Datum: 16 april 2008
Inlichtingen bij: Dinand Webbink (tel. 070-3383411) en Dick Morks
(tel. 070-3383410)
Voorlichting beste manier om optimale studiekeuze te bevorderen
De Europese Commissie wil dat Europa de sterkste economische regio in
de wereld wordt. Een goede afstemming tussen opleiding en arbeidsmarkt
is belangrijk om dat doel te bereiken. Europese burgers kunnen zelf
het beste kiezen in welke richtingen zij onderwijs willen volgen.
Voorlichting is het meest effectieve overheidsinstrument om die keuze
te ondersteunen. Verder is van groot belang dat het onderwijssysteem
flexibel kan reageren op veranderingen in opleidingseisen voor
werknemers. Het stimuleren van de onderwijsdeelname gericht op door de
overheid aangewezen economische sectoren, is daarentegen risicovol
beleid.
Dit concludeert het CPB in het vandaag verschenen CPB Document 'Skill
gaps in the EU: role for education and training policies' geschreven
ten behoeve van het Competitiveness Report van de Europese Commissie.
Het CPB heeft vijf oplossingsrichtingen onderzocht om met onderwijs de
meest productieve economische structuur in Europa te bevorderen.
Aangrijpingspunt van de analyse is de vraag of markten zelf de meeste
welvaart genereren of dat daarbij een zet van overheden nodig is.
Voorlichting helpt burgers om zelf opleiding te kiezen
Goede voorlichting over de eisen die werkgevers in de toekomst aan hun
personeel zullen stellen, is een effectieve oplossingsrichting, want
de markt genereert die kennis niet voldoende. Met die kennis gewapend
kunnen burgers dan zelf het beste kiezen welke studierichtingen ze
willen volgen. Voorziene tekorten aan personeel geven geen aanleiding
tot onderwijsbeleid, want de tekorten zullen leiden tot hogere lonen,
en op hun beurt zullen die hogere lonen van invloed zijn op de keuze
van de studierichting. Voor de belastingbetaler zijn de kosten van de
oplossingsrichting 'voorlichting' laag.
Een flexibel onderwijssysteem om schokken op de arbeidsmarkt op te
vangen
Een andere effectieve oplossingsrichting is het bevorderen van de
flexibiliteit van het onderwijssysteem. Niemand kan voorspellen welke
opleidingseisen in de toekomst gesteld zullen worden. Daarom is een
onderwijssysteem dat effectief reageert op nieuwe opleidingseisen
nodig. Instrumenten om dat te bereiken zijn bijvoorbeeld goede
coördinatie tussen bedrijfsleven en onderwijs, en leer-werktrajecten
binnen opleidingen.
Bevorderen onderwijs voor cruciale economische sectoren geeft risico's
De derde oplossingsrichting is het stimuleren van onderwijsdeelname
gericht op 'cruciaal geachte' economische sectoren of beroepen. Het
CPB beoordeelt deze optie als risicovol. Een reden hiervoor is dat
overheden de toekomst niet beter kennen dan burgers en daarom kunnen
ze, bij keuzes die achteraf fout blijken te zijn, de welvaart schaden
van individuele burgers, en daarmee van Europa. Bovendien lopen
overheden het risico dat ze speelbal worden van belangenbehartigers
die voordeel hebben bij de gekozen speerpunten en die weinig oog
hebben voor de nadelige gevolgen voor andere sectoren.
Meer algemeen onderwijs kan productiviteit schaden
De vierde oplossingsrichting is om de deelname aan algemeen onderwijs
te stimuleren in plaats van de deelname aan specifiek onderwijs.
Specifieke kennis is productiever in een bepaald bedrijf, maar bij
ontslag duurt het langer voor je een nieuwe baan hebt dan met algemene
kennis. Mensen met specifieke kennis doen vaker een beroep op
werkloosheidsuitkeringen en die kosten nemen ze niet mee bij de
bepaling van hun opleidingskeuze. Echter, tot ongeveer het 15e
levensjaar is het onderwijs al algemeen. Meer algemeen onderwijs kan
ten koste gaan van de productieve voordelen van specifieke kennis.
Weinig bewijs voor belemmering van scholingdeelname werknemers
De laatste oplossingsrichting betreft het stimuleren van scholing van
werknemers. Trainingsprogramma's voor werknemers kunnen tekorten aan
vaardigheden verminderen. Er bestaat echter weinig bewijs voor
belemmeringen in de scholingsdeelname van werknemers. De mogelijke
belemmeringen die er zijn, kunnen werknemers en werkgevers vaak zelf
wegnemen. In Nederland gebeurt dit bijvoorbeeld met opleiding- en
ontwikkelingsfondsen.
CPB Document 162, 'Skill gaps in the EU: role for education and
training policies', is te bestellen bij:
Bibliotheek Centraal Planbureau
Postbus 80510
2508 GM Den Haag
Telefax: 070-3383350
E-mail: bibliotheek@cpb.nl
Prijs: 9,- euro
Centraal Planbureau