Gemeente Meppel
Postbus 501
7940 AM Meppel
Stadhuis Grote Oever 26
tel. (0522) 850500
Toespraak Burgemeester tijdens Jeugdappel Bevrijding Meppel (13-4-2008)
Zondag 13 april om 9.00 uur werd in het Rosarium van het
Wilhelminapark, met leerlingen van groep 8 van de basisschool en de
jongste leerlingen van het voortgezet onderwijs, het Jeugdappel
gehouden. Sinds 2006 organiseert het Comité 4 & 5 mei het Jeugdappel
op de Bevrijdingsdag van Meppel: 13 april.
De Burgemeester, de heer Mr. J.C. Westmaas, hield een toespraak.
Leerlingen van de Meppeler scholen werkten mee door het voordragen van
gedichten en legden samen met de Burgemeester een krans bij het
Oorlogsmonument van Titus Leeser.
Tevens werden de eerste exemplaren uitgereikt van âHet drama van
Buchenwaldâ. Een boekje, op initiatief van Stichting Historie in
Perspectief, de Gemeente Meppel en het Comité 4 & 5 mei, speciaal
voor de jeugd, als voorloper van een publicatie die eind dit jaar zal
verschijnen. Het drama van Buchenwald begint in Meppel in de nacht van
24 op 25 mei 1944 en is gebaseerd op het ooggetuigenverslag van de
inmiddels overleden Meppeler Cor Antonides. Hij maakte deel uit van de
groep van 21 Meppelers die 18 juli 1944 op transport werd gesteld naar
Buchenwald, het concentratiekamp in nazi-Duitsland nabij de stad
Weimar. Slechts vijf van hen zouden het overleven en terugkeren naar
hun woonplaats Meppel.
De toespraak van de Burgemeester:
"Vrijheid moet je vieren
Vanochtend stapten we allemaal ons huis uit. Ons huis, de plek waar we
ons vrij voelen ...
En dan buiten. Vanuit ons vertrouwde huis, stappen we onze straat in,
de straat die we kennen, de straat die we vertrouwen. En we kijken om
ons heen en zien allemaal bekende vertrouwde dingen. We spreken, net
als thuis, met elkaar en we zeggen wat we vinden van de dingen die in
Meppel gebeuren. We voelen ons veilig in Meppel. En zo, al pratend
komen we op deze plek, alsof het de gewoonste zaak van de wereld is
dat we zonder zorgen ons vrij kunnen bewegen en vrij kunnen spreken.
Eigenlijk is het leven heel gewoon en dag in, dag uit leven we zo.
Maar is de wijze waarop wij in Meppel leven wel zo gewoon en
vanzelfsprekend? Of, misschien moet ik eigenlijk wel vragen, hoe komt
het dat we het zo gewoon en vanzelfsprekend vinden dat we leven zoals
wij leven. Is er ook een ander leven denkbaar. Om daar antwoord op te
geven moeten we terug naar een andere wereld. Een wereld die wij ons
in onze tijd nauwelijks kunnen voorstellen. Maar weet je dat we tussen
1940 en 1945 in Meppel woonden en leefden in een andere niet
begrijpelijke wereld die toen wel echt was.
Aan de ene kant was er het gewone leven van gewoon opstaan, naar
buiten gaan, naar school gaan en als kind plezier hebben met vrienden
en vriendinnen. Maar dat was niet alles. Er was ook de wereld waarin
je niet zo maar kon zeggen wat je vond. Er was ook de wereld waarin
het kon gebeuren dat het vriendje of het vriendinnetje waar je mee
speelde, de volgende dag opeens weg was. Heel gewoon, omdat mensen die
macht over ons hadden vonden dat joodse kinderen niet in ons Meppel
thuishoorden. En wat dacht je van de vader of moeder van een ander
vriendje of vriendinnetje van toen; de vader of moeder die - zoals dat
heette - zich verzette tegen die vreemde opvattingen van mensen die de
macht hadden en die zomaar werd opgepakt om nooit meer levend terug te
keren.
Het was bijna 25 mei 1944 toen 32 Meppeler mannen zomaar uit huis
werden opgehaald. Zij stonden op een lijst van mannen die zich
verzetten tegen wat er in het Meppel van toen gebeurde. Enkelen werden
vrijgelaten. Eenentwintig van hen werden afgevoerd naar kampen waar
verzet niet mogelijk was en waar het woord vrijheid niet bestond. Een
wereld van haat, dood en verderf. Er waren er maar weinig die het
overleefden en terug keerden in Meppel. In de oorlog kon het dus zo
maar gebeuren dat je zomaar opeens werd opgehaald uit huis en werd
opgesloten in een kamp en daar terecht kwam in een wereld die wij ons
nu niet kunnen voorstellen. Want zo raar is het toch niet dat je
opkomt voor wat andere mensen in jouw omgeving overkomt. Het opkomen
voor de ander is toch iets wat we eigenlijk allemaal zouden moeten
doen.
De mensen van toen kwamen op voor de ander en dat deden ze toen ze er
achter kwamen dat er in Meppel dingen gebeurden waarvan ze niet zomaar
konden wegkijken. Ze moesten er wat aan doen. En dat deden ze door
dingen te doen waarvan we in onze tijd van vrijheid misschien denken,
was dat nou zo moeilijk. Ja, dat was het. Juist omdat het verboden
was. Als je niet meer naar de radio mag luisteren, of niet jouw krant
meer mag kiezen. Als je een ander niet aan onderdak, of eten mag
helpen. Dan wordt het moeilijk en gevaarlijk. Zeker als je - wanneer
je het wel doet - je bedreigd wordt met geweld en zelfs met de dood.
Als je weet dat dat je kan overkomen, dan ga je denk ik toch wel
anders om met de gewone dingen. Dan is jouw vrijheid weg. Dan kijk je
steeds om je heen of je wel veilig bent; of je wel vrij bent om te
spreken. Dan word je heel voorzichtig.
Die vreemde wereld van oorlog was er in Meppel. Een tijd waarin gewone
dingen doen - zoals mensen helpen of een krant maken en die
rondbrengen, of naar een radio luisteren - , niet meer zo gewoon was.
Toch waren er veel mensen die ondanks de gevaren toch hulp bleven
geven aan mensen in nood. Zij deden dat omdat zij vonden dat jullie
vrij en zonder angst zouden moeten leven. En dat jullie vrij zouden
moeten zijn om te spreken. Zij - en dat zijn jullie opaâs en omaâs -
stonden op omdat ze de rijkdom van vrijheid zagen. Zij stonden voor
vrijheid.
En dankzij al die mensen die de angst voor verraad, de angst voor
geweld en de angst voor dood toen hebben getrotseerd, konden wij
vanochtend in onze stad zonder angst opstaan, zonder angst de straat
op gaan en zonder angst hier naar dit park komen om even stil te staan
bij vrijheid. Denk even aan al de mensen die toen tegen de verdrukking
in voor vrijheid stonden en laten we hen bedanken voor wat zij deden.
We weten het weer en we kunnen het niet genoeg zeggen. Vrijheid is
iets waar je bewust blij mee moet zijn; voor vrijheid moet je opstaan,
je durven uitspreken. Niet alleen toen, maar ook nu nog elke dag.
Vrijheid moet je gewoon vieren."