Radboud Universiteit Nijmegen
Publicatie Neuroscience
Depressie in hersenen man en vrouw sterk verschillend
In de hersenen van depressieve patiënten zijn de stresshormonen
ontregeld. Nijmeegse onderzoekers testten de hypothese dat een
signaalstof - urocortine 1- een sleutelrol speelt in depressie. Zij
vonden onverwacht grote verschillen tussen mannen en vrouwen. De
studie laat zien dat depressie wezenlijk anders tot uitdrukking komt
in het mannen- en vrouwenbrein. Dit geeft een aanzet voor de
ontwikkeling van geslachtsspecifieke medicijnen tegen de ziekte.
(Neuroscience 152, 9 april 2008).
In de hersenen van depressieve mensen is de expressie van de
corticotrophin-releasing factor (CRF) verhoogd en de brain-derived
neurotrophic factor (BDNF) verlaagd. CRF regelt de primaire reactie op
stress, BDNF is een eiwit dat zenuwcellen goed laat funtioneren. In
muizen met verhoogd CRF - een diermodel voor depressie - blijkt de
expressie van Urocortine 1 (Ucn1) sterk verlaagd in een klein
hersengebiedje - de non-preganglionic Edinger-Westphal nucleus, de
EW-kern. Samen met de hypothalamus-hypofyse-bijnieras heeft de EW een
grote rol in het regelen van reacties op stress. Het onlangs in deze
kern ontdekte neuropeptide Urocortine speelt een centrale rol in
stress-adaptatie.
De Nijmeegse onderzoekers testten hun hypothese dat een verandering in
het urocortine 1-niveau in de EW-kern een bijdrage levert aan het
ontstaan van zware depressies. Daartoe werd de hoeveelheid van het
mRNA (de genetische code) voor urocortine 1 en het mRNA voor BDNF
gemeten in de EW-kern in de hersenen van zeven mannelijke en vier
vrouwelijke zelfmoordslachtoffers die leden aan een zware depressie,
maar daarvoor niet met medicijnen werden behandeld.
Vergeleken met de controlegroep van niet psychiatrisch of neurologisch
zieken, bleken de mannelijke zelfmoordslachtoffers een meer dan negen
maal verhoogde mRNA-expressie van urocortine 1 te hebben; bij de
vrouwen echter was dat niveau onveranderd. De mRNA-expressie van BDNF
was ruim drie keer lager in de EW bij de mannen, maar juist ruim vijf
maal hoger in vrouwelijke zelfmoordslachtoffers vergeleken bij de
controlegroep. Mannelijke zelfmoordslachtoffers hadden bijna 11,5 maal
meer urocortine 1 in de EW-kern dan de `zelfmoordenaressen' en ruim
vier keer minder BDNF mRNA.
Gender-related urocortin 1 and brain-derived neurotrophic factor
expression in the adult human midbrain of suicide victims with major
depression.
Kozicz T, Tilburg-Ouwens D, Faludi G, Palkovits M, Roubos E.