Pleidooi in senaat voor verhoging defensie-uitgaven
woensdag 16 april 2008
In de Eerste Kamer hebben CDA en ChristenUnie, twee regeringspartijen,
en de VVD als grootste oppositiepartij, dinsdag 15 april gepleit voor
een geleidelijke verhoging van het defensiebudget in Nederland. Dit
gebeurde tijdens een beleidsdebat over de huidige en toekomstige stand
van de krijgsmacht met de ministers Verhagen van Buitenlandse Zaken,
Van Middelkoop van Defensie en diens staatssecretaris De Vries. De
andere regeringspartij, PvdA, was nog niet zover. Woordvoerder Van
Driel zei dat de PvdA-fractie de uitkomsten afwacht van de
verkenningen over de toekomstige rol van de krijgsmacht door een
ambtelijke werkgroep. Het debat werd gevoerd op basis van de
Begrotingsstaten Buitenlandse Zaken 2008 (31.200 V) en de
Begrotingsstaten Defensie 2008 (31.200 X).
Wonderlijk
Van Driel vond het wonderlijk dat een klankbordgroep die op de
voorstellen van de werkgroep zal reageren onder leiding staat van de
vorige minister van Financiën Zalm. Dat was een minister die keer op
keer bezuinigingen op defensie heeft laten doorvoeren, zei Van Driel.
De PvdA-woordvoerder vond dat Nederland niet zozeer moet kijken naar
wat andere landen besteden aan hun krijgsmacht, maar dat we allereerst
onze ambities moeten vaststellen en dan bepalen hoeveel het gaat
kosten om onze militaire bijdrage aan de wereldvrede te leveren.
Trendbreuk
Minister Van Middelkoop wilde zich niet vastleggen op een bepaald
percentage, maar noemde het voorstel van zijn Amerikaanse ambtgenoot
Gates om de komende vijf jaar 0,2% per jaar het budget te verhogen een
'niet onaardige suggestie'. Volgens Van Middelkoop is er al een
trendbreuk opgetreden doordat onder het huidige kabinet voor het eerst
in vijftien jaar de uitgaven voor defensie niet zijn verlaagd. Er is
echter 500 miljoen euro meer uitgetrokken.
NAVO-norm
VVD-woordvoerder Van Kappen, die zijn maidenspeech hield, wees op de
norm die de NAVO de lidstaten voorhoudt: 2% van het bruto nationaal
inkomen zou aan defensie besteed moeten worden. Nederland zit thans op
een percentage van 1,4% en dit dreigt in de loop van de
kabinetsperiode te zakken tot 1,2%. In 1991 was het nog 2,8%. Ook
woordvoerder Kuiper van de ChristenUnie pleitte mede namens de
SGP-fractie voor de 2%-norm van de NAVO. CDA-woordvoerder Hillen, die
ook zijn eerste toespraak in de senaat hield, legde evenals zijn
collega Van Kappen, een relatie met het budget voor
ontwikkelingssamenwerking. Sinds jaar en dag is dit gekoppeld aan een
bepaald percentage van het nationaal inkomen. Thans is dit 0,8%.
Volgens Hillen zou een deel van het geld voor
ontwikkelingssamenwerking kunnen worden overgeheveld naar defensie,
vanwege de opbouwende taken die militairen verrichten in bijvoorbeeld
Uruzgan (Afghanistan). De ministers Van Middelkoop en Verhagen lieten
doorschemeren dat deze verschuiving in de lopende kabinetsperiode
onbespreekbaar is. Hillen bond het kabinet op het hart een doortimmerd
testament achter te laten voor de volgende regeerperiode. Nu moet in
de programma's van de politieke partijen al gaan doorklinken dat de
uitgaven voor defensie omhoog gaan. Dan kunnen ze niet meer in
onderhandelingen over een regeerakkoord verlaagd worden.
Politieke blokkades
VVD-senator Van Kappen pleitte voor een tweedeling van het
defensiebudget: een deel voor het in stand houden van de
defensie-organisatie inclusief de nodige investeringen, gekoppeld aan
het bruto nationaal inkomen, en een ander deel om de kosten voor het
deelnemen aan operaties van NAVO of VN te betalen. Van Kappen wees ook
op de politieke blokkades die samenwerking tussen NAVO en Europese
Unie in conflicthaarden in de weg staan. Minister Verhagen was met hem
eens dat deze blokkades opgeruimd moeten worden.
Kostenverdeling
Senator Van Driel sloot zich aan bij het pleidooi van zijn collega Van
Kappen voor het verdelen van de kosten van NAVO-missies over de
lidstaten. Het is toch te gek dat wie op missie gaat, ook nog volledig
voor alle kosten opdraait, zei Van Driel. Van Kappen zei bij
VN-missies de kosten wel verdeeld worden over de lidstaten. Cuba
betaalt mee, ook als het tegen een missie heeft gestemd, zei Van
Kappen, louter omdat Cuba lid is van de VN.
Toezegging
SP-senator Vliegenthart legde er de nadruk op dat de doelstellingen
van de NAVO aanpassing behoeven. Het bondgenootschap zou vooral ook
voor de zwakken in de samenleving moeten opkomen. Hij meende een
bondgenoot te vinden in senator Kuiper die namens CU en SGP wees op de
gerechtigheid die de NAVO moet nastreven. Maar Kuiper zei dat hij niet
alleen zwaarden wilde laten omsmelten in ploegscharen (zoals
Vliegenthart betoogde), maar dat het ook nodig kan zijn om van
ploegscharen weer zwaarden te maken. Want het slechte in de wereld
moet bestreden worden.
Omvorming NAVO
Senator Yildirim pleitte voor een omvorming van de NAVO tot een
bondgenootschap dat niet zozeer met militair geweld opereert, maar dat
opkomt voor de verdrukten in de wereld.
Eerste Kamer der Staten Generaal