NOS, Met het oog op morgen,Radio 1
Radio / TV-interview | 18-04-2008
Minister-president Balkenende, na afloop van de wekelijkse
ministerraad, over de omgekomen militairen in Uruzgan
Minister-President Balkenende over de omgekomen militairen in Uruzgan
SLOTBOOM:
Hoe heeft u dit nieuws gehoord?
BALKENENDE:
Ik kwam aanlopen. Ik sprak enkele van de collega's. Totdat de minister
en staatssecretaris van Defensie aan kwamen lopen. En ik zag het
directe gezicht van minister Van Middelkoop. En ik voelde dat hij iets
ernstig te melden had. Hij zei: loop even mee. Dan bereid je jezelf op
het ergste voor. Toen kwam hij met het bericht van die bermbom met
twee dodelijke slachtoffers en twee zwaargewonden. En toen ook de
mededeling dat een van de omgekomen militairen de zoon was van de net
aangetreden Commandant van de Strijdkrachten.
SLOTBOOM:
Dit is verschrikkelijk, alle doden zijn verschrikkelijk. Maar toen u
hoorde dat het de zoon was van de nieuwe commandant.. U moet gedacht
hebben, met zekere verbijstering: wat hoor ik nu.
BALKENENDE:
Ja, natuurlijk. Gisteren heb ik de Commandant der Strijdkrachten
gesproken, gefeliciteerd met zijn nieuwe functie en zijn echtgenote.
Dus het is heel onwezenlijk als je het dan een aantal uren, krap een
dag erna ineens het bericht krijgt. Tegelijkertijd moet ik ook weer
zeggen dat het eerlijk gezegd niet eens zozeer aan het feit dat het om
de Commandant der Strijdkrachten gaat, je hebt ook te maken met een
vader en een moeder die een kind verliezen. En dat geldt ook voor de
familie Schouwink. Het is een verschrikkelijk bericht. Echt, het is in
en in triest. Maar het is na een dag van gisteren, wat een mooie
ceremoniële overdracht was, een heel hard gelag.
SLOTBOOM:
Voor zover we nu weten is het niet zo dat de Taliban het op hem gemunt
had.
BALKENENDE:
Nee, de informatie die ik heb gekregen uit de hoek van Defensie is dat
- nee, wat wij gewoon weten - is dat er geen verband bestaat tussen de
aanval, de bermbom van de kant van de Taliban en het feit dat hier
sprake was van de zoon van de Commandant der Strijdkrachten.
SLOTBOOM:
Bent u niet bang dat de Taliban hier propaganda van gaat maken?
BALKENENDE:
Ik las ergens al een bericht dat zij de aanslag zouden hebben
geclaimd. Dan denk ik: ja, ach waar kun je trots op zijn? Dat geeft
aan hoe afschuwelijk deze lieden zijn. Want u moet bedenken, onze
militairen zitten daar natuurlijk niet om te vechten. Die zitten daar
om juist mensen te beschermen en mensen te helpen. Zorgen dat opbouw
mogelijk wordt. Maar je hebt te maken met hele duistere krachten die
toch steeds proberen om hun invloed te vergroten. En dat is ook het
wezen van dit soort aanvallen. Dat gebeurt in Uruzgan en elders. En
dat zij bepaalde claims zullen gaan doen, dat hebben we nu al gezien.
Wat ze precies zullen gaan zeggen, weten we niet.
SLOTBOOM:
U sprak in de persconferentie van een laffe aanval. Tegelijkertijd,
dit gebeurt op 12 kilometer afstand van Kamp Holland. (...) De
risico's zijn gigantisch.
BALKENENDE:
De risico's zijn groot. We hebben ook altijd geweten toen we alweer
een paar jaar geleden het besluit hebben genomen om naar Uruzgan te
gaan. En ook is het aan de orde geweest toen wij hebben gezegd: wij
verlengen ons verblijf in Uruzgan.
SLOTBOOM:
Wist u dat het zo erg zou worden?
BALKENENDE:
We hebben altijd gezegd: we gaan risico's lopen. Het is een gevaarlijk
gebied. Wat zich precies afspeelt kun je nooit exact voorspellen. Daar
wordt het ingewikkeld. Maar het feit dat er nu al tienduizenden
militairen uit andere landen in Afghanistan zitten, zegt natuurlijk
wel iets over dat het ook nodig is. Dat geeft ook wel de ernst van de
ontwikkelingen aan. Gelukkig is het wel zo dat er sprake is van
verbetering op tal van fronten in Afghanistan. Dat moet ik ook zeggen,
want de economische ontwikkeling neemt behoorlijk toe. Ik heb dat nog
onlangs besproken met president Karzai. Vroeger was het zo dat meisjes
niet naar scholen gingen. Het bezoek van meisjes naar scholen neemt
behoorlijk toe. Er komen medische voorzieningen. Kortom, er zijn ook
de nodige goede ontwikkelingen.
SLOTBOOM:
Toch is het een politieke keuze geweest om naar Afghanistan te gaan.
16 Doden. Wordt het niet steeds moeilijker voor u om duidelijk te
maken waarom Nederland daar zit?
BALKENENDE:
U heeft natuurlijk gelijk. Ook vandaag weer. Dan denk ook ik in eerste
instantie aan de families. Die dag in dag uit treuren om het verlies
van een man of van een zoon. Maar juist, omdat zij te maken hebben
gehad met het ergste wat iemand kan overkomen, het verlies van een
naaste, zou het signaal ook wel eens kunnen zijn dat als we nu zouden
zeggen: we hebben nu een aantal doden gehad. We zouden het niet moeten
doen. Dan zullen deze mensen ook de vraag stellen: maar waarom is mijn
zoon of mijn man om het leven gekomen? Ik geloof ook dat we juist de
familieleden recht doen door te zeggen: wat er is gebeurd, is
afschuwelijk en u maakt de meest duistere dagen in uw leven mee. Maar
de dood had te maken met je willen inzetten voor de verbetering van
het lot van mensen daar.
SLOTBOOM:
Want daar ligt uw politieke verantwoordelijkheid natuurlijk.
BALKENENDE:
Ja. Waarom zitten we in Afghanistan? Dat heeft te maken met
verbetering van de mensenrechten daar. Het heeft te maken met
veiligheid, met kansen bieden, dat heeft te maken met solidariteit. Om
die redenen zitten we in Afghanistan. En dan is het zo dat onze
militairen daar een buitengewoon belangrijke rol spelen. U moet zich
voorstellen de provincie Uruzgan als wij er niet zouden zitten. Dan
weet ik zeker dat het een brandhaard zou zijn van verdere acties van
de Taliban. Dat voelen we ook. Dan ben ik buitengewoon trots op al die
militairen die hun beste krachten geven om die solidariteit zichtbaar
te maken. Daar heb ik enorm respect voor. Maar het is in een
gevaarlijke omgeving.
SLOTBOOM:
De winter is voorbij. Er komt misschien een periode aan met nog meer
aanvallen of bermbommen.
BALKENENDE:
Alertheid - en ik begrijp uw vraag heel goed - is zeer geboden.
SLOTBOOM:
Moeten er misschien meer mensen naar Afghanistan?
BALKENENDE:
We hebben destijds gezegd toen wij het besluit namen om langer te
blijven in Uruzgan daar ook andere landen daar actief zouden moeten
worden. Dat is ook gebeurd. Tal van landen leveren mensen.
SLOTBOOM:
Voldoende?
BALKENENDE:
Laat ik eens een ander voorbeeld noemen. Een land als Frankrijk zit nu
ook met ons in dat gebied. Wat gaan de Fransen doen? Die gaan zich
daar richten op het trainen van militairen van het Afghaanse nationale
leger. Een paar jaar geleden waren wij niet tevreden over het aantal
militairen van Afghaanse zijde. Dat is behoorlijk toegenomen.
Honderden zijn er bij gekomen. Deze militairen hebben ook baat bij een
goede militaire training. Dus de bedoeling is nu ook juist dat - en
dat geldt ook voor de politie dat de mensen juist daar beter worden
toegerust, beter worden opgeleid. Dat ook een deel van die taken
worden overgenomen.
SLOTBOOM:
Maar is het voldoende?
BALKENENDE:
Voldoende... Van tijd tot tijd wordt gekeken: is het noodzakelijk om
tijdelijk extra mensen daarheen te sturen. Dat gebeurt ook op gezette
momenten als er aanleiding voor is. We zitten daar nu wel met een
flink aantal mensen. En je ziet ook dat natuurlijk de landen elkaar
helpen. Het gebied van Deh Rawood, laat ik dat als voorbeeld noemen. U
weet dat we daar ook een aantal mensen hebben verloren. Dat waren
pijnlijke incidenten in het begin van januari. Waarom waren de
militairen daar actief? Dat was om het hele gebied beter in kaart te
krijgen en uit te kammen. Want onze militairen merkten dat de Taliban
bezig was om de invloedsfeer behoorlijk te vergroten. Bijvoorbeeld
omdat zij politieposten gingen ontruimen, mensen onder druk zetten en
intimideren. Toen zijn Nederlandse militairen gaan kijken: hoe zit
het. En vervolgens moest dat hele gebied ook worden aangepakt. En daar
hebben de Amerikaanse soldaten ook het nodige aan bij gedragen. Ik
noem dit voorbeeld om aan te geven dat het niet alleen maar een
kwestie is van dat Nederland er militairen naar stuurt en misschien
van tijd tot tijd een extra contingent naar Afghanistan laat gaan.
Maar ook dat landen die solidariteit onderling aan de dag legt. Dat
gebeurt ook. En dat is ook een afspraak die is gemaakt tussen landen
als het nodig is om elkaar bij te staan. Bijvoorbeeld toen de situatie
er gevaarlijk was. Dan moeten ook de landen elkaar helpen. Dat doen
Nederlandse militairen op hun beurt ook.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, MT)
Ministerie van Algemene Zaken