaartekrachttheorieën en het
onderzoeken van de mysterieuze
"dark energy".
Binnen het SKA project coördineert ASTRON nu al de SKA Design Studies
(SKADS), dat net als
PrepSKA deels gefinancierd wordt door de Europese Commissie. In SKADS
onderzoekt en ontwikkelt
ASTRON innovatieve technologieën voor de SKA, waarmee deze grote
radiotelescoop met betaalbare
middelen gebouwd kan worden.
Een essentieel element van SKADS is het gebruik van zogenaamde platte
"phased array" antennes,
groepjes van kleine antennes die samen de binnenkomende radiogolven
verzamelen. Door deze
binnenkomende signalen op een slimme manier te verwerken en te
combineren, kan de telescoop in
verschillende richtingen kijken op hetzelfde moment. Een viertal
Europese landen bouwt onder leiding van
ASTRON een prototype van deze "phased arrays" dat in Westerbork en in
het Franse Nancay geplaatst
zal worden.
ASTRON past deze technologie ook toe in het brandpunt van één van de
grote paraboolschotels in
Westerbork. Met deze "focal plane array" technologie zijn, niet
helemaal toevallig, eind maart van dit jaar
de eerste astronomische waarnemingen gedaan. De unieke en baanbrekende
metingen laten zien dat
deze "phased array" technologie nieuwe mogelijkheden biedt, ook voor
SKA. Met deze technologie kan
SKA op één moment een groot deel van de hemel bekijken en kunnen
meerdere groepen astronomen de
telescoop gebruiken voor onafhankelijke metingen.
Prof. Dr. Mike Garrett, algemeen directeur van ASTRON en
vice-voorzitter van de SKA Science en
Engineering Commissie, het hoogste orgaan in het SKA consortium, zegt:
"PrepSKA is een spannende
nieuwe fase in het SKA project. We werken op veel verschillende
technologiegebieden om een uniek
"phased array" radiotelescoop te ontwikkelen. Daarnaast zijn onze
astronomen actief bezig om uit te
werken welke wetenschap er met SKA bedreven gaat worden, en werken ze
aan de grote lijnen van het
ontwerp van de telescoop. ASTRON werkt namens het SKA project tevens
aan zogenaamde Radio
Frequency Interference (RFI) metingen op de mogelijke locaties voor
SKA. Hierbij wordt onderzocht
hoeveel storing de telescoop zal ondervinden op deze locaties, en hoe
dit weggenomen kan worden."
Een artist impression van de Europese "phased array" in het hart van
de Square Kilometre Array
Binnen PrepSKA werken 24 organisaties uit twaalf landen samen,
inclusief Nederland, Australië, Canada,
Frankrijk, Duitsland, Italië, Portugal, Spanje, Zuid-Afrika, Zweden,
Engeland en de Verenigde Staten.
PrepSKA wordt geleid door de Britse subsidieorganisatie STFC, die de
coördinatie heeft neergelegd bij de
Universiteit van Manchester. ASTRON is vice-coördinator. Als PrepSKA
is afgerond, ligt er een
gedetailleerd ontwerp voor de grootste radiotelescoop ooit gebouwd.
Dit biedt unieke mogelijkheden voor
landen die betrokken zijn bij het SKA project. Door haar technische
voorsprong en expertise met
bestaande telescopen als de Westerbork telescoop en LOFAR, hebben
ASTRON en de Nederlandse
sterrenkunde een uitstekende positie om een maximaal wetenschappelijk
rendement uit de SKA te halen.
---
---
---
---
ASTRON is an institute of the Netherlands Organisation for Scientific
Research, NWO.