Nederlands Vaccinatie Instituut
Hoogste immuunrespons ooit in onderzoek tbc-vaccin
zondag, 20 april 2008
Het nieuwe vaccin tegen tuberculose van het Leidse
Biotechnologiebedrijf Crucell heeft bemoedigende eerste resultaten
laten zien in klinische tests in Zuid-Afrika. Het Leidse bedrijf werkt
samen met de Amerikaanse Aeras Global TB Vaccine Foundation, een
non-profit organisatie die hoofdzakelijk gesteund wordt door de Bill &
Melinda Gates Foundation.
Tuberculose is de op een na dodelijkste infectieziekte ter wereld. Er
is wel een vaccin tegen - het BCG-vaccin (Bacille Calmette Guérin)
maar dat stamt nog uit 1921. Bovendien heeft het vaccin altijd al een
beperkende werking gehad. Met de huidige kennis van de microbiologie
en immunologie zijn er wel manieren om een verbeterd vaccin te
ontwikkelen, maar de grote farmaceutische bedrijven leken geen markt
te zien in een vaccin waarnaar vooral in de armste landen vraag is.
De laatste jaren is de interesse voor tuberculosebestrijding aan het
toenemen. Deels omdat het aantal tbc-gevallen in de westerse wereld
toeneemt, deels door de grote aandacht en financiële steun van de Bill
& Melinda Gates Foundation. Het Leidse biotechnologiebedrijf Crucell
krijgt bij het ontwikkelen van een vaccin tegen tuberculose ook volop
hulp van de rijkste man op aarde. De Amerikaanse partner bij de
ontwikkeling van het tbc-vaccin, Aeras Global TB Vaccine Foundation,
wordt hoofdzakelijk ondersteund door de Bill & Melinda Gates
Foundation.
Bijzondere technologieën
Aeras sponsort ook andere bedrijven om TBC-vaccin kandidaten te
ontwikkelen. Ze hebben echter voor Crucell gekozen, omdat het bedrijf
bij de ontwikkeling van het vaccin gebruik maakt van twee bijzondere
technologieën: AdVac en PER.C6. AdVac is een vaccintechnologie waarbij
adenovirussen ('verkoudheidsvirussen) worden gebruikt als 'vectoren',
oftewel als dragers, om zo afweeropwekkend materiaal rechtstreeks in
het immuunsysteem van de mens te brengen. Een of meer genen van het
virus worden verwijderd en vervangen door een stukje DNA dat de code
bevat voor de eiwitten die nodig zijn om tuberculose te bestrijden.
De PER.C6-technologie is gebaseerd op een menselijke cel (de
PER.C6-cel) die zo is aangepast dat hij onsterfelijk is geworden en
zich oneindig vaak kan vermenigvuldigen en daardoor uitermate geschikt
is voor het op grote schaal ontwikkelen en produceren van vaccins,
antistoffen en eiwitten.
Klinische onderzoeken
Crucell en Aeras begonnen hun samenwerking voor het kandidaat-vaccin,
AERAS-402 genoemd, in 2004. In 2006 begon het eerste klinische
onderzoek dat werd gehouden in de Verenigde Staten. Hieruit bleek dat
het middel veilig was bij gebruik door gezonde volwassenen. Aan het
tweede klinische onderzoek (in een reeks van drie), dat in mei vorig
jaar van start ging, deden veertig gezonde vrijwilligers mee. Deze
studie werd uitgevoerd in de Boland-Overberg streek van West-Kaap
provincie in Zuid-Afrika, een van de ergste tbc-brandhaarden ter
wereld. De voorlopige gegevens lieten zien dat de zogenoemde
CD8-immuunrespons aanzienlijk hoger was dan ooit eerder gezien in een
tbc-vaccinstudie.
'De wereld heeft dringend behoefte aan een nieuw tbc-vaccin, en hoewel
we nog steeds in de vroege stadia van klinische proeven zijn, zijn de
voorlopige gegevens van deze tweede fase I studie veelbelovend,' zei
dr Jerald C. Sadoff van Aeras.
In de derde deelstudie binnen het fase 1-klinisch onderzoek wordt de
combinatie getest met BCG. Dat is in de eerdere fase 1-studies niet
gebeurd. Deze studie wordt gehouden bij gezonde volwassenen in St.
Louis, Missouri, Verenigde Staten en is in december 2007 van start
gegaan. Deze studie richt zich op de veiligheid en immunogeniciteit
van twee doses van het nieuwe Aeras/Crucell-vaccin die drie tot zes
maanden na een eerste BCG-prik worden toegediend.
Bron:
Persbericht Crucell, 9 april 2008:
Aeras, Crucell and SATVI Announce Encouraging Preliminary Results of
Tuberculosis Vaccine Clinical Trial in South Africa